ผศ.วิวัฒน์ อภิสิทธิ์ภิญโญ
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน นครราชสีมา, wiwatapi@gmail.com  

กิจการที่มีสภาพแวดล้อมในการผลิตแบบร่วมสมัยซึ่งรวมถึงการปรับปรุงเทคนิคการผลิตให้มีลักษณะการทำงานแบบอัตโนมัตินั้นย่อมมีความแตกต่างไปจากกิจการที่มีสภาพแวดล้อมในการดำเนินงานแบบดั้งเดิม เช่น สภาพแวดล้อมในการผลิตที่มีเครื่องจักรทำงานแบบอัตโนมัติย่อมส่งผลทำให้สัดส่วนของต้นทุนค่าแรงงานมีความสำคัญลดลง และต้นทุนผันแปรอาจจะเหลือเพียงต้นทุนวัตถุดิบเท่านั้น

หรือในบางกรณีอุตสาหกรรมประเภทผลิตชิ้นส่วนอิเลคทรอนิคส์หรือชิ้นส่วนประกอบต่าง ๆ ต้นทุนวัตถุดิบมีสัดส่วนน้อยมากในขณะที่ต้นทุนคงที่มีสัดส่วนเพิ่มขึ้นมากเมื่อเปรียบเทียบกับต้นทุนรวมทั้งหมด ภายใต้สภาพแวดล้อมการผลิตแบบร่วมสมัยในลักษณะดังกล่าวนั้นการวิเคราะห์ต้นทุน ปริมาณ กำไรเป็นสิ่งที่มีบทบาทสำคัญอย่างมาก

เนื่องจากอุตสาหกรรมที่มีสัดส่วนของต้นทุนคงที่มากกว่า ค่าความเสี่ยงในการดำเนินงานจะมีสูงกว่า ทั้งนี้จำนวนหน่วยผลิตและขายจะมีอิทธิพลที่สำคัญมากต่อการเปลี่ยนแปลงระดับกำไรจากการดำเนินงาน ในทางตรงกันข้ามอุตสาหกรรมที่มีต้นทุนผันแปรในสัดส่วนที่สูงกว่า ค่าความเสี่ยงในการดำเนินงานจะอยู่ในระดับที่ต่ำกว่า เนื่องจากจำนวนหน่วยผลิตและขายจะมีอิทธิพลต่อการเปลี่ยนแปลงระดับกำไรจากการดำเนินงานในระดับที่ต่ำกว่าด้วย   

ต่อไปนี้เป็นข้อมูลการดำเนินงานของกิจการอุตสาหกรรม 2 ประเภท โดยกิจการ A เป็นกิจการที่ทำการผลิตแบบอัตโนมัติทำให้ต้นทุนคงที่มีค่ามาก ต้นทุนผันแปรต่อหน่วยมีค่าน้อย ส่วนกิจการ B เป็นกิจการที่ใช้ทักษะแรงงานทำให้ต้นทุนผันแปรต่อหน่วยมีค่าสูง ต้นทุนคงที่มีค่าน้อย

ผลการคำนวณจะเห็นได้ว่า กิจการทั้งสองมีจุดคุ้มทุนในการดำเนินที่หน่วยผลิตและขายเท่ากันคือ 50,000 หน่วย อย่างไรก็ตามถ้าพิจารณาผลการดำเนินงานที่ระดับหน่วยผลิตและขาย 0 หน่วย 25,000 หน่วย 50,000 หน่วย 75,000 หน่วย และ 100,000 หน่วยของทั้งสองกิจการ สามารถแสดงเปรียบเทียบกันได้ดังตารางที่ 7 และตารางที่ 8 ต่อไปนี้

ตารางที่ 8 ผลการดำเนินงานกิจการ B

จากข้อมูลการดำเนินงานในตารางที่ 7 และตารางที่ 8 ข้างต้นสามารถนำมาแสดงในลักษณะแผนภาพต้นทุน ปริมาณ กำไร เพื่อเปรียบเทียบให้เห็นถึงระดับความเสี่ยงที่กิจการจะได้รับอันเนื่องมาจากองค์ประกอบของสัดส่วนต้นทุนคงที่และต้นทุนผันแปรในแต่ละกิจการ พิจารณารูปที่ 3 และรูปที่ 4 ต่อไปนี้

รูปที่ 3 กราฟแสดงต้นทุน ปริมาณ กำไรของกิจการ A

รูปที่ 4 กราฟแสดงต้นทุน ปริมาณ กำไรของกิจการ B

เมื่อพิจารณาข้อมูลในตารางและแผนภาพประกอบกันจะเห็นได้ว่าระดับกิจกรรมการผลิตและขายจำนวน 50,000 หน่วยเป็นตำแหน่ง ณ จุดคุ้มทุนของทั้งสองกิจการ แต่ถ้าพิจารณาที่ระดับกิจกรรมการผลิตและขายที่ต่ำกว่า 50,000 หน่วยแล้วจะพบว่ากิจการ A มีผลการดำเนินงานขาดทุนในสัดส่วนที่สูงมากกว่าเมื่อเปรียบเทียบกับผลการดำเนินงานขาดทุนที่ระดับกิจกรรมเดียวกันของกิจการ B เช่น ที่ระดับกิจกรรมหน่วยผลิตและขาย 25,000 หน่วย

กิจการ A มีผลขาดทุนจากการดำเนินงานเกิดขึ้นมากถึง 500,000 บาท แต่กิจการ B กลับมีผลขาดทุนจากการดำเนินงานเกิดขึ้นเพียง 150,000 บาท ในทางตรงกันข้ามถ้าพิจารณาที่ระดับกิจกรรมการผลิตและขายที่สูงกว่า 50,000 หน่วยจะพบว่ากิจการ A มีผลกำไรจากการดำเนินงานเกิดขึ้นในสัดส่วนที่สูงกว่ากิจการ B เช่น ถ้าพิจารณาที่ระดับหน่วยการผลิตและขายที่ 75,000 หน่วยจะพบว่ากิจการ A มีผลกำไรจากการดำเนินงานเกิดขึ้นมากถึง 500,000 บาทในขณะที่กิจการ B มีผลกำไรจากการดำเนินงานเกิดขึ้นเพียง 150,000 บาทเท่านั้น

กิจการที่มีต้นทุนคงที่มากกว่าจะมีความเสี่ยงมากกว่า เนื่องจากผลกำไรจากการดำเนินงานจะได้รับผลกระทบอย่างมากจากระดับกิจกรรมการดำเนินงานที่มีการเปลี่ยนแปลงไป ผลกำไรจะสูงมากถ้ากิจการขายสินค้าได้เกินกว่าระดับกิจกรรมของยอดขายที่จุดคุ้มทุน การวิเคราะห์ต้นทุน ปริมาณ กำไรจึงมีความสำคัญอย่างมากในการวางแผนการใช้เทคโนโลยีการผลิตใหม่ซึ่งจะส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงในระดับต้นทุนคงที่และต้นทุนผันแปรของกิจการเหล่านั้น

ระดับผลกระทบของความเสี่ยงในการดำเนินงานอันเนื่องมาจากยอดขายมีการเปลี่ยนแปลงไปจากแผนงานที่คาดการณ์ไว้ ซึ่งได้รับอิทธิพลจากความสัมพันธ์ในสัดส่วนต้นทุนผันแปรและต้นทุนคงที่สามารถทำการวัดค่าระดับความเสี่ยงในการดำเนินงานซึ่งเป็นค่าอัตราส่วนของกำไรส่วนเกินเปรียบเทียบกับกำไรจากการดำเนินงานก่อนหักภาษี เขียนเป็นสูตรได้ดังนี้

จากข้อมูลของกิจการ ABC อุตสาหกรรมในตัวอย่างที่ 3 ตารางที่ 3 สามารถนำข้อมูลผลการดำเนินงานที่ระดับหน่วยการผลิตและขายในปีที่ 1 มาทำการคำนวณหาค่าระดับความเสี่ยงในการดำเนินงานได้ดังนี้

ค่าระดับความเสี่ยงในการดำเนินงาน 2.0833 เท่ามีความหมายว่าถ้ากิจการ ABC อุตสาหกรรมขายสินค้าได้เพิ่มขึ้นจากปีแรกไปยังปีที่สองเท่ากับ 20% (75,000/375,000) กำไรจากการดำเนินงานจะเพิ่มขึ้นประมาณ 41.67% (2.0833 เท่า x 20%) อธิบายการคำนวณอัตรากำไรที่เพิ่มขึ้นโดยประมาณ 41.67% แบบง่าย ๆ ในอีกลักษณะหนึ่งโดยนำจำนวนกำไรที่เพิ่มขึ้นหารด้วยกำไรจากการดำเนินงานในที่นี้คือ 45,000 บาท หารด้วย 108,000 บาท

ค่าของระดับความเสี่ยงในการดำเนินงานที่สูงกว่า ชี้ให้เห็นว่ากิจการมีความเสี่ยงในการดำเนินงานสูงกว่า อันเป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงของยอดขายที่มีผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงของกำไร ถ้ายอดขายของกิจการกำลังอยู่ในช่วงที่มีการเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องหรืออยู่ในช่วงที่กำลังเติบโตหรือเติบโตเต็มที่

ค่าระดับความเสี่ยงในการดำเนินงานที่สูงกว่ามักจะเป็นที่ต้องการของกิจการมากกว่า ในทางตรงกันข้ามถ้ายอดขายของกิจการเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงลดลงหรืออยู่ในช่วงถดถอย ค่าระดับความเสี่ยงในการดำเนินงานที่ต่ำกว่าน่าจะส่งผลดีต่อกิจการมากกว่า กิจการแต่ละแห่งจึงจำเป็นต้องเลือกรักษาค่าระดับความเสี่ยงในการดำเนินงานให้เหมาะสมกับกลยุทธ์การแข่งขันหรือการดำเนินงานของกิจการ

เช่น กิจการที่อยู่ในตำแหน่งที่เป็นผู้นำทางการตลาด กิจการนั้นอาจจะเลือกค่าระดับความเสี่ยงในการดำเนินงานที่สูงกว่าเนื่องจากอยู่ในสถานการณ์ที่มีความได้เปรียบของโอกาสในการทำกำไรที่สูงกว่า ส่วนกิจการที่อยู่ในตำแหน่งที่มีความเข้มแข็งทางการตลาดในระดับที่ต่ำกว่าอาจจะเลือกใช้กลยุทธ์ในการรักษาค่าระดับความเสี่ยงในการดำเนินงานที่ต่ำกว่า เป็นต้น

แนวคิดการวิเคราะห์ต้นทุน ปริมาณ กำไร ที่กล่าวมาข้างต้นนั้นนำไปใช้ในกรณีที่กิจการมีผลิตภัณฑ์เพียงชนิดเดียว แต่ถ้ากิจการมีผลิตภัณฑ์มากกว่าหนึ่งชนิดที่ใช้ต้นทุนคงที่ร่วมกัน แนวคิดของการวิเคราะห์ต้นทุน ปริมาณ กำไรจะมีพัฒนาการที่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมอย่างไร ในส่วนต่อไปนี้จะได้กล่าวถึงรูปแบบการวิเคราะห์ต้นทุน ปริมาณ กำไรสำหรับผลิตภัณฑ์ 2 ชนิดหรือมากกว่าที่มีการใช้ต้นทุนคงที่ร่วมกัน

แนวคิดของการวิเคราะห์ต้นทุน ปริมาณ กำไรที่มีการเปลี่ยนแปลงไปในประเด็นนี้ต้องการข้อสมมติฐานที่สำคัญประการหนึ่งเพิ่มเติมคือ ยอดขายของผลิตภัณฑ์แต่ละชนิดต้องมีส่วนผสมการขายในระดับที่คงที่อย่างต่อเนื่องหรือมีความสม่ำเสมอโดยตลอดช่วงของการวิเคราะห์ นั่นคือยอดขายของแต่ละผลิตภัณฑ์ยังคงมีสัดส่วนเท่าเดิมเมื่อเปรียบเทียบกับยอดขายรวมของทุกผลิตภัณฑ์ 

ข้อสมมติเกี่ยวกับสัดส่วนของส่วนผสมของยอดขายที่คงที่ของผลิตภัณฑ์แต่ละชนิดจะถูกนำมาใช้เพื่อการคำนวณหากำไรส่วนเกินต่อหน่วยถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนัก กำไรส่วนเกินต่อหน่วยถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนักหรืออัตรากำไรส่วนเกินจะถูกนำมาประเมินค่าหายอดขายรวมที่ทำให้กิจการบรรลุเป้าหมายในการดำเนินงานตามที่ต้องการได้

ต่อไปนี้ข้อมูลการดำเนินงานของกิจการ AQ อุตสาหกรรมที่ทำการผลิตและจำหน่ายผลิตภัณฑ์ 3 ชนิด ซึ่งมีต้นทุนคงที่ในการดำเนินงานร่วมกันเท่ากับ 336,000 บาท

จากข้อมูลข้างต้นจะต้องทำการคำนวณหาค่าอัตรากำไรส่วนเกินถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนัก โดยนำอัตรากำไรส่วนเกินของผลิตภัณฑ์แต่ละชนิดคูณด้วยสัดส่วนการขายของผลิตภัณฑ์แต่ละชนิด แสดงได้ดังนี้
    อัตรากำไรส่วนเกินถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนัก  = 0.50(0.20) + 0.40(0.25) + 0.10(0.10)
         = 0.21 หรือ 21%

ยอดขาย ณ จุดคุ้มทุนจำนวน 1,600,000 บาทเป็นยอดขายรวมสำหรับผลิตภัณฑ์ทั้ง 3 ชนิดที่จะยังคงต้องขายผลิตภัณฑ์แต่ละชนิดในสัดส่วนเดียวกันกับสัดส่วนที่ทำได้ในปีก่อน ซึ่งจะได้ยอดขายของผลิตภัณฑ์แต่ละชนิดแสดงได้ดังตารางที่ 9 ต่อไปนี้

ตารางที่ 9 ยอดขายที่จุดคุ้มทุนของผลิตภัณฑ์แต่ละชนิด

จากข้อมูลยอดขายตามส่วนผสมการขายที่แสดงในตารางที่ 9 กิจการจะมีกำไรส่วนเกินที่ตำแหน่งของจุดคุ้มทุนดังกล่าวเท่ากับจำนวนเงินของต้นทุนคงที่ ในที่นี้คลาดเคลื่อนไป 8 บาททั้งนี้เนื่องจากจำนวนหน่วยที่เป็นเศษทศนิยม แสดงการคำนวณกำไรส่วนเกินรวมของผลิตภัณฑ์แต่ละชนิดได้ดังนี้

ในทางปฏิบัตินั้นวิธีการดังกล่าวมักจะถูกนำไปใช้ในกรณีของกิจการที่มีจำนวนผลิตภัณฑ์ไม่มากนัก แต่ถ้าเป็นกิจการที่มีผลิตภัณฑ์หลากหลายชนิดมาก วิธีการที่มีความเหมาะสมมากกว่าในการคำนวณหายอดขาย ณ จุดคุ้มทุนคือการใช้อัตรากำไรส่วนเกินรวมแทนที่จะใช้อัตรากำไรส่วนเกินถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนัก อัตรากำไรส่วนเกินรวมคำนวณโดยใช้จำนวนเงินกำไรส่วนเกินรวมของผลิตภัณฑ์แต่ละชนิดแทนที่จะใช้จำนวนเงินกำไรส่วนเกินต่อหน่วย

แนวคิดของการวิเคราะห์ต้นทุน ปริมาณ กำไรมีข้อสมมติว่ารายได้และต้นทุนมีลักษณะของเส้นกราฟเป็นเส้นตรงตลอดช่วงของระดับกิจกรรมที่มีความหมายต่อการตัดสินใจ แม้ว่าพฤติกรรมต้นทุนที่เกิดขึ้นจะไม่ได้มีลักษณะเป็นเส้นตรงก็ตาม ทั้งนี้เป็นผลมาจากข้อจำกัดของผลผลิตภายในช่วงกิจกรรมหนึ่ง ๆ   

ถ้าระดับกิจกรรมของผลผลิตอยู่เกินขอบเขตช่วงกิจกรรมหนึ่ง ๆ ที่มีผลต่อการตัดสินใจแล้วต้นทุนรวมที่คาดการณ์ว่าจะเกิดขึ้นจะมีการเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้นมากกว่าอัตราปกติที่ได้ประมาณการณ์ไว้ในลักษณะที่เป็นเส้นตรง ข้อควรระวังในประเด็นนี้คือ ในการคำนวณต้นทุน ปริมาณ กำไรในสถานการณ์ใด ๆ นั้นควรจะแน่ใจได้ว่าข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการวิเคราะห์ยังคงอยู่ภายในช่วงที่มีความหมายต่อการตัดสินใจ

ต้นทุนที่เป็นขั้น คือพฤติกรรมต้นทุนที่มีลักษณะเป็นขั้นบันได โดยแต่ละขั้นต้นทุนจะมีความเกี่ยวข้องกับการตัดสินใจภายใต้เงื่อนไขของระดับกิจกรรมหนึ่ง ๆ เท่านั้น ถ้าระดับกิจกรรมในการดำเนินงานเกินกว่าขอบเขตของช่วงที่มีผลต่อการวิเคราะห์ในระดับขั้น ๆ หนึ่งแล้ว มูลค่าต้นทุนที่มีผลต่อการวิเคราะห์จะมีการเปลี่ยนแปลงไปด้วย                            

กิจการแห่งหนึ่งทำการผลิตและขายผลิตภัณฑ์อย่างหนึ่ง ราคาขายหน่วยละ 36 บาท ต้นทุนผันแปรต่อหน่วย 20 บาท ต้นทุนคงที่เริ่มแรกเท่ากับ 100,000 บาท แต่ต้นทุนคงที่จะเพิ่มขึ้นอีก 100,000 บาทถ้าหน่วยผลิตมากเกินกว่า 5,000 หน่วย ต้นทุนคงที่ที่จ่ายเพิ่มขึ้นนี้จะทำให้ได้มาซึ่งกำลังผลิตสูงสุดถึง 15,000 หน่วย

จากข้อมูลข้างต้นสามารถคำนวณหาหน่วยขาย ณ จุดคุ้มทุนในแต่ละช่วงของต้นทุน (ช่วงระดับกิจกรรมที่ต่ำกว่า 5,000 หน่วยและสูงกว่า 5,000 หน่วย) ได้ดังนี้

จากผลของการวิเคราะห์จะเห็นได้ว่าไม่พบตำแหน่ง ณ จุดคุ้มทุนที่เป็นไปได้ในทางปฏิบัติถ้าระดับกิจกรรมการผลิตและขายต่ำกว่า 5,000 หน่วย แต่จุดคุ้มทุนจะเกิดขึ้นได้ถ้าระดับกิจกรรมการผลิตและขายสูงเกินกว่า 5,000 หน่วย ตำแหน่งของหน่วยผลิตและขาย ณ จุดคุ้มทุนที่ช่วงนี้คือ 12,500 หน่วย

รูปที่ 5 กราฟแสดงต้นทุน ปริมาณ กำไรเมื่อต้นทุนมีพฤติกรรมเป็นขั้น

เมื่อพิจารณาจากแผนภาพข้างต้นจะเห็นได้ว่ากิจการจะยังคงมีผลขาดทุนเกิดขึ้นไปจนถึงระดับหน่วยผลิตและขายที่ 12,500 หน่วย ซึ่งกิจการมีความจำเป็นต้องลงทุนเพิ่มขึ้นเพื่อเพิ่มกำลังการผลิตให้เพียงพอต่อระดับหน่วยผลิตและขายที่ลูกค้ามีความต้องการเพิ่มขึ้น ถ้าพิจารณาถึงศักยภาพในการทำกำไรที่ช่วงกิจกรรม 12,500 หน่วย - 15,000 หน่วย จะพบว่าพื้นที่กำไรมีช่วงที่แคบซึ่งแสดงถึงความสามารถในการทำกำไรอยู่ในระดับต่ำ ดังนั้นถ้ากิจการต้องการขยายกำลังการผลิตให้มากเกินกว่า 15,000 หน่วยในครั้งต่อไปควรจะต้องทำการประเมินค่าความสามารถในการทำกำไรใหม่อีกครั้งหนึ่ง

ในสถานการณ์ของการคำนวณหาจุดคุ้มทุนของผลิตภัณฑ์ใหม่ ต้นทุนคงที่เป็นต้นทุนที่เกี่ยวข้องกับการวิเคราะห์จุดคุ้มทุนของผลิตภัณฑ์ใหม่ด้วยหรือไม่ เช่น เงินเดือนที่จ่ายให้ผู้บริหารในจำนวนที่เท่าเดิมไม่ว่าผู้บริหารจะตัดสินใจทำการผลิตผลิตภัณฑ์ใหม่หรือไม่ก็ตามเป็นต้นทุนที่เกี่ยวข้องกับการวิเคราะห์หาจุดคุ้มทุนด้วยหรือไม่

ในสถานการณ์นี้ เงินเดือนผู้บริหารจำนวนดังกล่าวเป็นต้นทุนที่ไม่เกี่ยวข้องกับการวิเคราะห์หาจุดคุ้มทุน เนื่องจากต้นทุนจำนวนดังกล่าวยังคงไม่มีการเปลี่ยนแปลงใด ๆ เกิดขึ้นไม่ว่าจะผลิตผลิตภัณฑ์ใหม่หรือไม่ก็ตาม ต้นทุนคงที่ดังกล่าวเป็นต้นทุนในการดำเนินงานของกิจการโดยภาพรวมแต่ไม่มีความเกี่ยวข้องกับการวิเคราะห์ความสามารถในการทำกำไรในระยะสั้นของผลิตภัณฑ์ใหม่ดังกล่าว

ในการวิเคราะห์เพื่อการตัดสินใจในระยะสั้น ต้นทุนคงที่ที่เกี่ยวข้องกับการวิเคราะห์จะต้องเป็นต้นทุนที่มีการเปลี่ยนแปลงไป เมื่อสถานการณ์ในการดำเนินงานมีความแตกต่างกัน เช่น ต้นทุนคงที่มีจำนวนแตกต่างไปจากเดิมเมื่อจะทำการผลิตผลิตภัณฑ์ใหม่ ซึ่งมีความหมายรวมถึงเงินเดือนของพนักงานในสายการผลิตใหม่ เครื่องมือเครื่องจักรที่ต้องลงทุนเพิ่มเพื่อการผลิตผลิตภัณฑ์ใหม่

ถ้าการผลิตผลิตภัณฑ์ใหม่ไม่มีความต้องการต้นทุนคงที่ใหม่เพิ่มขึ้น เนื่องจากสินทรัพย์ดำเนินงานและบุคลากรที่มีอยู่เดิมมีกำลังการผลิตที่เพียงพอจะสามารถรองรับการขยายการดำเนินงานที่เพิ่มขึ้นได้ จุดคุ้มทุนในการดำเนินงานใหม่จะเป็นเท่าใด ในการวิเคราะห์เพื่อการตัดสินใจในระยะสั้นนี้จุดคุ้มทุนในการดำเนินงานจะมีค่าเท่ากับศูนย์ เนื่องจากผลิตภัณฑ์ใหม่ไม่จำเป็นต้องมีส่วนเกินของรายได้ให้ครอบคลุมต้นทุนคงที่ที่มีจำนวนเพิ่มขึ้น

เนื่องจากไม่มีต้นทุนคงที่เพิ่มขึ้นนั่นเอง แต่ละหน่วยผลิตภัณฑ์ที่ผลิตและขายได้ เริ่มตั้งแต่หน่วยแรก กำไรส่วนเกินที่ได้จะเป็นกำไรจากการดำเนินงานที่เพิ่มขึ้นในทันที   ในทางตรงกันข้ามถ้าเป็นการวิเคราะห์เพื่อการตัดสินใจจุดคุ้มทุนในระยะยาว ต้นทุนผันแปรและต้นทุนคงที่ทั้งหมดที่คาดการณ์ว่าจะเกิดขึ้นในอนาคตล้วนเป็นต้นทุนที่เกี่ยวข้องกับการตัดสินใจทั้งสิ้น นอกจากนี้ในการตัดสินใจในระยะยาวนั้นควรจะได้นำวิธีการลดค่ากระแสเงินสดในอนาคตให้เป็นมูลค่าปัจจุบันด้วยเพื่อผลลัพธ์ในการตัดสินใจที่ดีกว่า

ต้นทุนคงที่ที่นำมาทำการวิเคราะห์ต้นทุน ปริมาณ กำไรนั้นมีทางเลือกในการวิเคราะห์หาจุดคุ้มทุนในการดำเนินงานได้ ทางเลือกหนึ่งคือต้นทุนคงที่ที่นำมาวิเคราะห์นั้นเป็นต้นทุนคงที่ที่ใช้หลักการบัญชีตามเกณฑ์คงค้าง อีกทางเลือกหนึ่งคือต้นทุนคงที่ที่นำมาวิเคราะห์จะได้พิจารณาเฉพาะกระแสเงินสดจ่ายเป็นต้นทุนคงที่เท่านั้น

ซึ่งรวมถึง ค่าเช่า ค่าเบี้ยประกันภัย เงินเดือน ค่าภาษีทรัพย์สิน แต่จะไม่รวมรายการต้นทุนคงที่ที่ไม่เป็นเงินสด เช่น ค่าเสื่อมราคาสินทรัพย์ถาวร ค่าตัดจำหน่ายสินทรัพย์ไม่หมุนเวียน เป็นต้น ข้อได้เปรียบของการวิเคราะห์โดยพิจารณาต้นทุนคงที่ที่เป็นกระแสเงินสดที่เกิดขึ้นจริงคือ ให้ความสำคัญกับกระแสเงินสดที่จำเป็นในการดำเนินงานมากกว่า

ในขณะที่อีกวิธีการหนึ่งเป็นการนำจำนวนเงินต้นทุนคงที่ตามหลักการบัญชีเกณฑ์คงค้างมาทำการวิเคราะห์ต้นทุน ปริมาณ กำไรโดยให้ความสำคัญกับค่าใช้จ่ายที่รายงานในงบกำไรขาดทุนมากกว่า ในการเลือกวิธีการใดนั้นจึงขึ้นอยู่กับผู้บริหารว่าต้องการพิจารณาข้อมูลที่มีความเกี่ยวข้องกับกระแสเงินสดมากกว่า หรือต้องการพิจารณาที่ตัวเลขกำไรตามหลักการบัญชีตามเกณฑ์คงค้างมากกว่า

ในการประเมินค่าต้นทุนผันแปรต่อหน่วยนั้น นักวิเคราะห์ต้นทุนจะต้องใช้ความระมัดระวังในการคำนวณรวมต้นทุนผันแปรที่มีความเกี่ยวข้องทั้งหมด ว่าต้นทุนผันแปรเหล่านั้นไม่ได้หมายความรวมถึงเฉพาะต้นทุนการผลิตผันแปรเท่านั้น แต่ต้นทุนผันแปรในด้านการขาย การจัดจำหน่ายหรืออื่น ๆ เช่น ค่านายหน้า ค่าขนส่งออก ค่าใช้จ่ายในการเก็บรักษา เป็นต้น ต้นทุนเหล่านี้ถ้ามีมูลค่ารวมเปลี่ยนแปลงไปตามหน่วยผลผลิตที่มีเปลี่ยนแปลงไป ต้นทุนเหล่านี้จึงต้องรวมคำนวณเป็นต้นทุนผันแปรต่อหน่วยที่มีความเกี่ยวข้องกับการวิเคราะห์ต้นทุน ปริมาณ กำไรด้วย