ปัจจุบันสภาวะการดำเนินธุรกิจได้มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วกว่าในช่วงเวลาที่ผ่านมา ดังนั้นองค์กรธุรกิจจึงต้องดำเนินการปรับตัวเพื่อตอบสนองต่อสภาวะการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว ซึ่งปัจจัยสนับสนุนเหล่านี้จะประกอบด้วยปัจจัยที่เกี่ยวข้องทั้งภายในและภายนอก ดังเช่น

-  ความสามารถในการใช้เทคโนโลยีขั้นสูง (Advanced Technology) อย่างมีประสิทธิผล เพื่อสร้างนวัตกรรมและพัฒนาธุรกิจ

-  การปรับปรุงสถานที่ทำงานให้มีความเป็นระเบียบ

นอกจากนี้ยังมีปัจจัยที่สร้างความสามารถในการแข่งขันและสนับสนุนความสำเร็จของการดำเนินธุรกิจ นั่นคือ การบริหารผลิตภาพโดยรวม (Total Productivity Management) หรือ TPM ซึ่งสามารถนิยามความหมายได้จากองค์ประกอบ ดังนี้

Productivity: ประสิทธิผลจากการเพิ่มความสามารถในการสร้างผลิตผลให้กับองค์กร

Management: ความเชี่ยวชาญในการบริหารธุรกิจ

ความเชื่อมั่น (Confidence): ทุกคนมีความไว้ใจกันและถูกกระตุ้นให้ทำงานเป็นทีม

สำหรับแต่ละองค์ประกอบของ TPM (3C) สามารถอธิบายรายละเอียดได้ ดังนี้

- ความชัดเจน (Clearity) 

1. การจัดทำวัตถุประสงค์โดยรวม (Overall Objective) เพื่อแสดงถึงทิศทางการดำเนินงานขององค์กรที่มีความชัดเจน

3. สามารถแสดงความคืบหน้าของผลลัพธ์การดำเนินกิจกรรมไว้อย่างชัดเจน

-  ความแน่นอน (Certainty)

1. สร้างความเชื่อมั่นว่าผลการดำเนินในแต่ละกิจกรรม (Individual Activity) ได้บรรลุตามวัตถุประสงค์และนำมาสู่การบรรลุวัตถุประสงค์โดยรวม

2. สามารถตรวจสอบได้ว่าพนักงานแต่ละคนได้มีความรับผิดชอบและสนับสนุนต่อการบรรลุวัตถุประสงค์โดยรวมของธุรกิจ

- ความเชื่อมั่น (Confidence)

2. กระตุ้นให้แต่ละฝ่ายงานและพนักงานแต่ละคนมีความร่วมมือระหว่างกันภายในองค์กรโดยมุ่งผลลัพธ์ทางธุรกิจเป็นสำคัญ

TPM กับบทบาทการปรับปรุงผลิตภาพ

โดยทั่วไปแนวทางหลักในประเด็นของผลิตภาพจะประกอบด้วย การวัดผลิตภาพ (Productivity Measurement) และการปรับปรุงผลิตภาพ (Productivity Improvement) สำหรับ TPM จะมีบทบาทหลักในส่วนหลัง ซึ่งแนวทางหลักของผลิตภาพจะมีรายละเอียด ดังนี้

-  การวัดผลิตภาพ

โดยทั่วไปการวัดผลิตภาพจะแสดงในรูปของผลิตผลที่เกิดขึ้นจากกระบวนการเทียบต่อหน่วยของปัจจัยนำเข้า ดังนั้นการวัดผลิตภาพจึงมีบทบาทไม่เพียงแค่ถูกใช้สำหรับเปรียบวัดผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นเทียบกับเป้าหมาย แต่ยังถูกใช้ในการเปรียบเทียบผลิตภาพในแต่ละรอบเวลา ซึ่งการวัดผลิตภาพจะขึ้นกับประเภทธุรกิจ ดังเช่น ธุรกิจการผลิตมักแสดงผลิตภาพที่เกิดขึ้นด้วยปริมาณของหน่วยชิ้นงาน จากกระบวนการแปรรูปเทียบกับทรัพยากรหรือปัจจัยนำเข้าที่ป้อนเข้าสู่กระบวนการ สำหรับธุรกิจห้างสรรพสินค้าก็อาจวัดผลิตภาพด้วยมูลค่าของยอดขาย เทียบกับค่าใช้จ่ายหรือต้นทุนที่เกิดขึ้นจากการดำเนินงานและการขาย

รูปที่ 1 แผนภาพแนวทางวัดผลิตภาพ

ตัวอย่าง การวัดผลิตภาพจากปัจจัยนำเข้าและผลิตผลในธุรกิจต่าง ๆ

จากที่กล่าวนิยามผลิตภาพในข้างต้นว่าเป็นความสัมพันธ์ระหว่างผลิตผลและปัจจัยนำเข้าที่ถูกใช้ในการแปรรูปสินค้าหรือการให้บริการ ดังนั้นการวัดผลิตภาพในขั้นแรกจะทำการวัดผลิตผล แล้วจึงทำการระบุปัจจัยนำเข้าต่าง ๆ ในรูปของทรัพยากรต่าง ๆ และปัจจัยที่จำเป็นต่อกิจกรรมการผลิต เช่น ชั่วโมงการทำงาน เครื่องจักรและสิ่งอำนวยความสะดวก เป็นต้น แล้วจึงทำการวัดผลิตภาพ ซึ่งโดยทั่วไปการวัดผลิตภาพ สามารถจำแนกได้ ดังนี้

1.Individual Productivity: เป็นการวัดผลิตภาพในเชิงกายภาพ ที่เกี่ยวข้องกับปัจจัยนำเข้าการผลิต ดังเช่น ผลิตภาพแรงงาน, ผลิตภาพเครื่องจักร, ผลิตภาพการใช้วัสดุ เนื่องจากหน่วยวัดผลิตภาพจะมีความแตกต่างกันตามประเภทของปัจจัย ซึ่งต้องมีการพิจารณาแยกส่วนจากกัน จึงมักมีการเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า "Partial Productivity" ซึ่งการวัดแบบแยกส่วนนี้จะช่วยให้ตรวจสอบได้ว่าทรัพยากรแต่ละส่วนได้ถูกใช้ไปอย่างมีประสิทธิภาพอย่างไร โดยสามารถนิยามและแสดงด้วยความสัมพันธ์ได้ดังนี้

-  ผลิตภาพแรงงาน เป็นการแสดงปริมาณด้วยผลิตผลที่เกิดขึ้นต่อหน่วยของปัจจัยนำเข้า (แรงงาน) เช่น ชั่วโมงแรงงาน ปริมาณแรงงานที่ใช้  ค่าแรงงาน

- ผลิตภาพเครื่องจักร แสดงด้วยปริมาณของผลิตผลที่เกิดขึ้นจากกระบวนการเทียบกับปัจจัยนำเข้าที่เกี่ยวข้องกับเครื่องจักร เช่น ชั่วโมงเดินเครื่อง (Machine-hour) ค่าใช้จ่ายการเดินเครื่องจักร

- ผลิตภาพการใช้วัสดุ แสดงด้วยปริมาณผลิตผลจากการผลิตต่อหน่วยวัสดุที่นำเข้ากระบวนการ เช่น ต่อตัน

2.Total Productivity: เป็นการวัดผลิตผลที่เกิดจากการนำปัจจัยนำเข้าหรือทรัพยากรมากกว่าหนึ่ง เช่น มูลค่าของผลิตผล ต่อ มูลค่ารวมของทรัพยากร เช่น แรงงาน วัตถุดิบ พลังงาน เป็นต้น เพื่อแสดงความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรหรือปัจจัยนำเข้าในกระบวนการแปรรูป ซึ่งปัจจัยนำเข้ามักแสดงด้วยหน่วยที่แตกต่างกัน  ดังนั้นจึงต้องมีการแปลงในรูปของมูลค่าทางเศรษฐศาสตร์ (Economic Value) ดังเช่น

- การปรับปรุงผลิตภาพ

กิจกรรมปรับปรุงผลิตภาพตามแนวคิดของการบริหารผลิตภาพโดยรวมจะมุ่งสร้างผลิตผลสูงสุดในรูปของผลกำไร หรือการให้บริการที่เป็นเลิศต่อลูกค้า ซึ่งผู้บริหารจะให้ความสำคัญกับ 2 ประเด็นสำคัญ นั่นคือ

1. วัตถุประสงค์โดยรวม (Overall Objective) เป็นประเด็นที่มุ่งประสิทธิผลจากการดำเนินงาน โดยมีการกำหนดวัตถุประสงค์ในรูปเชิงปริมาณและเกี่ยวข้องกับประเด็น/หัวข้อ (Theme) สำหรับการปรับปรุง ดังเช่น การลดต้นทุน การเพิ่มปริมาณการผลิต การสร้างความพึงพอใจให้กับลูกค้า การเพิ่มคุณภาพชีวิตการทำงาน เป็นต้น ซึ่งกิจกรรมปรับปรุงผลิตภาพจะมีประสิทธิผลเมื่อวัตถุประสงค์โดยรวมได้ถูกแจกแจงเป็นวัตถุประสงค์ย่อยและสามารถบรรลุผลได้ในแต่ละกิจกรรมปรับปรุง (Individual Activity)

รูปที่ 2 แผนภาพแนวทางปรับปรุงผลิตภาพ

สำหรับการคัดเลือกกลยุทธ์จะประเมินทางเลือกที่ส่งผลต่อการบรรลุวัตถุประสงค์โดยรวมขององค์กร (Organization‘s Overall Objectives) และสามารถสร้างประสิทธิภาพการดำเนินงานสูงสุด ดังเช่น การลดความสูญเสียจากปัญหาคุณภาพ การลดรอบเวลาการปฏิบัติงาน เป็นต้น   

แนวทางดำเนินการปรับปรุงผลิตภาพ

สำหรับการนำแนวคิดการบริหารผลิตภาพโดยรวม ไปดำเนินการปรับปรุงอย่างมีประสิทธิผลจะประกอบด้วย 2 แนวทางหลัก ดังนี้

1.แนวทางจากบนลงล่าง (Top-down Approach) โดยมีการกำหนดวัตถุประสงค์ที่เกี่ยวข้องกับหัวข้อการปรับปรุงผลิตภาพ และกระจายวัตถุประสงค์ (Objective Deployment) ไปในแต่ละพื้นที่ตามลำดับความสำคัญ (Priority Area) รวมทั้งการเลือกกลยุทธ์และแนวทางเพื่อการเพิ่มผลิตภาพโดยรวม

รูปที่ 3 แผนภาพเปรียบเทียบแนวทางระหว่าง Top-down กับ Bottom-up

2. แนวทางจากล่างไปบน (Bottom-up Approach) เป็นส่วนหนึ่งของกิจกรรมสนับสนุนเพื่อมุ่งสร้างผลิตภาพด้วยการปรับปรุงสถานที่ทำงาน ซึ่งมีแนวทางดำเนินการ ดังนี้

- การสำรวจพื้นที่ทำงานอย่างใกล้ชิด

- ติดตามความคืบหน้าและผลลัพธ์ของการปรับปรุงในแต่ละพื้นที่

เนื่องจากแนวทางบริหารผลิตภาพโดยรวมได้มุ่งเน้นการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าและการสร้างสรรค์ (Creativity) จากทีมงาน ดังนั้นพนักงานทุกคนที่เกี่ยวข้องควรมีความรู้สึกถึงความรับผิดชอบและมีส่วนร่วมต่อการดำเนินกิจกรรมปรับปรุงผลิตภาพอย่างต่อเนื่อง เพื่อสร้างความองค์กรสู่ความเป็นเลิศและสามารถแข่งขันได้ในกระแสแห่งความเปลี่ยนแปลง

เอกสารอ้างอิง

1.โกศล ดีศีลธรรม, กลยุทธ์และกลวิธีการเพิ่มผลิตภาพ, บริษัท เอกซเปอร์เน็ท จำกัด, พิมพ์ครั้งที่ 1, 2546.

3.โกศล ดีศีลธรรม, การเพิ่มผลิตภาพในงานอุตสาหกรรม, สถาบันไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์, 2546.