เป้าหมายหลักของการดำเนินธุรกิจขององค์กรจะมุ่งสร้างมูลค่าให้กับผู้ถือหุ้น(Shareholder) ที่มีส่วนร่วมในการลงทุนกับธุรกิจโดยคาดหวังที่จะได้ผลตอบแทนที่สูงกว่าต้นทุนของเงินทุน(Cost of capital) หรืออาจกล่าวได้ว่าผู้ถือหุ้นจะมีความมั่งคั่งขึ้นเมื่อโครงการลงทุนมีมูลค่าปัจจุบันสุทธิ(Net present value) เป็นบวก โดยทั่วไปองค์กรสามารถใช้แบบจำลองกระแสเงินสดอิสระ(Free cashflow model) เพื่อประเมินมูลค่าปัจจุบันสุทธิ(NPV)

จากการลงทุนในโครงการและเชื่อมโยงกับเทคนิคการวัดผลการดำเนินงาน(Performance measurement) แต่ปัญหาอยู่ที่ว่าองค์กรจะมีแนวทางดำเนินการอย่างไรเพื่อสร้างการเติบโตทางรายได้สูงสุด(Earning growth) ให้กับผู้ถือหุ้น ปัจจุบันได้มีเครื่องมือสนับสนุนการติดตามการสร้างมูลค่าและผลกำไรให้กับธุรกิจ นั่นคือ การบริหารตามฐานมูลค่า(Value based management) หรือ VBM ซึ่งถูกนำมาใช้เป็นแนวทางสร้างมูลค่าให้กับผู้ถือหุ้นอย่างเป็นระบบดังนิยามที่กล่าวว่า  Systematic approach to creating shareholder value

ดังนั้น VBM จึงมุ่งสร้างความมั่งคั่งสูงสุดให้กับผู้ถือหุ้น(Maximizing shareholder wealth) โดยมีการนำต้นทุนของทุนมาใช้ในการคำนวณ รวมทั้งการวัดในรูปผลตอบแทนที่ไม่ได้เป็นตัวเงิน(Nonfinancial) เช่น การวัดผลทางคุณภาพ ซึ่งแสดงด้วยความสัมพันธ์เหตุและผล(Cause-effect relationship) ดังเช่น

ความพึงพอใจของพนักงาน -> ความพึงพอใจของลูกค้า->    การสร้างผลกำไร->    การเพิ่มความมั่งคั่งให้กับผู้ถือหุ้น

จากแผนภาพความสัมพันธ์ของเหตุและผลจะมีลักษณะการเชื่อมโยงเสมือนห่วงโซ่คุณค่า(Value chain) ด้วยการมุ่งผลลัพธ์การเพิ่มความมั่งคั่งให้กับผู้ถือหุ้น โดยมีองค์ประกอบทาง Nonfinancial สนับสนุนการสร้างมูลค่าให้กับผู้ถือหุ้น สำหรับแนวคิด VBM จะประกอบด้วยองค์ประกอบหลัก ดังนี้

        - มูลค่าเพิ่มทางเศรษฐศาสตร์ (Economic Value Added ) 

        - มูลค่าเพิ่มเงินสด (Cash Value Added) 

        - ผลตอบแทนทางกระแสเงินสด (Cash Flow Return on Investments) 

        - การวิเคราะห์มูลค่าผู้ถือหุ้น (Shareholder Value Analysis)

โดยทั่วไปวิธีการที่นิยมใช้สำหรับตัดสินใจในการลงทุน (Capital investment decision) คือการวิเคราะห์ ส่วนลดกระแสเงินสด (Discounted cash flow) ซึ่งมีการวิเคราะห์ผลกระทบตลอดช่วงอายุของโครงการด้วยทีมงานข้ามสายงาน(Cross-functional team) จากฝ่ายงานต่าง ๆ เพื่อตรวจสอบผลกระทบและความเปลี่ยนแปลงจากปัจจัยต่าง ๆ ดังเช่น กฎระเบียบ เทคโนโลยี พฤติกรรมลูกค้า เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีการคาดการณ์กระแสเงินสดที่ไหลเข้าและออกของโครงการ(Cash inflows and outflows) เพื่อใช้ประกอบการตัดสินใจในแต่ละทางเลือก ซึ่งการวิเคราะห์ส่วนลดกระแสเงินสดหรือมูลค่าสุทธิปัจจุบัน อาจเรียกว่า การวิเคราะห์มูลค่าผู้ถือหุ้น(Share value analysis) และเป็นเครื่องมือสนับสนุนผู้บริหารเพื่อตัดสินใจอย่างมีประสิทธิผลกว่าแนวทางทางบัญชีแบบเดิมที่วัดผลตอบแทนจากรายได้ต่อหุ้น(Earning per share) หรือ ผลตอบแทนจากการลงทุน(Return on investment)

นอกจากนี้ SVA ทำให้ผู้บริหารสามารถวัดผลกระทบทางเศรษฐศาสตร์ (Economic impact) ของการตัดสินใจในกลยุทธ์ทางธุรกิจ (Strategy decision) ดังเช่น ผู้บริหารจะใช้ SVA เพื่อประเมินมูลค่าสำหรับการควบรวมกิจการ(Mergers & acquisitions) หรือแม้แต่การพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ (New product development) และการลงทุนในสินทรัพย์ทุน เป็นต้น สำหรับการวัดมูลค่าผู้ถือจะประกอบด้วยองค์ประกอบหลัก คือ กระแสเงินสดตลอดรอบเวลาที่กำหนด(Value growth duration) และความเสี่ยงซึ่งเกิดจากต้นทุนของเงินทุน

รูปที่ 1 แผนภาพองค์ประกอบผลตอบแทนจากสินทรัพย์ที่ลงทุนในธุรกิจ

มูลค่ากิจการ(Firm value) เป็นมูลค่าปัจจุบันสุทธิรวมของกระแสเงินสดในอนาคต (Future cash flow) สำหรับมูลค่าผู้ถือหุ้น เป็นมูลค่าสุทธิของกิจการในอนาคตโดยคิดจากกระแสเงินสดหักด้วยมูลค่าตลาด(ทั้งหนี้สินระยะสั้นและระยะยาว) ซึ่งแสดงด้วยความสัมพันธ์ ดังนี้

มูลค่ากิจการ = มูลค่าปัจจุบันของกระแสเงินสดอิสระ + มูลค่าตลาดของสินทรัพย์ที่ไม่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงาน

***สินทรัพย์ที่ไม่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงาน (Non-operating Assets) = สินทรัพย์ที่เกินความต้องการ เช่น สินทรัพย์สำหรับขาย สินทรัพย์ระหว่างการก่อสร้าง ตราสารหนี้ หุ้น เป็นต้น

ตัวอย่างการคำนวณกระแสเงินสดอิสระ(Free cash flow)

สำหรับการคาดการณ์กระแสเงินสดอิสระมักเริ่มจากการใช้ปัจจัยที่เกี่ยวข้อง เช่น ราคา ยอดขาย GNP และปัจจัยทางเศรษฐศาสตร์เพื่อประมาณรายได้และค่าใช้จ่าย ซึ่งการคาดการณ์จะดำเนินการในระดับหน่วยธุรกิจ (Business unit) สำหรับการวางแผนกระแสเงินสดตลอดช่วงอายุของโครงการหรือช่วงการเติบโตมูลค่าเพิ่ม(Value growth duration) จะขึ้นกับอัตราผลตอบแทนภายใน (Internal rates of return) เทียบกับต้นทุนของเงินทุนถัวเฉลี่ย (Weighted average cost of capital) หรือ WACC โดยทั่วไปผู้บริหารจะวางแผนล่วงหน้าประมาณ 3-5 ปี รวมทั้งพิจารณาปัจจัยต่าง ๆ ที่ส่งผลต่อความผันผวนกระแสเงินสด

รูปที่ 2 แผนภาพความสัมพันธ์ระหว่างโครงสร้างงบการเงินกับแนวคิด VBM

จากแผนภาพรูปที่ 2 ค่าต้นทุนของเงินทุนสำหรับสินทรัพย์ที่ลงทุนในธุรกิจ(Capital Charge) เป็นต้นทุนที่ไม่มีการลงในบัญชีจริง ๆ แต่จะคำนวณขึ้นเพื่อหาผลกำไรทางเศรษฐศาสตร์ ซึ่งสามารถหาได้จากความสัมพันธ์

Capital Charge = Capital employed x Cost of capital

โดยที่ Capital employed คือ สินทรัพย์ที่ลงทุนในธุรกิจ

สำหรับความเสี่ยงขององค์กรจะถูกวัดด้วยค่า WACC ซึ่งคิดจากต้นทุนของหนี้หลังหักภาษี (After tax cost of debt) บวกด้วยต้นทุนส่วนเจ้าของ (Cost of equity) ในทางการเงินมักนิยมใช้วิธีการคำนวณเรียกว่า Capital asset pricing model(CAPM) โดยประมาณต้นทุนของเงินทุนจากส่วนเจ้าของและผลตอบแทนในอดีตเทียบกับอัตราเฉลี่ยของอุตสาหกรรม เรียกว่า เบต้า(Beta) ที่แสดงถึงความเสี่ยงจากการลงทุน ซึ่งแสดงด้วยความสัมพันธ์ ดังนี้

          ต้นทุนส่วนเจ้าของ (Cost of Equity) = Risk Free Rate + b * Market Risk Premium 

          เมื่อ Risk Free Rate = อัตราผลตอบแทนที่ปราศจากความเสี่ยง 

          Market Risk Premium = ส่วนต่างความเสี่ยงตลาด 

          สำหรับต้นทุนของเงินทุนถัวเฉลี่ย สามารถหาได้จาก 

          WACC = % of debt * Cost of Debt + % of Equity * Cost of Equity

ตัวอย่าง : บริษัท A มีมูลค่าของทุนตามราคาตลาด (Market Capitalization) 550 ล้านบาท โดยมีหนี้สิน 250 ล้านบาท อัตราดอกเบี้ยเงินกู้ 8.5% มีอัตราผลตอบแทนที่ปราศจากความเสี่ยง(Risk Free Rate) 7% และอัตราผลตอบแทนจากตลาด 12% โดยมีค่าเบต้า 0.90 และอัตราภาษี 28% ให้หาต้นทุนของเงินทุนถัวเฉลี่ย

          Sol. ส่วนต่างความเสี่ยงตลาด(Market Risk Premium) = 12% - 7% = 5% 

          ต้นทุนจากการก่อหนี้(Cost of Debt) = 8.5% * (1-28%) = 6.12% 

          ต้นทุนส่วนเจ้าของ (Cost of Equity) = 7% + .90 * 5% = 11.5% 

          WACC  =  250 / 800 * 6.12% + 550 / 800 * 11.5% = 9.8%

1. John D. Martin , J. William Petty , Value Based Management : The Corporate Response to Stakeholder Revolution , Harvard Business School Press , 2000.

2. Warren , Reeve, Fess, Financial & Managerial Accounting , South-Western, 7th ed., 2002.

3. William G. Sullivan , James A. Bontadelli , Elin M. Wicks , Engineering Economy , Prentice-Hall, Inc., 2000.

4. Don R. Hansen & Maryanne M. Mowen , Management Accounting , South- Western College Publishing, 1997.

5.โกศล ดีศีลธรรม , Management Tools For Executive , บ. อินฟอร์มีเดีย อินเตอร์เนชันแนล จำกัด , 2547.