No.286

ผศ.วิวัฒน์ อภิสิทธิ์ภิญโญ

มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน

รศ.เบญจมาศ อภิสิทธิ์ภิญโญ

มหาวิทยาลัยราชภัฎนครราชสีมา

 

 

ต้นทุนของเสีย งานที่แก้ไข และเศษซากต่าง ๆ ไม่ได้เกิดขึ้นเฉพาะในระบบการผลิตแบบงานสั่งทำ แต่ยังมีพบได้ในระบบต้นทุนช่วงการผลิตเช่นกัน คำจำกัดความของคำว่า ของเสีย ประเภทของเสียที่จะเกิดขึ้น ซึ่งใช้ในกรณีของระบบต้นทุนช่วงการผลิตมีลักษณะในทำนองเดียวกันกับระบบต้นทุนงานสั่งทำที่กล่าวถึงในครั้งก่อน

 

การคำนวณของเสีย

 

          หน่วยของเสียที่เกิดขึ้นในระบบต้นทุนช่วงการผลิต คำนวณหาได้ในขั้นตอนแรกของการจัดทำรายงานต้นทุนการผลิต ในส่วนของการคำนวณหน่วยผลิตทางกายภาพ แสดงการคำนวณ ดังนี้

 

          หน่วยของเสียทั้งหมด = (หน่วยงานระหว่างทำต้นงวด + หน่วยเริ่มผลิต) - (หน่วยสินค้าดีที่ผลิตเสร็จและโอนออก + หน่วยงานระหว่างทำปลายงวด) 

 

          หน่วยของเสียเกินปกติ = หน่วยของเสียทั้งหมด – หน่วยของเสียปกติ

 

          ตัวอย่างที่ 1

 

          ข้อมูลการผลิตเดือน มีนาคมของกิจการแห่งหนึ่ง ประกอบด้วย ปริมาณการผลิตต้นงวด 1,000 หน่วย ปริมาณเริ่มผลิตระหว่างเดือน 5,000 หน่วย ปริมาณสินค้าดีที่ผลิตเสร็จและโอนออก 4,500 หน่วย ปริมาณการผลิตปลายงวด 900 หน่วย ของเสียปกติเท่ากับ 10% ของปริมาณสินค้าดีที่ผลิตเสร็จ

 

          จากข้อมูลข้างต้น คำนวณหาหน่วยของเสียทั้งหมดได้ดังนี้

 

          หน่วยของเสียทั้งหมด

 

          = (หน่วยงานระหว่างทำต้นงวด + หน่วยเริ่มผลิต) - (หน่วยสินค้าดีที่ผลิตเสร็จและโอนออก + หน่วยงานระหว่างทำปลายงวด) 

         

          = (1,000 หน่วย + 5,000 หน่วย) - (4,500 หน่วย + 900 หน่วย)

 

          = 6,000 หน่วย – 5,400 หน่วย

 

          = 600 หน่วย 

 

          หน่วยของเสียเกินปกติ

 

          = หน่วยของเสียทั้งหมด – หน่วยของเสียปกติ

 

          = 600 หน่วย – (5,400 หน่วย × 10%)

 

          = 60 หน่วย

 

          เนื่องจากโครงสร้างในการคำนวณรายงานต้นทุนการผลิตวิธีถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนัก และวิธีเข้าก่อนออกก่อน มีความแตกต่างกัน ดังนั้น ในกรณีที่มีของเสียเกิดขึ้นในกระบวนการ ต้นทุนการผลิตที่เกิดขึ้นเมื่อใช้วิธีการจัดทำรายงานต้นทุนการผลิตทั้งสองวิธีจึงมีความแตกต่างกันไปด้วย ดังเนื้อหาที่จะกล่าวต่อไป

 

โครงสร้างรายงานต้นทุนการผลิตวิธีถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนักเมื่อมีของเสียเกิดขึ้น

 

          ลักษณะการจัดทำรายงานต้นทุนการผลิตวิธีถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนักเมื่อมีของเสียเกิดขึ้นจะคล้ายคลึงกับการจัดทำรายงานต้นทุนการผลิตวิธีถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนักแบบไม่มีของเสียเกิดขึ้น แต่มีรายละเอียดในบางส่วนที่แตกต่างกัน อธิบายได้ดังนี้

 

          1. สรุปปริมาณการผลิต ในส่วนของปริมาณการผลิตเสร็จและโอนออก นอกจากจะมีปริมาณสินค้าดีผลิตเสร็จและโอนออก และงานระหว่างทำปลายงวดแล้ว จะเพิ่มข้อมูลปริมาณของเสียปกติ ของเสียเกินปกติ ซึ่งจะมีส่วนเชื่อมโยงกับการคำนวณหน่วยเทียบเท่าสำเร็จรูป ตามรายละเอียดของปริมาณการผลิตเสร็จและโอนออก โดยจะแยกรายการเป็นส่วนของวัตถุดิบทางตรง แรงงานทางตรง และค่าใช้จ่ายการผลิต

 

 

          2. สรุปต้นทุนการผลิต แสดงรายละเอียดต้นทุนการผลิตแยกแต่ละรายการทั้งในส่วนของงานระหว่างทำต้นทุนและต้นทุนการผลิตระหว่างงวด แล้วจึงสรุปยอดรวม ไม่มีความแตกต่างกันไม่ว่าจะมีของเสียเกิดขึ้นหรือไม่ก็ตาม

 

 

          3. คำนวณต้นทุนต่อหน่วยเทียบเท่าสำเร็จรูป การคำนวณในขั้นนี้จะเหมือนกันทั้งในกรณีไม่มีของเสียเกิดขึ้นหรือไม่มีของเสียเกิดขึ้นก็ตาม คือ นำข้อมูลในข้อที่ 2 หารด้วยหน่วยเทียบเท่าสำเร็จรูปในข้อที่ 1

 

 

          4. โอนต้นทุน โดยนำต้นทุนต่อหน่วยที่ได้ในข้อที่ 3 คูณกับปริมาณผลิตโอนออก เปรียบเทียบรายการโอนต้นทุนในรายงานต้นทุนการผลิตวิธีถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนักกรณีไม่มีของเสีย และกรณีมีของเสียเกิดขึ้น ดังนี้

 

 

          ตัวอย่างที่ 2  

 

          กิจการ 123 การผลิต ใช้ระบบต้นทุนช่วงการผลิต โดยจัดทำรายงานต้นทุนการผลิตวิธีถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนักเพื่อประกอบการบันทึกข้อมูลต้นทุนการผลิต ข้อมูลการผลิตเดือนสิงหาคมของแผนกขึ้นรูป มีดังนี้

 

          ข้อมูลการผลิตเดือนสิงหาคมของแผนกขึ้นรูป มีดังนี้

 

          1. งานระหว่างทำต้นงวด 100 หน่วย มีต้นทุนการผลิตที่ทำเสร็จในงวดก่อน ประกอบด้วย วัตถุดิบทางตรง 8,000 บาท มีสัดส่วนความสำเร็จของงาน 80% ค่าแรงงานทางตรง 3,250 บาท มีสัดส่วนความสำเร็จของงาน 40% และค่าใช้จ่ายการผลิต 4,800 บาท มีสัดส่วนความสำเร็จของงาน 50%

 

          2. สินค้าที่เริ่มผลิตจำนวน 400 หน่วย เป็นสินค้าดีที่ผลิตเสร็จจำนวน 420 หน่วย อัตราของเสียปกติของการผลิตเท่ากับ 5% (จุดตรวจสอบการผลิตที่ 100% ของการขึ้นรูป) สัดส่วนความสำเร็จของวัตถุดิบทางตรง แรงงานทางตรง และค่าใช้จ่ายการผลิตเท่ากับ 100%

 

          3. งานระหว่างทำปลายงวด 50 หน่วย มีสัดส่วนความสำเร็จของต้นทุนการผลิตที่ทำเสร็จในระหว่างงวด ประกอบด้วย วัตถุดิบทางตรง 60% ค่าแรงงานทางตรง 50% ค่าใช้จ่ายการผลิต 60%

 

          4. ต้นทุนการผลิตใส่เพิ่มระหว่างเดือน วัตถุดิบทางตรง 40,000 บาท ค่าแรงงานทางตรง 30,000 บาท ค่าใช้จ่ายการผลิต 24,000 บาท

 

          จากข้อมูลข้างต้น คำนวณหาหน่วยของเสียทั้งหมดได้ดังนี้

 

          หน่วยของเสียทั้งหมด

 

          = (หน่วยงานระหว่างทำต้นงวด + หน่วยเริ่มผลิต) - (หน่วยสินค้าดีที่ผลิตเสร็จและโอนออก + หน่วยงานระหว่างทำปลายงวด) 

 

          = (100 หน่วย + 400 หน่วย) - (420 หน่วย + 50 หน่วย)

 

          = 500 หน่วย – 470 หน่วย

 

          = 30 หน่วย 

 

          หน่วยของเสียเกินปกติ

 

          = หน่วยของเสียทั้งหมด – หน่วยของเสียปกติ

 

          = 30 หน่วย – (420 หน่วย × 5%)

 

          = 9 หน่วย

 

          รายงานต้นทุนการผลิตวิธีถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนักเมื่อมีของเสียเกิดขึ้นในกระบวนการผลิต มีรายละเอียดดังนี้

 

 

           คำนวณต้นทุนต่อหน่วยที่สมบูรณ์และโอนออก

 

          = ต้นทุนสินค้าดีและต้นทุนหน่วยของเสียปกติ / หน่วยสินค้าดีที่โอนออก

 

          = 101,430 บาท / 420 หน่วย

 

          = 241.50 บาท

 

          ข้อมูลเพิ่มเติม

 

          ค่าใช้จ่ายการผลิตในแผนกขึ้นรูป ได้แก่ ค่าสาธารณูปโภค 4,000 ค่าเช่า 10,000 บาท ค่าเสื่อมราคา 6,000 บาท และวัสดุซ่อม 4,000 บาท

 

          จากข้อมูลข้างต้น นำมาบันทึกบัญชี ได้ดังนี้

 

 

 

โครงสร้างรายงานต้นทุนการผลิตวิธีเข้าก่อนออกก่อนเมื่อมีของเสียเกิดขึ้น

          ลักษณะการจัดทำรายงานต้นทุนการผลิตวิธีเข้าก่อนออกก่อนเมื่อมีของเสียเกิดขึ้นจะคล้ายคลึงกับการจัดทำรายงานต้นทุนการผลิตวิธีเข้าก่อนออกก่อนแบบไม่มีของเสียเกิดขึ้น แต่มีรายละเอียดในบางส่วนที่แตกต่างกัน อธิบายได้ดังนี้

 

          1. สรุปปริมาณการผลิต ในส่วนของปริมาณการผลิตเสร็จและโอนออก ประกอบด้วยงานระหว่างทำต้นงวด สินค้าดีที่เริ่มและผลิตเสร็จ ของเสียปกติ ของเสียเกินปกติ และงานระหว่างทำปลายงวด ซึ่งจะเป็นส่วนที่เชื่อมโยงกับการคำนวณหน่วยเทียบเท่าสำเร็จรูป ที่จะแยกรายการเป็นส่วนของวัตถุดิบทางตรง แรงงานทางตรง และค่าใช้จ่ายการผลิต

 

 

          2. สรุปต้นทุนการผลิต งานระหว่างทำต้นงวดจะออกยอดต้นทุนรวม แต่ต้นทุนการผลิตระหว่างงวด จะแยกรายการเป็นส่วนของวัตถุดิบทางตรง แรงงานทางตรง และค่าใช้จ่ายการผลิต รายงานส่วนไม่มีความแตกต่างกันไม่ว่าจะมีของเสียเกิดขึ้นในกระบวนการหรือไม่

 

 

          3. คำนวณต้นทุนต่อหน่วยเทียบเท่าสำเร็จรูป การคำนวณในขั้นนี้จะเหมือนกันทั้งในกรณีไม่มีของเสียเกิดขึ้นหรือไม่มีของเสียเกิดขึ้นก็ตาม คือ นำข้อมูลในข้อที่ 2 หารด้วยหน่วยเทียบเท่าสำเร็จรูปในข้อที่ 1

 

 

          4. โอนต้นทุน โดยนำต้นทุนต่อหน่วยที่ได้ในข้อที่ 3 คูณกับปริมาณผลิตโอนออก เปรียบเทียบรายการโอนต้นทุนในรายงานต้นทุนการผลิตวิธีเข้าก่อนออกก่อนกรณีไม่มีของเสีย และกรณีมีของเสียเกิดขึ้น ดังนี้

 

 

          ตัวอย่างที่ 3

 

          จากข้อมูลตัวอย่างที่ 2 นำมาจัดทำรายงานต้นทุนการผลิตวิธีเข้าก่อนออกก่อน ได้ดังนี้

 

 

 

 

          คำนวณต้นทุนต่อหน่วยที่สมบูรณ์และโอนออก

 

          = (ต้นทุนรวมของงานระหว่างทำต้นงวด  +  ต้นทุนสินค้าดี  +  ต้นทุนของเสียปกติ)  /  หน่วยสินค้าดีที่โอนออก

 

          = 103,217.17 บาท  /  420 หน่วย

 

          = 245.76 บาท

 

          ข้อมูลเพิ่มเติม

 

          ค่าใช้จ่ายการผลิตในแผนกขึ้นรูป ได้แก่ ค่าสาธารณูปโภค 4,000 ค่าเช่า 10,000 บาท ค่าเสื่อมราคา 6,000 บาท และวัสดุซ่อม 4,080 บาท

 

          จากข้อมูลข้างต้น นำมาบันทึกบัญชี ได้ดังนี้

 

 

เอกสารอ้างอิง
• Charles T. Horngren, Srikant M. Datar & Madhav V.Rajan. Cost Accounting: A Managerial Emphasis. Boston. Pearson. 2014.
• Edward J.Blocher, David E. Stout, Paul E. Juras. & Gary Cokins Cost Management: A Strategic Emphasis. New York. McGraw-Hill Education. 2016.
• Jesse T.Barfield, Cecily A.Raiborn & Michael R.Kinney. Cost Accounting: Traditions and Innovations. Canada. Thomson South-Western. 2010.