สนั่น เถาชารี, ผศ.ดร.วีรพัฒน์ เศรษฐ์สมบูรณ์ และ ดร. วสุ เชาว์พานนท์
คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

หลังจากได้มีการประยุกต์ใช้ระบบการวางแผนทรัพยากรวิสาหกิจอย่างจริงจังกับบริษัทกรณีศึกษา ทำให้ผู้บริหารรับทราบข้อมูลเวลาที่จำเป็นต้องใช้ในการผลิตของแต่ละสถานีงานจากโปรแกรม Tiny ERP จึงประชุมเพื่อระดมสมองกับผู้จัดการ หัวหน้าแผนกผลิต หัวหน้าแผนกบรรจุ ทำให้ปรับลดจำนวนพนักงานในสายงานการผลิตลง ดังแสดงในตารางที่ 13

จากตารางที่ 13 จะเห็นว่าหลังประยุกต์ใช้งาน Tiny ERP จำนวนพนักงานที่เป็นแรงงานทางตรงลดลง 6 คน คิดเป็นค่าใช้จ่ายที่ลดลง 27,720 บาท/เดือน

เนื่องจากเวลาของกิจกรรมทางธุรกิจหลังใช้งาน Tiny ERP ลดลง ดังแสดงในตารางที่ 7 ซึ่งเป็นเวลาทำงานที่ลดลงของฝ่ายบริหารการผลิตที่เป็นต้นทุนแรงงานทางอ้อม ซึ่งสามารถแสดงอัตราค่าจ้างของตำแหน่งฝ่ายบริหาร ดังแสดงในตารางที่ 14 และสามารถคำนวณต้นทุนค่าแรงงานทางอ้อมของฝ่ายบริหารการผลิตที่ลดลงเนื่องจากเวลาของกิจกรรมทางธุรกิจลดลง ดังแสดงในตารางที่ 15

และเนื่องจากหลังใช้งานระบบ ERP เวลานำการผลิตของผลิตภัณฑ์ตัวอย่างลดลง 1.13 ชั่วโมง/วัน หรือ 67.80 นาที/วัน โดยสามารถคำนวณต้นทุนแรงงานทางอ้อมที่ลดลง ดังแสดงในตารางที่ 16

ต้นทุนโสหุ้ยการผลิตอื่น ๆ ที่สำคัญของบริษัทกรณีศึกษา ได้แก่ ค่าน้ำประปา ค่าไฟฟ้า ค่าซ่อมบำรุงเครื่องจักร ค่าวัสดุสำนักงาน ฯลฯ ซึ่งก่อนติดตั้งโรงงานกรณีศึกษามีต้นทุนในส่วนนี้ประมาณ 1,157.77 บาท/ชั่วโมง และเนื่องจากหลังติดตั้งระบบ ERP เวลานำการผลิตของผลิตภัณฑ์ตัวอย่างลดลง 1.13 ชั่วโมง/วัน หรือ 67.80 นาที/วัน โดยสามารถคำนวณต้นทุนโสหุ้ยการผลิตอื่น ๆ ที่ลดลง ดังแสดงในตารางที่ 17

เนื่องจากหลังใช้งาน ERP อัตราความรวดเร็วในการจัดซื้อวัตถุดิบลดลง 0.26 วัน/ครั้ง หรือ 10.16% ส่งผลบริษัทฯ มีวัตถุดิบ และทำการผลิตได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ทำให้ช่วยลดค่าเสียโอกาสลงได้ 10% ซึ่งจะทำให้บริษัทฯ สามารถลดค่าเสียโอกาสลงได้ถึง 61,982 บาท/เดือน ดังแสดงในตารางที่ 18

สามารถแสดงต้นทุนแรงงานทางตรง ทางอ้อม โสหุ้ยการผลิตอื่น ๆ และค่าเสียโอกาสที่ลดลง คิดเป็นค่าใช้จ่ายเนื่องจากความล่าช้า และความผิดพลาดต่อยอดขาย ดังตารางที่ 19

ตารางที่ 19 สัดส่วนค่าใช้จ่ายเนื่องจากความล่าช้า และความผิดพลาดต่อยอดขายที่ลดลง

จากตารางที่ 19 จะเห็นว่าหลังใช้งาน Tiny ERP บริษัทกรณีศึกษาสามารถลดสัดส่วนค่าใช้จ่ายเนื่องจากความล่าช้า และความผิดพลาดต่อยอดขายลงจากเดิมได้ถึง 6.05 % คิดเป็นเงินจำนวน 144,209.77 บาท/เดือน หรือ 1,730,517.28 บาท/ปี

7.6.1 วิเคราะห์ระยะเวลาคืนทุน (Payback Period (PB))
เป็นการวิเคราะห์ระยะเวลาที่กระแสเงินสดรับสุทธิจากการลงทุนมีจำนวนเท่ากับกระแสเงินสดจ่ายลงทุนสุทธิตอนเริ่มโครงการ การคำนวณระยะเวลาคืนทุน กรณีที่กระแสเงินสดรับสุทธิมีจำนวนเท่ากันทุกปี ใช้สมการ

จากตารางที่ 12 ซึ่งแสดงค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับเทคโนโลยีสารสนเทศการวางแผนทรัพยากรวิสาหกิจจะเห็นว่า จะต้องลงทุนเมื่อเริ่มโครงการเป็นเงินจำนวน 3,270,084 บาท จ่ายรายปีเป็นเงินจำนวน 520,150 บาท/ปี และจากตารางที่ 19 เมื่อติดตั้ง ประยุกต์ใช้ ERP ไปแล้ว จะได้รับผลตอบแทนเป็นเงินจำนวน 1,730,517 บาท/ปี ดังนั้น ระยะเวลาคืนทุนของโครงการคือ

7.6.2 วิเคราะห์อัตราผลตอบแทนของโครงการ (Internal Rate of Return (IRR))
เป็นการวิเคราะห์อัตราที่ทำให้ค่าปัจจุบันรวมของกระแสเงินสดรับจากการลงทุนตลอดอายุโครงการเท่ากับมูลค่าเงินลงทุน ซึ่งในการคำนวณหาอัตราผลตอบแทนของโครงการใด ๆ ทำได้ใช้โดยสมการ

ภาพที่ 1 แผนภูมิกระแสเงินสดของการติดตั้งประยุกต์ใช้ Open Source Tiny ERP

จากการวิเคราะห์ผลเชิงเศรษฐศาสตร์ พบว่าการติดตั้ง ประยุกต์ใช้ Open Source Tiny ERP ที่มีระยะเวลาของโครงการ 10 ปี จะมีระยะเวลาคืนทุน (PB) ประมาณ 3 ปี และมีผลตอบแทนของโครงการ (IRR) เท่ากับ 30%

เพิ่มประสิทธิภาพในการเข้าถึงข้อมูลต่าง ๆ ของบริษัท เนื่องจากข้อมูลของแผนก 4 แผนกหลักภายในบริษัทกรณีศึกษาสามารถเชื่อมโยงเข้าในระบบเดียวกัน ทำให้แต่ละแผนกสามารถเข้าถึงข้อมูลต่าง ๆ ได้อย่างสะดวก ไม่ว่าจะเป็นข้อมูลทรัพยากรบุคคล เครื่องจักร หรือแม้กระทั่งวัตถุดิบ ซึ่งจะทำให้ผู้มีอำนาจตัดสินใจของบริษัทกรณีศึกษาสามารถลดระยะเวลาในการตัดสินใจเรื่องต่าง ๆ ใช้ทรัพยากรที่น้อยลง และข้อมูลดังกล่าวยังเป็นประโยชน์กับการวางแผนในระยะยาวของบริษัทได้อีกด้วย

ช่วยปรับปรุงระบบงานและเพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเป็นการใช้เวลาได้อย่างคุ้มค่ามากขึ้นเนื่องจากข้อมูลต่าง ๆ ได้มีอยู่แล้วอย่างถูกต้อง สามารถเข้าถึงได้อย่างสะดวกและรวดเร็วทำให้พนักงานทำงานได้อย่างประหยัดเวลาและมีประสิทธิภาพ

เพิ่มความสามารถในการควบคุมกระบวนการต่าง ๆ ขององค์กร เนื่องจากสามารถตรวจสอบความก้าวหน้าของงานต่าง ๆ ภายในบริษัทผ่านระบบเดียวกัน โดยเข้าถึงข้อมูลต่าง ๆ ที่เหมือนกันหมด ทำให้บริษัทประหยัดเวลาในการทำงานและสามารถตอบสนองต่อตลาดได้อย่างทันท่วงที ส่งผลต่ออัตราผลตอบแทนของบริษัทในท้ายที่สุด

เป็นการรวมการใช้งานของโปรแกรมต่าง ๆ ที่องค์กรใช้อยู่ให้ใช้ได้อย่างสะดวกมากขึ้น โดยระบบ ERP จะรวมการใช้งานของโปรแกรมต่าง ๆ เข้ามาอยู่ในหน้าจอการทำงานเดียวกัน ทำให้เกิดความความสะดวกกับผู้ใช้งานเป็นอย่างมาก

ลดสัดส่วนค่าใช้จ่ายเนื่องจากความล่าช้า และความผิดพลาดต่อยอดขายลง พบว่า สามารถสัดส่วนค่าใช้จ่ายเนื่องจากความล่าช้า และความผิดพลาดต่อยอดขายลงจากเดิมได้ถึง 6.05 % คิดเป็นเงินจำนวน 144,209.77 บาท/เดือน หรือ 1,730,517.28 บาท/ปี แต่ต้องลงทุนเป็นค่าใช้จ่ายครั้งเดียว เพื่อเป็นค่าใช้จ่ายในการได้มาของระบบเป็นเงินจำนวน 3,270,084 บาท ลงทุนเป็นค่าใช้จ่ายรายปี

เพื่อเป็นค่าใช้จ่ายในการดูแลระบบสารสนเทศเป็นเงินจำนวน 520,150 บาท/ปี และจากการเปรียบเทียบผลเชิงเศรษฐศาสตร์ พบว่า การติดตั้ง ประยุกต์ใช้ Open Source Tiny ERP ที่มีระยะเวลาของโครงการ 10 ปี จะมีระยะเวลาคืนทุน (PB) ประมาณ 3 ปี และมีผลตอบแทนของโครงการ (IRR) เท่ากับ 30%

เพิ่มความสามารถในการแข่งขัน เนื่องจากระบบงานต่าง ๆ สัมพันธ์และเชื่อมโยงกันอย่างเวลาจริง (Real time) ทำให้ผู้บริหารบริษัทสามารถรับรู้ข้อมูลหรือสภาพของกิจกรรมต่าง ๆ ที่กำลังดำเนินอยู่อย่างรวดเร็ว และสามารถตัดสินใจด้านการบริหารอย่างทันท่วงที

เพิ่มศักยภาพในการแข่งขัน เนื่องจากความล่าช้าและความผิดพลาดในกระบวนการทำงานของบริษัทกรณีศึกษาลดลง ทำให้ศักยภาพในการแข่งขันของบริษัทกรณีศึกษาเพิ่มสูงขึ้น

ส่งเสริมเศรษฐกิจพอเพียง เนื่องจากองค์กรวิสาหกิจที่มีรูปแบบทางธุรกิจแตกต่างกันไป สามารถที่จะ Customize ซอฟต์แวร์ให้เข้ากับรูปแบบทางธุรกิจของตนเอง ทำให้เกิดการเรียนรู้และพึ่งพาตนเองได้อย่างเหมาะสม

เป็นกรณีตัวอย่างให้องค์กร วิสาหกิจในประเทศไทย ที่มีรูปแบบการดำเนินกระบวนการทางธุรกิจแตกต่างกันไป สามารถที่จะ Customize ซอฟต์แวร์ Open Source ให้เข้ากับรูปแบบทางธุรกิจของตนเองได้อย่างมีประสิทธิภาพ นำมาซึ่งศักยภาพในการแข่งขันยุคกระแสโลกาภิวัตน์

จากที่กล่าวมาดังกล่าวข้างต้น ผู้เขียนขอสรุปเป็นประเด็นสำคัญว่าการปรับปรุงประสิทธิภาพการจัดการกระบวนการทางธุรกิจของ SMEs โดยใช้ระบบ ERP นั้นจุดสำคัญ (Concept) อยู่ที่การปรับปรุงกิจกรรมทางธุรกิจที่สำคัญที่สัมพันธ์กับการใช้งานโปรแกรม ซึ่งถ้าสามารถบริหารจัดการในส่วนนี้ให้มีประสิทธิภาพ ยกตัวอย่างเช่น 

(1) แผนกขาย ถ้าใช้เวลาในกิจกรรมการรับคำสั่งซื้อจนกระทั่งออกใบรายการเบิกสินค้าสั้นลงเมื่อนำไปเปรียบเทียบกับรูปแบบเดิม (รูปแบบก่อนใช้งาน ERP) จะทำให้กระบวนการทางธุรกิจของแผนกขายมีประสิทธิภาพที่ดีขึ้น (ดัชนีชี้วัดประสิทธิภาพการจัดการกระบวนการทางธุรกิจแผนกขายมีค่าลดลง)

(2) แผนกผลิต ถ้าใช้เวลาในกิจกรรมการวางแผน จัดสรรทรัพยากรการผลิตที่สำคัญคือ คน เครื่องจักร และเวลาสั้นลงเมื่อนำไปเปรียบเทียบกับรูปแบบเดิม (รูปแบบก่อนใช้งาน ERP) จะทำให้กระบวนการทางธุรกิจของแผนกผลิตมีประสิทธิภาพที่ดีขึ้น (ดัชนีชี้วัดประสิทธิภาพการจัดการกระบวนการทางธุรกิจแผนกผลิตมีค่าลดลง)

(3) แผนกจัดซื้อ ถ้าใช้เวลาในกิจกรรมการจัดทำข้อมูลวัตถุดิบ ผลิตภัณฑ์ขั้นกลางคงเหลือในแต่ละวันสั้นลงเมื่อนำไปเปรียบเทียบกับรูปแบบเดิม (รูปแบบก่อนใช้งาน ERP) จะทำให้กระบวนการทางธุรกิจของแผนกจัดซื้อมีประสิทธิภาพที่ดีขึ้น (ดัชนีชี้วัดประสิทธิภาพการจัดการกระบวนการทางธุรกิจแผนกจัดซื้อมีค่าลดลง)

(4) แผนกคลังสินค้า ถ้าใช้เวลาในกิจกรรมการจัดทำข้อมูลสินค้าสำเร็จรูปคงเหลือในแต่ละวันสั้นลงเมื่อนำไปเปรียบเทียบกับรูปแบบเดิม (รูปแบบก่อนใช้งาน ERP) จะทำให้กระบวนการทางธุรกิจของแผนกคลังสินค้ามีประสิทธิภาพที่ดีขึ้น (ดัชนีชี้วัดประสิทธิภาพการจัดการกระบวนการทางธุรกิจแผนกคลังสินค้ามีค่าลดลง)

จะทำให้ประสิทธิภาพกระบวนการทางธุรกิจของ SMEs ได้รับการปรับปรุงให้ดีขึ้น (ถ้าเป็นคนก็เปรียบเสมือนคนที่โดนรีดไขมันส่วนเกินออกไป ทำให้มีรูปร่างที่ดูสมสัดส่วน พร้อมที่จะวิ่งแข่งขันกับคนอื่นได้อย่างเต็มภาคภูมิ) และ SMEs มีศักยภาพในการแข่งขันที่ดียิ่ง

การสร้างใบรายการวัสดุ (Bill of Material (BOM)) เป็นขั้นตอนที่สำคัญที่สุดในการทำฐานข้อมูลเครื่องแม่ข่าย เนื่องจากข้อมูลในส่วนนี้จะเชื่อมโยงไปยังผู้จัดหาวัตถุดิบ และเป็นการกำหนดอัตราส่วนการใช้วัตถุดิบแต่ละชนิดเพื่อให้ได้ผลิตภัณฑ์ตามชิ้น ชุดมาตรฐาน

การระบุประเภทของสถานีงาน (ทรัพยากรบุคคล เครื่องจักร และเครื่องมือ) ขึ้นอยู่กับว่าสิ่งใดเป็นตัวสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลิตภัณฑ์ระหว่างผลิต (Work in Process) ยกตัวอย่างเช่น สถานีอบเป็นประเภทเครื่องจักร เพราะตัวสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับขนมปังที่ถูก Prof คือเตาอบ สถานีผ่าหน้า-แต่งหน้าเป็นทรัพยากรบุคคล เพราะตัวสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับขนมปังที่ถูกผึ่ง คือทรัพยากรบุคคล (พนักงาน) ในสายการผลิต

วิสาหกิจที่จะประยุกต์ใช้ระบบ ERP ให้ประสบความสำเร็จ ต้องมีรูปแบบการผลิตแบบประกอบจากหลาย ๆ วัตถุดิบแล้วได้น้อยชนิดผลิตภัณฑ์ (Production or Assembly) ไม่เหมาะสำหรับวิสาหกิจแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร เพราะเป็นรูปแบบการผลิตแบบใช้วัตถุดิบน้อยชนิดแต่ได้หลายชนิดผลิตภัณฑ์ ดังแสดงในภาพที่ 2 และ 3 ตามลำดับ

ภาพที่ 2 แสดงรูปแบบ BOM ของวิสาหกิจที่เหมาะสมกับระบบ ERP และมีแนวโน้มที่จะประยุกต์ใช้ระบบ ERP แล้วประสบความสำเร็จ

ภาพที่ 3 แสดงรูปแบบ BOM ของวิสาหกิจที่ไม่เหมาะสมกับระบบ ERP และมีแนวโน้มที่จะประยุกต์ใช้ระบบ ERP แล้วประสบความล้มเหลว

(1) ผู้บริหารระดับสูงขององค์กรที่จะประยุกต์ใช้ ERP ต้องกำหนดแนวทางในการดำเนินงานอย่างเป็นรูปธรรม ให้การสนับสนุนอย่างจริงจัง ตลอดจนติดตามผลการดำเนินงานอย่างต่อเนื่อง

(2) เนื่องจากซอฟต์แวร์ที่ประยุกต์ใช้กับบริษัทฯเป็น Open Source ERP ดังนั้น จึงมีความจำเป็นที่จะต้องมีที่ปรึกษาที่มีความรู้ ความสามารถในการปรับแก้รหัสต้นฉบับ (Source Code)

(3) บุคลากรในองค์กรต้องไม่ยึดติดกับการทำงานที่ขาดการสื่อสารโดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ
(4) ภายในองค์กรควรมีระบบการสอนงาน คู่มือการใช้งานโปรแกรม ERP ตลอดจนการดูแลรักษาเทคโนโลยีสารสนเทศอย่างมีประสิทธิภาพ

เอกสารอ้างอิง 

1. บุญฤทธิ์ กู้เกียรติกูล & วสุ เชาว์พานนท์ (2549) คู่มือการใช้งานโปรแกรม Tiny ERP. ขอนแก่น: โครงการพัฒนาระบบการบริหารเครือข่ายโซ่อุปทาน และลอจิสติกส์อุตสาหกรรมแปรรูปสินค้าเกษตรตามระบบมาตรฐานความปลอดภัยอาหาร

2.พัชรินทร์ อินทนันท์ (2546). การพัฒนาระบบการวางแผนทรัพยากรกิจการเพื่อช่วยในการตัดสินใจด้านการวางแผนความต้องการวัสดุ บริษัท อินโนเวกซ์ (ประเทศไทย) จำกัด การค้นคว้าแบบอิสระปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาเทคโนโลยีสารสนเทศและการจัดการ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

3. Yusuf, Y., Gunasekaran, A., & Wu, C. (2006). Implementation of enterprise resource planning in China [Electronic version]. Technovation, 26(12), 1324–1336

4. Gupta, M., & Kohli, A. (2006) Enterprise Resource Planning Systems and Its Implications for Operations Function [Electronic version]. Technovation, 26(5-6), 687–696