ฟังก์ชั่นการตรวจสอบและเฝ้าระวังในระบบสถานีย่อยอัตโนมัติ

พิชิต จินตโกศลวิทย์ 

     จากบทความที่ผ่านมาสำหรับระบบสถานีย่อยอัตโนมัติ (Substation Automation: SAS) ได้กล่าวเกี่ยวกับฟังก์ชั่นของชุดรับส่งสัญญาณอะนาลอก (Analog Input/Output: Analog I/O) รวมทั้งฟังก์ชั่นของชุดรับส่งสัญญาณดิจิตอล (Digital Input/Output: Digital I/O) ค่าหรือสัญญาณที่ได้รับจากระดับโปรเซส (Process Level) หรือระดับกระบวนการของการทำงานของอุปกรณ์ไฟฟ้าหรือเครื่องจักรจริงซึ่งจะถูกนำมาประมวลผล

และแสดงผลในรูปแบบกราฟิก (Graphical Display) เพื่อให้ผู้ปฏิบัติงานหรือช่างไฟฟ้าสามารถตรวจสอบและเฝ้าระบบได้อย่างสะดวกและง่าย โดยทั่วไปอุปกรณ์แสดงผลจะเป็นหน้าจอแสดงผลของคอมพิวเตอร์ ซึ่งเมื่อรวมกับฟังก์ชั่นการแสดงผลแล้วจะถูกเรียกว่า Man Machine Interface: MMI หรือมีอีกชื่อหนึ่งที่มีความหมายเหมือนกันคือ Human Machine Interface: HMI แล้วแต่ความถนัดหรือความเคยชินของผู้ปฏิบัติงาน อย่างก็ตามจุดประสงค์หลักของการติดตั้งฟังก์ชั่นการตรวจสอบและเฝ้าระวังโดยทั่วไปมีดังนี้

- แสดงสถานะหรือตำแหน่งอุปกรณ์ไฟฟ้าในระดับกระบวนการ หรือ แม้แต่ในระดับเบย์ หรือระดับสถานี เช่นตัวอุปกรณ์ของระบบสถานีย่อยอัตโนมัติเอง

- แจ้งสถานการณ์หรือเหตุการณ์ที่อาจจะก่อความเสียหายหรืออันตรายต่อเครื่องจักรหรืออุปกรณ์ไฟฟ้ารวมทั้งต่อผู้ปฏิบัติงาน

- บันทึกข้อมูลหรือเหตุการณ์สำหรับการประเมินหรือวิเคราะห์ในภายหลัง ไม่ว่าจะเป็นการวิเคราะห์ประสิทธิภาพของระบบไฟฟ้า หรือวิเคราะห์หาสาเหตุที่ทำให้เกิดความล้มเหลวหรือเกิดเหตุขัดข้องของระบบไฟฟ้า หรือสาเหตุที่ก่ออันตรายต่อผู้ปฏิบัติงาน
 

    จุดประสงค์ที่กล่าวมานั้นสามารถหาได้ทั้งในระบบ SAS และระบบ SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) หรือศูนย์สั่งการ ยกเว้นฟังก์ชั่นในการบันทึกเหตุการณ์แปรปรวน (Disturbance Recording) ในระบบไฟฟ้าซึ่งส่วนใหญ่จะไม่มีในระบบ SCADA เพราะข้อมูลนั้นใช้สำหรับวิศวกรที่ดูแลระบบป้องกัน ฟังก์ชั่นการตรวจสอบและเฝ้าระวังโดยทั่วไปมีความสามารถดังนี้
- จัดการเหตุการณ์ในระบบไฟฟ้า

- จัดการสัญญาณเตือน

- จัดเก็บข้อมูลและสำรองข้อมูล

- บันทึกเหตุการณ์แปรปรวนในระบบไฟฟ้ารวมทั้งการดึงข้อมูลเกี่ยวกับความผิดพร่องของระบบไฟฟ้า

- จัดการปูมประวัติการใช้งานของระบบ

การแสดงสถานะของกระบวนการ (Process State Display)

     มีวิธีหลายวิธีในการเข้าตรวจสอบสถานะในระดับกระบวนการหรืออุปกรณ์ไฟฟ้าโดยระบบ SAS โดยวิธีการเข้าถึงข้อมูลโดยทั่วไปมีดังนี้
- ซูมและแพน (Zoom and Pan) ซูมคือการขยายเข้าออกของหน้าจอแสดงผลเพื่อดูรายละเอียดปลีกย่อยหรือดูภาพรวมของระบบ ส่วนแพนคือการเคลื่อนย้ายหน้าจอแสดงผลไปยังตำแหน่งที่ต้องการโดยเฉพาะกรณีที่ภาพรวมของระบบมีขนาดใหญ่กว่าความสามารถในการแสดงผลของอุปกรณ์แสดงผล ซึ่งที่จริงแล้วคุณสมบัตินี้ถูกใช้มากในระบบงานแผนที่

- การแสดงผลแบบลำดับชั้น (Hierarchical Windows) โดยทั่วไปการแสดงผลแบบลำดับชั้นจะเริ่มต้นโดยการแสดงภาพรวมของระบบโดยการแสดงภาพรวมจะแสดงตำแหน่งอุปกรณ์แต่ไม่มีรายละเอียดปลีกย่อยมีแต่ภาพรวมโครงสร้างของระบบหรือบางระบบ SAS อาจจะแสดงรายการปุ่ม Button ตามหมวดหมู่ของข้อมูล บนหน้าจอการแสดงภาพรวมโดยทั่วไปแล้วสามารถใช้เมาส์คลิกที่ตำแหน่งที่ต้องการข้อมูลเพิ่มเติม

ซึ่งระบบอาจจะเรียกหน้าต่างแสดงผลใหม่ซ้อนหน้าต่างเดิม หรือเปลี่ยนหน้าต่างแสดงผลไปเลยก็ได้ ขึ้นอยู่กับการออกแบบ ข้อดีของการแสดงผลแบบลำดับชั้นคือสามารถเข้าถึงข้อมูลอย่างรวดเร็ว โดยข้อมูลจะเริ่มมีรายละเอียดเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ในเชิงลึก ตัวอย่างการใช้การแสดงผลแบบลำดับชั้นคือสถานะอุปกรณ์ไฟฟ้าในลานไก (Switch Yard) หน้าต่างแสดงผลลำดับบนสุดหรือหน้าต่างแรกจะแสดงรายละเอียดโดยรวมของระบบ เช่น การเชื่อมต่ออุปกรณ์ ตำแหน่งอุปกรณ์ แต่อาจจะไม่แสดงค่าวัด หรือแม้แต่รายละเอียดอื่น ๆ เช่น ขนาดของหม้อแปลง

 ถ้าผู้ปฏิบัติงานต้องการข้อมูลเพิ่มเติมของแต่ละอุปกรณ์นั้นต้องคลิกเข้าไปในลำดับชั้นถัดไป โดยทั่วไปแล้วการแสดงรายละเอียดโดยรวมของระบบไฟฟ้าจะใช้ไดอะแกรมเส้นเดี่ยว หรือ ซิงเกิลไลน์ไดอะแกรม (Single Line Diagram) ซึ่งจะใช้เส้นแบบกราฟิกหนึ่งเส้นแทนตัวนำไฟฟ้าและอุปกรณ์ทั้ง 3 เฟส ทำให้ระบบสามารถดูได้โดยง่ายไม่ละลานตา โดยที่ซิงเกิลไลน์ไดอะแกรมจะแสดงข้อมูลทั่วไปดังนี้

- ตำแหน่งอุปกรณ์ตัดตอนทางไฟฟ้า เช่น เซอร์กิตเบรกเกอร์, ใบมีดดิสคอนเน็กติ้ง, ใบมีดกราวด์

- ระดับแรงดันไฟฟ้า (kV) และกระแสไฟฟ้า ที่แท่งตัวนำบัสบาร์, สายเคเบิลไฟฟ้าแรงสูง, หม้อแปลงไฟฟ้า

- กำลังไฟฟ้าจริง (MW) และ กำลังไฟฟ้าเสมือน (MVar)
     

    ซิงเกิลไลน์ไดอะแกรมสามารถเพิ่มขยายความสามารถในการแสดงผลได้นั้นคือการเพิ่มฟังก์ชั่นบัสบาร์คัลเลอริ่ง (Busbar Coloring) ซึ่งตัวฟังก์ชั่นจะแสดงสีตามเส้นซิงเกิลไลน์ไดอะแกรมเปลี่ยนแปลงตามระดับแรงดันไฟฟ้าที่ขึ้นบัสบาร์นั้น ๆ รวมทั้งสามารถบ่งบอกว่าบัสบาร์นั้นกำลังต่อกราวด์หรือเปล่า หรือบ่งบอกว่าเกิดแรงดันผิดปกติขึ้นหรือเปล่า เช่น แรงดันต่ำผิดปกติ (Undervoltage)

 รูปที่ 1 ซิงเกิลไลน์ไดอะแกรมแสดงภาพรวมของระบบ

 

รูปที่ 2 การแสดงรายละเอียดของอุปกรณ์ไฟฟ้าในรูปแบบการแสดงผลแบบลำดับชั้น

 

การแสดงผลโดยรวมในระดับโปรเซส (Process Overview Display)

     เป็นการแสดงรูปแบบการเชื่อมต่อของแต่ละอุปกรณ์ไฟฟ้าและตัวนำไฟฟ้า เช่น บัสบาร์ หรือ สายเคเบิลไฟฟ้า การแสดงรูปแบบการเชื่อมต่อสามารถบอกสถานะ และการไหลของพลังงานไฟฟ้าของแหล่งจ่ายไฟฟ้า (Power Source), โหลด (Load) รวมทั้งอุปกรณ์สวิตช์ตัดตอนไฟฟ้า เพื่อความง่ายของการวิเคราะห์ การใช้งานร่วมกับฟังก์ชั่นบัสบาร์คัลเลอริ่งจะมีประโยชน์มาก สำหรับระบบไฟฟ้าขนาดใหญ่การมีฟังก์ชั่น ซูมและแพน จะอำนวยความสะดวกในการเข้าถึงข้อมูลยิ่งขึ้น

รูปที่ 3 การแสดงผลโดยรวมของระบบร่วมด้วยฟังก์ชั่นบัสบาร์คัลเลอริ่ง

 

การแสดงรูปแบบการติดตั้งของระบบ SAS (System Configuration Display)

     การแสดงรูปแบบการติดตั้งของระบบ SAS จะแสดงสถานะการทำงานของ IED (Intelligence Electronic Device) ของระบบ SAS เช่น BCU (Bay Control Unit) และ CU (Substation Control Unit) รวมถึงสถานะของสื่อในการส่งข้อมูล ในกรณีที่ไม่สามารถอ่านข้อมูลทางระบบไฟฟ้าบางส่วนหรือทั้งหมด การตรวจสอบสถานะการทำงานของอุปกรณ์ของระบบ SAS จะทำให้ผู้ปฏิบัติงานสามารถหาสาเหตุของปัญหานั้น ๆ ได้ เช่น มีความผิดปกติของ IED หรือสายสัญญาณสื่อสารโดยตรวจสอบเปอร์เซ็นต์ของเฟรมสื่อสารที่เสียหายหรือไม่สามารถนำไปประมวลผลต่อได้

รูปที่ 4 รูปแบบการเชื่อมต่อของ substation Control Unit

 

รูปที่ 5 รูปแบบการเชื่อมต่อ Bay Control Unit

 

รูปที่ 6 การตรวจสอบสถานะของ I/O Card ใน Bay Control Unit

 

รูปที่ 7 การตรวจสอบสภาพการสื่อสารในแต่ละ Bay Control Unit

 

รายการเหตุการณ์เปลี่ยนแปลงและการจัดการ (Event List & Handling)
     รายการเหตุการณ์เปลี่ยนแปลง หรือ อีเวนต์ลิสต์ จะประกอบด้วยเวลาที่เหตุการณ์นั้นเกิดขึ้นในระบบไฟฟ้ารวมทั้งเหตุการณ์ของอุปกรณ์ในระบบ SAS ซึ่งโดยปกติจะถูกเรียงตามปฏิทินเวลา (Chronological) โดยทั่วไปเหตุการณ์ในระบบจะเกิดตามลักษณะดังนี้

- การเปลี่ยนแปลงสถานะหรือตำแหน่ง (State Change)

- การเกิดและหายไปของสัญญาณเตือน (Alarm Appearing and Disappearing)

- ค่าวัดไม่อยู่ในช่วงที่จำกัด (Limit Violation)

- การปฏิบัติงานของผู้ปฏิบัติงาน (Operator’s Action) เช่น การควบคุมอุปกรณ์ และการรับทราบสัญญาณเตือน
    

    แต่ละอีเวนต์โดยปกติควรสามารถถูกพิมพ์ออกเครื่องพิมพ์ ซึ่งสามารถบันทึกรายละเอียดและเวลาที่เหตุการณ์นั้นเกิดขึ้นและสามารถแยกแยะว่าเหตุการณ์นั้นเกิดอุปกรณ์ไฟฟ้าใดหรือฟังก์ชั่นใด (Identification) ในบางระบบอาจจะมีเครื่องพิมพ์ 2 ตัว สำหรับพิมพ์งานของระบบ SAS และเหตุการณ์ของระบบไฟฟ้าแยกกัน หรือแม้กระทั้งแยกพิมพ์เหตุการณ์ระบบไฟฟ้าเป็นส่วน ๆ เช่นตามระดับแรงดันไฟฟ้า

อย่างไรก็ตามในระบบ SAS สมัยใหม่คุณสมบัติการพิมพ์ออกเครื่องพิมพ์มักจะไม่ถูกใช้ เนื่องจากปัจจุบันฮาร์ดดิสก์ (Hard Disk) มีความเชื่อถือได้สูงและสามารถบันทึกข้อมูลได้เป็นจำนวนมาก ยิ่งกว่านั้นการใช้ฮาร์ดดิสก์ในการบันทึกเหตุการณ์ระบบไฟฟ้ายังสามารถแก้ไขปัญหาของเครื่องพิมพ์ในกรณีกระดาษพิมพ์หมด
    

     อย่างไรก็ตามฮาร์ดดิสก์มีข้อจำกัดในการจัดเก็บข้อมูลเช่นกันซึ่งขึ้นอยู่กับขนาดของฮาร์ดดิสก์ ดังนั้นเหตุการณ์หรืออีเวนต์จะถูกจัดเก็บบนโครงสร้างข้อมูลแบบวงแหวน (Ring) ถ้าหน่วยจัดเก็บข้อมูลเต็ม ข้อมูลเหตุการณ์ที่เก่าที่สุดจะถูกเขียนทับ ในกรณีที่ต้องการเก็บรักษาเหตุการณ์ระบบไฟฟ้าแม้ว่าไฟเลี้ยงระบบ SAS นั้นมีปัญหา การเลือกประเภทหน่วยจัดเก็บข้อมูลแบบนอน-โวลาไทล์ (Non-volatile) เช่น ฮาร์ดดิสก์หรือคอมแพกต์แฟลช (Compact Flash) สามารถสนับสนุนความต้องการนั้นได้ แต่อย่างไรก็ตามก็ยังมีผู้ใช้หรือผู้ปฏิบัติงานต้องการสำรองข้อมูลรายเหตุการณ์ระบบไฟฟ้าเพื่อป้องกันปัญหาเนื่องจากข้อมูลเต็ม

โดยส่วนมากจะสำรองข้อมูลอย่างน้อยปีละ 1 ครั้งลงบนเทปสำรองข้อมูลหรือดีวีดี การสำรองข้อมูลลงบนเทปและดีวีดี ยังสามารถนำข้อมูลไปใช้ในระบบอื่นหรือโปรแกรมประยุกต์อื่นเพื่อวิเคราะห์ข้อมูล เช่นเพื่อจุดประสงค์ในการบำรุงรักษาและการวางแผนเป็นต้น ฟังก์ชั่นในการแสดงผลรายการเหตุการณ์ไฟฟ้าส่วนใหญ่จะมีความสามารถในการกรองข้อมูลที่ต้องการ (Filtering) ในกรณีระบบไฟฟ้ามีความขัดข้อง ระบบ SAS สามารถกรองเฉพาะเหตุการณ์หรืออีเวนต์ที่เกี่ยวกับเหตุขัดข้องนั้น ๆ

 สำหรับการวิเคราะห์เหตุการณ์ขัดข้องระบบไฟฟ้าความละเอียดและความแม่นยำในการประทับเวลาบนอีเวนต์เป็นเรื่องสำคัญ ในการเรียงเหตุการณ์โดยทั่วไปความละเอียดของเวลาจะอยู่ที่ระดับ 1 mSec สำหรับระบบเครือข่ายระบบไฟฟ้า (Power Network) ความแม่นยำของเวลาระหว่างสถานีย่อยมีความสำคัญในการวิเคราะห์ ดังนั้นการเข้าจังหวะเวลาระหว่างสถานีย่อยจึงเป็นที่ต้องการ เช่นการเข้าจังหวะเวลาโดยระบบ GPS

 รูปที่ 8 การสัมพันธ์ของการเปลี่ยนสถานะของสัญญาณเตือน

 

ตัวส่งสัญญาณเตือนและจัดการ (Alarm Annunciation & Handling)
     สัญญาณเตือนจะถูกสร้าง ถ้าสถานะของอุปกรณ์นั้นถูกตั้งค่าตรวจสอบโดยผู้ปฏิบัติงาน ผู้ปฏิบัติงานต้องทำการยืนยันการรับทราบการเกิดสัญญาณเตือนนั้น เพื่อให้แน่ใจว่าเขารับทราบเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นนั้นแล้ว 
 สัญญาณเตือนมีหลายประเภทดังนี้

- สัญญาณระดับปกติ, ต้องการการยืนยัน (Normal, Acknowledged)

- สัญญาณเตือนระดับไม่ปกติ,ไม่ต้องการการยืนยัน (Alarm, Unacknowledged)

- สัญญาณเตือนระดับไม่ปกติ,ต้องการการยืนยัน (Alarm, Acknowledged)

- สัญญาณระดับปกติ, ไม่ต้องการการยืนยัน (Normal, Unacknowledged) สัญญาณเตือนระดับไม่ปกติเกิดแล้วหายไป

     ประเภทสัญญาณเตือนลำดับสุดท้าย สามารถถูกเรียกว่า ทรานเชียนต์ หรือ ฟลีตติ้ง (Transient/Fleeting) หมายความว่าสัญญาณเตือนเกิดขึ้นแล้วหายไปก่อนที่จะยืนยันรับทราบ จุดประสงค์ของสัญญาณเตือนคือเตือนหรือแจ้งสถานะเหตุการณ์ต่อผู้ปฏิบัติงานไม่ว่าจะโดย ฮอร์น ,ไฟกระพริบ หรือแม้กระทั้งบนจอแสดงผลคอมพิวเตอร์ ถ้าเกิดสัญญาณเตือนเป็นแบบเสียง (Acoustic Alarm) ระบบควรสามารถให้ผู้ปฏิบัติงานยกเลิกเสียงสัญญาณเตือนได้

แต่ยังคงต้องให้ผู้ปฏิบัติงานต้องทำการยืนยันการเกิดเหตุการณ์ ในกรณีที่สถานีย่อยเป็นสถานีย่อยอันแมน (Unmanned) คือสถานีย่อยที่ไม่มีช่างไฟฟ้าหรือผู้ปฏิบัติงานประจำ สัญญาณเตือนควรสามารถถูกส่งโดยอีเมล์ (E-mail) หรือ เอสเอ็มเอส (SMS: Short Message System) แจ้งผู้ปฏิบัติงานหรือผู้เกี่ยวข้อง แต่ถ้าระบบ SAS มีศูนย์สั่งการ สัญญาณเตือนต้องถูกส่งไปยังศูนย์สั่งการผ่านระบบสื่อสารข้อมูล

รูปที่ 9 สัญญาณเตือนแบบ Fleeting

 

     เพื่อประโยชน์ในการแยกแยะเหตุการณ์ในกรณีที่มีหลายสัญญาณเตือนมาในคราวเดียวกัน ฟังก์ชั่นการแสดงรายการเหตุการณ์หรือสัญญาณเตือนควรมีข้อมูลรายละเอียดเพิ่มเติมเพื่อความสะดวกในการแยกแยะ รูปแบบสัญญาณเตือนมาตรฐานนั้นในแต่ละรายการอย่างน้อยต้องมีเวลา ณ เหตุการณ์นั้นเกิดขึ้น คำบรรยายรายละเอียดของเหตุการณ์ และสถานะปัจจุบันของสัญญาณเตือน คุณสมบัติเพิ่มเติมของสัญญาณเตือนก็คือ คลาส หรือ กลุ่มของสัญญาณ, ลำดับความสำคัญ ซึ่งเหล่านี้จะเพิ่มความสามารถในการกรองสัญญาณเตือนเพื่อความง่ายในการตรวจสอบในกรณีมีสัญญาณเตือนจำนวนมากเกิดขึ้นพร้อมกัน

รูปที่ 10 การกรองสัญญาณเตือน

    

ค่าวัดเมเชอริ่งและมิเตอริ่ง (Measuring and Metering)

     จุดประสงค์สูงสุดของการดำเนินงานในระบบไฟฟ้า คือ การจ่ายไฟฟ้าให้มีประสิทธิภาพมากที่สุดทั้งในเรื่องพลังงานและค่าใช้จ่าย ข้อมูลเกี่ยวกับค่าอะนาลอกหรือค่าวัด ไม่ใช่แค่แสดงค่าสถานะปัจจุบันของระบบไฟฟ้าเท่านั้น แต่ยังใช้สำหรับเป็นข้อมูลเข้า (Input) สำหรับงานวิเคราะห์การใช้ไฟฟ้าของผู้ใช้ไฟฟ้าสำหรับระบบงานบิลลิ่งหรือการคิดค่าใช้พลังงานไฟฟ้า ฟังก์ชั่นในการวัดจำนวนพลังงานไฟฟ้าที่ส่งไปให้ลูกค้า ฟังก์ชั่นนั้นถูกเรียกว่ามิเตอริ่ง

แตกต่างจากเมเชอริ่ง ที่มีจุดประสงค์หลักคือการให้ข้อมูลกับผู้ปฏิบัติงาน สำหรับอุปกรณ์วัดค่าสำหรับมิเตอริ่งเพื่อออกบิลค่าไฟฟ้าจะต้องมีความแม่นยำสูงเพื่อมั่นใจว่าค่าวัดที่ได้ถูกต้องและต้องมีระบบป้องกันการปรับแต่งเพื่อจุดประสงค์ที่ไม่สุจริต อีกหนึ่งอย่างที่สามารถตรวจสอบความถูกต้องของค่าวัดมิเตอริ่งคือการเก็บบันทึกค่ามิเตอริ่งตลอดหนึ่งปีหรือหลายปีและวิเคราะห์ค่าเบี่ยงเบนของการใช้ไฟฟ้า สำหรับการป้องกันการปรับแต่งเครื่องวัดพลังงานไฟฟ้านั้นส่วนใหญ่จะใช้วิธีการซีล แต่เทคโนโลยีใหม่นั้นจะใช้เครื่องวัดพลังงานไฟฟ้าที่เป็นระบบอิเล็กทรอนิกส์และส่งค่าวัดผ่านระบบสื่อสารหรือเรียกอีกอย่างว่า เอเอ็มอาร์ (AMR: Automatic Meter Reading)

รูปที่ 11 ค่าวัดของแต่ละอุปกรณ์ในรูปแบบซิงเกิลไลน์ไดอะแกรม

 

รูปที่ 12 ค่าวัดของแต่ละอุปกรณ์ที่ถูกแสดงในรูปกราฟแท่ง

 

รายการบล็อกกิ้งลิสต์ (Blocking List) 

  มีหลากหลายสถานการณ์ในระหว่างการปฏิบัติงานที่ต้องระงับหรือหยุดการทำงานบางส่วนหรือบางฟังก์ชั่นหรือแม้กระทั้งการทำงานทั้งหมดของระบบ SAS เช่น
- สำหรับงานบำรุงรักษา บางครั้งจำเป็นต้องหยุดหรือระงับการส่งคำสั่งควบคุมอุปกรณ์ไฟฟ้าเพื่อป้องกันไม่ให้มีการทำงานของอุปกรณ์ไฟฟ้าในขณะที่ช่างไฟฟ้ากำลังทำการบำรุงรักษา

- สำหรับการขัดข้องบางอย่างต้องระงับการส่งสัญญาณไม่ว่าจะเป็นสัญญาณดิจิตอลหรือค่าวัดเพื่อป้องกันการทำงานของระบบอัตโนมัติ หรือ ระงับการใช้อุปกรณ์ไฟฟ้านั้นทั้งหมด

- สำหรับงานพิมพ์ ถ้าเครื่องพิมพ์ชำรุดอาจจะพิมพ์ผิดพลาด สูญเสียกระดาษและน้ำหมึกพิมพ์โดยเปล่าประโยชน์ ความสามารถในการระงับฟังก์ชั่นการส่งค่าพิมพ์จึงเป็นที่ต้องการอีกอย่างหนึ่ง

- สำหรับงานบำรุงรักษาบางประเภท ต้องระงับฟังก์ชั่นการส่งข้อมูลให้ศูนย์สั่งการ หรือ SCADA เนื่องจากมีข้อมูลส่งให้ศูนย์สั่งการมากเกินไปแบบเปล่าประโยชน์ และอาจจะไปรบกวนระบบอื่นได้อีกด้วย

รูปที่ 13 การบล็อกกิ้งฟังก์ชั่นของเซอร์กิตเบรกเกอร์

 

     ฟังก์ชั่นที่ถูกระงับหรือบล็อกควรถูกแจ้งให้ผู้ปฏิบัติงานหรือผู้เกี่ยวข้องทราบทั้งในรูปแบบตารางสรุป หรือบนตัวซิงเกิลไลน์ของอุปกรณ์ที่ถูกบล็อกนั้น กรณีที่เป็นตารางสรุปรายการฟังก์ชั่น ระบบ SAS ควรสามารถที่จะกรองรายการที่ต้องการได้ สำหรับการบล็อกจากเงื่อนไขกระบวนการทำงาน เช่น การเกิดสัญญาณระดับ SF6 ใน GIS ต่ำ ระบบก็จะทำการบล็อกการทำงานของสวิตช์เกียร์โดยอัตโนมัติ ระบบ SAS ต้องแจ้งการบล็อกนั้นโดยสัญญาณเตือนด้วย

การบันทึกดิสเทอร์บานซ์ (Disturbance Recording) 

     การบันทึกดิสเทอร์บานซ์จะบันทึกค่าวัดแบบชั่วขณะใดขณะหนึ่งของค่ากระแสไฟฟ้าและแรงดันไฟฟ้าในระบบ เพื่อตรวจสอบความเปลี่ยนแปลงในช่วงที่เกิดเหตุการณ์ขัดข้องทางไฟฟ้าสำหรับวิเคราะห์ปัญหาในระบบเครือข่ายไฟฟ้า วิธีการคือการบันทึกค่าวัดอะนาลอกในรูปแบบดิจิตอลซึ่งอัตราการบันทึกจะอยู่ในอัตรา 600-20,000 ค่าต่อวินาที ขึ้นอยู่กับความละเอียดที่ระบบต้องการ เนื่องจากความต้องการการตอบสนองที่เร็วรวมทั้งข้อมูลอาจมีปริมาณมาก

ดังนั้นขั้นตอนการบันทึกต้องบันทึกค่าที่ใกล้กับสัญญาณที่ต้องการวัดมากที่สุดหรือรับค่าตรงจาก เอทูดีคอนเวอร์เตอร์ (A/D Converter) ข้อมูลเพิ่มเติมค่าสัญญาณดิจิตอลอินพุตบางครั้งอาจจะถูกบันทึกด้วยเพื่อเป็นจุดอ้างอิงในการวิเคราะห์ระบบไฟฟ้า ค่าอะนาลอกอินพุตและดิจิตอลอินพุตจะถูกสุ่มด้วยอัตราคงที่และถูกบันทึกลงหน่วยความจำชั่วคราวหรือบัฟเฟอร์แบบวงแหวน (Ring Buffer) การบันทึกค่าดิสเทอร์บานซ์นั้นอาจจะถูกตั้งให้ทำงานสอดคล้องกับสัญญาณดิจิตอลอินพุต

 ซึ่งอาจเรียกการทำงานนี้ว่าการบันทึกโดยทริกเกอร์ (Trigger) สัญญาณทริกเกอร์อาจจะเป็นคำสั่งปลดหรือทริปของรีเลย์ระบบป้องกัน ค่าที่ได้ถูกบันทึกจะต้องอยู่ในช่วงเหตุการณ์สัญญาณทริกเกอร์และจะถูกแช่แข็ง (Frozen) ไว้ ข้อดีของค่าที่ถูกแช่แข็งคือจะไม่สามารถถูกเขียนทับด้วยค่าสุ่มใหม่กรณีที่บัฟเฟอร์ไม่เพียงพอ ในความเป็นจริงแล้วระบบ SAS มีบัฟเฟอร์สำหรับการบันทึกดิสเทอร์บานซ์หลายชุดซึ่งค่าสุ่มวัดใหม่จะถูกบันทึกในบัฟเฟอร์ตัวอื่น ๆ แต่อย่างไรก็ตามการบันทึกอย่างต่อเนื่องอาจจะทำให้บัฟเฟอร์เต็มทั้งหมดได้ เพื่อการป้องกันข้อมูลบันทึกสูญหายการบันทึกบนไฟล์เป็นวิธีหนึ่งที่ดีไม่ว่าจะบันทึกที่ระดับสถานีหรือระดับศูนย์สั่งการ สำหรับมาตรฐานของการบันทึกข้อมูลดิสเทอร์บานซ์ในรูปไฟล์คือ COMTRADE Format (IEC 60255-24) 

การสำรองข้อมูล (Archiving)

     การบันทึกปูมเหตุการณ์และดิสเทอร์บานซ์จะถูกสำรองเพื่อเก็บเป็นประวัติการทำงานของระบบสำหรับการวินิจฉัยเหตุการณ์ รวมแม้กระทั้งการวิเคราะห์ในสภาวะการทำงานปกติ เช่น เพื่อวิเคราะห์ประสิทธิภาพของระบบจ่ายไฟฟ้าหรือเพื่อการวางแผน โดยทั่วไปข้อมูลเพื่อการวิเคราะห์จะใช้เนื้อที่ในการจัดเก็บจำนวนมาก ดังนั้นการสำรองข้อมูลจะสำรองแบบทั่วไปไม่ได้ต้องมีการบีบอัดเพื่อเพิ่มโอกาสในการจัดเก็บมากยิ่งขึ้น

สรุป

     การเข้าใจในฟังก์ชั่นตรวจสอบและเฝ้าระวังในระบบ SAS สามารถทำช่างไฟฟ้า, วิศวกรไฟฟ้าเข้าถึงข้อมูลของระบบไฟฟ้าได้อย่างมีประสิทธิภาพโดยเฉพาะวิศวกรไฟฟ้าที่ต้องวิเคราะห์และแก้ไขความผิดพลาดของระบบ และช่วยให้การออกแบบระบบหรือออกข้อกำหนดคุณสมบัติในการจัดซื้อของระบบ SAS ได้อย่างเหมาะสม ส่งผลให้ระบบ SAS มีประสิทธิภาพสูง ทำงานถูกต้อง และมีค่าใช้จ่ายในการบำรุงรักษาต่ำ และในบทความฉบับหน้าจะกล่าวเกี่ยวกับฟังก์ชั่นควบคุมระบบ SAS โดยผ่านคอมพิวเตอร์