วิวัฒน์ อภิสิทธิ์ภิญโญ
สถาบันเทคโนโลยีราชมงคล วิทยาเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

          แม้ว่าแนวปฏิบัติเกี่ยวกับภาษีนั้นยังคงเป็นสิ่งที่มีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นอยู่ตลอดเวลา แต่กระบวนการวิเคราะห์ที่จะกล่าวถึงต่อไปนี้สามารถใช้เป็นพื้นฐานสำหรับการวิเคราะห์ต้นทุนภาษี ซึ่งสามารถนำไปปรับใช้ให้เหมาะสมกับการเปลี่ยนแปลงที่คาดว่าจะเกิดขึ้นในอนาคตได้ รูปแบบของภาษีที่รัฐบาลเรียกเก็บนั้นอาจมีหลายลักษณะ แต่สำหรับในที่นี้จะมุ่งเน้นไปที่ส่วนของภาษีเงินได้ (Income Taxes) ไม่ว่าธุรกิจจะมีผลการดำเนินงานเป็นกำไรหรือขาดทุนก็ตาม ธุรกิจเหล่านั้นยังคงมีความเกี่ยวพันกับภาษีเงินได้อย่างแน่นอน ดังนั้นจึงไม่สามารถที่จะละเลยถึงผลกระทบของภาษีเงินได้ที่มีต่อการประเมินค่าโครงการได้ เนื้อหาในส่วนต่อไปนี้จะได้กล่าวถึงผลกระทบของภาษีเงินได้ที่มีผลต่อธุรกิจ

          แม้ว่าแนวปฏิบัติเกี่ยวกับภาษีนั้นยังคงเป็นสิ่งที่มีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นอยู่ตลอดเวลา แต่กระบวนการวิเคราะห์ที่จะกล่าวถึงต่อไปนี้สามารถใช้เป็นพื้นฐานสำหรับการวิเคราะห์ต้นทุนภาษี ซึ่งสามารถนำไปปรับใช้ให้เหมาะสมกับการเปลี่ยนแปลงที่คาดว่าจะเกิดขึ้นในอนาคตได้ รูปแบบของภาษีที่รัฐบาลเรียกเก็บนั้นอาจมีหลายลักษณะ แต่สำหรับในที่นี้จะมุ่งเน้นไปที่ส่วนของภาษีเงินได้ (Income Taxes) ไม่ว่าธุรกิจจะมีผลการดำเนินงานเป็นกำไรหรือขาดทุนก็ตาม ธุรกิจเหล่านั้นยังคงมีความเกี่ยวพันกับภาษีเงินได้อย่างแน่นอน ดังนั้นจึงไม่สามารถที่จะละเลยถึงผลกระทบของภาษีเงินได้ที่มีต่อการประเมินค่าโครงการได้ เนื้อหาในส่วนต่อไปนี้จะได้กล่าวถึงผลกระทบของภาษีเงินได้ที่มีผลต่อธุรกิจ

กระแสเงินสดเปรียบเทียบกับกำไรสุทธิ 
          สืบเนื่องมาจากอดีตนั้นแนวคิดทางการบัญชีมุ่งให้ความสนใจไปที่กำไรสุทธิซึ่งหมายความว่าต้องการประเมินค่าถึงความสามารถในการทำกำไรของธุรกิจเป็นปัจจัยสำคัญ แต่อย่างไรก็ตามมักมีข้อโต้แย้งจากบุคคลในกลุ่มสาขาอื่น ๆ ว่าทำไมข้อมูลของกระแสเงินสดที่มีความเกี่ยวข้องกับการลงทุนอย่างแท้จริงจึงไม่ถูกนำมาใช้ในการประเมินมูลค่าโครงการ  กำไรสุทธินั้นเป็นเพียงการประเมินค่าผลตอบแทนในทางบัญชีโดยใช้หลักการพื้นฐานในส่วนของแนวคิดการจับคู่รายได้กับค่าใช้จ่าย (Matching Concept) ต้นทุนจะกลายเป็นค่าใช้จ่ายเมื่อมีการนำต้นทุนของสินทรัพย์นั้นไปจับคู่เพื่อเปรียบเทียบกับรายได้ที่เกิดขึ้นในแต่ละช่วงเวลา แต่ในความเป็นจริงนั้นมูลค่าของกระแสเงินสดรับและกระแสเงินสดจ่ายที่เกิดขึ้นจริงในแต่ละช่วงเวลาเหล่านั้นได้ถูกละเลยไป

ตัวอย่างที่ 1
          เราสามารถทำประมาณการกระแสเงินสดอย่างง่าย ๆ โดยการตรวจสอบรายการในงบกำไรขาดทุนและพิจารณาว่ารายการใดมีการรับเป็นเงินสด หรือจ่ายเป็นเงินสดจริง กรณีของตัวอย่างนี้แสดงได้ดังตารางที่ 1 ดังนี้

ตารางที่ 1 เปรียบเทียบกำไรสุทธิและกระแสเงินสดรับสุทธิ

          จากตารางที่ 1 ข้างต้นคอลัมน์ที่ 2 แสดงการคำนวณหากำไร (ขาดทุน) สุทธิ ในขณะที่คอลัมน์ที่ 3 แสดงการคำนวณหาประมาณการกระแสเงินสดรับสุทธิ รายได้จากการขายจำนวน 1,000,000 บาท เป็นการขายเงินสดทั้งหมด ค่าใช้จ่ายต่าง ๆ (ยกเว้นจากค่าเสื่อมราคา) จำนวน 520,000 บาท เป็นค่าใช้จ่ายที่จ่ายเป็นเงินสด ดังนั้นสามารถนำไปหักออกจากรายได้ที่เป็นเงินสดทำให้คงเหลือกระแสเงินสดเท่ากับ 480,000 บาท (1,000,000-520,000) ส่วนค่าเสื่อมราคาไม่มีการจ่ายเป็นเงินสดในแต่ละช่วงเวลาจึงไม่สามารถนำค่าเสื่อมราคาจำนวนนี้มาคำนวณหักเพื่อประมาณการกระแสเงินสดได้ และสำหรับค่าภาษีเงินได้จำนวน 60,000 บาท เป็นค่าใช้จ่ายที่จ่ายเป็นเงินสดจึงสามารถนำมาหักออกจากเงินสดรับคงเหลือที่คำนวณไว้ก่อนหน้านี้จำนวน 480,000 บาท ดังนั้นกระแสเงินสดสุทธิประมาณการจากการดำเนินงานเท่ากับ 420,000 บาท ตรวจสอบความถูกต้องดังกล่าวได้จากภาพที่ 2 ซึ่งเป็นที่แน่นอนว่ากระแสเงินสดสุทธิจะเท่ากับกำไรสุทธิบวกค่าเสื่อมราคา แสดงได้ดังนี้

 

รูปที่ 1 กำไรสุทธิเปรียบเทียบกระแสเงินสดสุทธิ

ผลกระทบทางภาษีเนื่องจากความแตกต่างของวิธีการคิดค่าเสื่อมราคา 
          นอกจากการคิดค่าเสื่อมราคาวิธีเส้นตรงแล้ว นโยบายการบัญชีสามารถให้เลือกปฏิบัติเกี่ยวกับวิธีคิดค่าเสื่อมราคาได้อีกหลายลักษณะ เช่น การคิดค่าเสื่อมราคาวิธีทรัพยากรที่ใช้ไป (ชั่วโมงการทำงานหรือจำนวนผลผลิต) การคิดค่าเสื่อมราคาวิธีผลรวมจำนวนปี หรือการคิดค่าเสื่อมราคาวิธียอดลดลงทวีคูณ เป็นต้น การคิดค่าเสื่อมราคาแต่ละวิธีนั้นจะมีผลทำให้มูลค่าของค่าใช้จ่ายปันส่วนที่เกิดขึ้นในแต่ละปีนั้นมีจำนวนที่แตกต่างกันไป ซึ่งจะทำให้ผลประโยชน์ทางภาษี (Tax Shield) เนื่องจากค่าเสื่อมราคาที่เกิดขึ้นในแต่ละปีมีจำนวนที่แตกต่างกันไปด้วย

แต่อย่างไรก็ตามเมื่อคิดมูลค่าของค่าเสื่อมราคาและผลประโยชน์ทางภาษี ตลอดอายุของโครงการนั้นยังคงมีจำนวนที่เท่ากันเมื่อยังไม่ได้นำปัจจัยในเรื่องของมูลค่าเงินตามเวลามาร่วมคำนวณด้วย แต่ถ้ามีการนำมูลค่าของเงินมาพิจารณาร่วมด้วยแล้ว มูลค่าปัจจุบันของประโยชน์ทางภาษีเนื่องจากค่าเสื่อมราคานั้นจะมีความแตกต่างกันไป ซึ่งจะมากหรือน้อยนั้นขึ้นอยู่กับระยะเวลาของโครงการ และอัตราคิดลดค่าของเงินด้วย

ตัวอย่างที่ 2
          บริษัท ธาดา จำกัด ซื้อเครื่องจักรในราคา 200,000 บาท ประมาณการว่าจะมีอายุการใช้งาน 5 ปี มีมูลค่าซาก 10,000 บาท ถ้าบริษัทมีนโยบายในการคิดค่าเสื่อมราคาวิธีเส้นตรง ค่าเสื่อมราคาที่เกิดขึ้นในแต่ละปีจะเท่ากับเท่าไหร่
 จากข้อมูลข้างต้น สามารถนำมาคำนวณหาค่าเสื่อมราคาวิธีเส้นตรง ได้ดังนี้

          จากตารางที่ 2 จะเห็นได้ว่าค่าเสื่อมราคาที่คำนวณโดยวิธีเส้นตรงนั้นจะมีค่าใช้จ่ายที่เป็นค่าเสื่อมราคากระจายไปในแต่ละปีนั้นมีจำนวนที่เท่ากันในที่นี้เท่ากับ 38,000 บาท และเมื่อคำนวณค่าเสื่อมราคาตลอดอายุของโครงการนั้นมีจำนวนรวมทั้งสิ้นเท่ากับ 190,000 บาท

ตัวอย่างที่ 3
          จากตัวอย่างที่ 2 ถ้าบริษัทธาดามีนโยบายคิดค่าเสื่อมราคาวิธีผลรวมจำนวนปี การคำนวณหาค่าเสื่อมราคาทำได้ดังนี้

ตารางที่ 3 ค่าเสื่อมราคาวิธีผลรวมจำนวนปี

          จากตารางที่ 3 จะเห็นได้ว่าค่าเสื่อมราคาที่คำนวณโดยวิธีผลรวมจำนวนปีนั้นจะมีค่าใช้จ่ายที่เป็นค่าเสื่อมราคากระจายไปในแต่ละปี แต่ตามหลักการของวิธีนี้จำนวนค่าเสื่อมราคาที่เกิดขึ้นในแต่ละปีนั้นมีจำนวนแตกต่างกันไป โดยในช่วงปีแรก ๆ นั้นจำนวนค่าเสื่อมราคานั้นมีจำนวนที่สูงกว่าเมื่อเทียบกับช่วงเวลาในปีหลัง  แม้ว่าค่าเสื่อมราคาที่ปันส่วนเป็นของค่าใช้จ่ายในแต่ละปีจะไม่เท่ากันแต่เมื่อคำนวณรวมค่าเสื่อมราคาตลอดอายุของโครงการนั้นพบว่าจะเท่ากันกับการคำนวณค่าเสื่อมราคาวิธีเส้นตรง ซึ่งในที่นี้มีจำนวนรวมทั้งสิ้นเท่ากันคือ 190,000 บาท

ตัวอย่างที่ 4
          จากตัวอย่าง 2 ถ้าบริษัทมีนโยบายการคิดค่าเสื่อมราคาโดยใช้วิธียอดลดลงทวีคูณ การคิดค่าเสื่อมราคา คำนวณได้ดังนี้
          อัตราค่าเสื่อมราคายอดลดลงทวีคูณ  = (2 X อัตราค่าเสื่อมราคาวิธีเส้นตรง)
          ค่าเสื่อมราคา =  (ราคาตามบัญชี ณ วันต้นงวด) X อัตราค่าเสื่อมราคายอดลดลงทวีคูณ

ตารางที่ 4 ค่าเสื่อมราคาวิธียอดลดลงทวีคูณ

          จากตารางที่ 4 จะเห็นได้ว่าค่าเสื่อมราคาที่คำนวณโดยวิธียอดลดลงทวีคูณนั้นจะมีค่าใช้จ่ายที่เป็นค่าเสื่อมราคากระจายไปในแต่ละปี แต่ตามหลักการของวิธีนี้จำนวนค่าเสื่อมราคาที่เกิดขึ้นในแต่ละปีนั้นมีจำนวนแตกต่างกันไป โดยในช่วงปีแรก ๆ นั้นจำนวนค่าเสื่อมราคานั้นมีจำนวนที่สูงกว่าเมื่อเทียบกับช่วงเวลาในปีหลัง แม้ว่าค่าเสื่อมราคาที่ปันส่วนเป็นค่าใช้จ่ายในแต่ละปีจะไม่เท่ากัน แต่เมื่อคำนวณรวมค่าเสื่อมราคาตลอดอายุของโครงการนั้นจะพบว่าเท่ากันกับการคำนวณค่าเสื่อมราคาวิธีเส้นตรง และวิธีผลรวมจำนวนปี ซึ่งในที่นี้มีจำนวนรวมทั้งสิ้นเท่ากันคือ 190,000 บาท

ตัวอย่างที่ 5
          จากตัวอย่างที่ 2 ถ้าบริษัทธาดามีนโยบายการคิดค่าเสื่อมราคาโดยใช้วิธีตามจำนวนทรัพยากรที่ใช้ไปในแต่ละช่วงเวลา (ชั่วโมงการทำงาน หรือจำนวนผลผลิต) การคิดค่าเสื่อมราคา คำนวณได้ดังนี้
 

          สมมติว่าเครื่องจักรนี้มีทรัพยากรที่เป็นชั่วโมงการทำงานเต็มกำลังการผลิตสูงสุดเท่ากับ  40,000  ชั่วโมง และมีการบริโภคทรัพยากรที่เป็นชั่วโมงเครื่องจักรในปีที่ 1-5 ดังนี้

          จากข้อมูลข้างต้นสามารถนำมาคำนวณหาอัตราค่าเสื่อมราคาและค่าเสื่อมราคาในแต่ละปีได้ดังตารางที่ 5 ดังนี้

ตารางที่ 5 ค่าเสื่อมราคาวิธีจำนวนทรัพยากรที่ใช้ไป

          จากตารางที่ 5 จะเห็นได้ว่าค่าเสื่อมราคาที่คำนวณโดยวิธีจำนวนผลผลิตนั้นจะมีค่าใช้จ่ายที่เป็นค่าเสื่อมราคากระจายไปในแต่ละปีซึ่งจะมีจำนวนมากน้อยเท่าใดนั้นขึ้นอยู่กับทรัพยากรที่เป็นชั่วโมงเครื่องจักรที่ใช้ไปในแต่ละปี ถ้าในแต่ละปีมีการใช้ทรัพยากรเท่ากันค่าเสื่อมราคาที่ปันส่วนเป็นค่าใช้จ่ายจะเท่ากันทุกปี แต่ถ้ามีการใช้ทรัพยากรในแต่ละปีไม่เท่ากัน กล่าวคือถ้าปีใดมีการใช้ทรัพยากรไปมาก ค่าใช้จ่ายที่เป็นค่าเสื่อมราคาปันส่วนจะมาก แต่ถ้ามีการใช้ทรัพยากรน้อย ค่าใช้จ่ายที่เป็นค่าเสื่อมราคาปันส่วนในปีนั้นจะมีจำนวนที่น้อยลงตามไปด้วยเช่นกัน แต่เมื่อคำนวณรวมค่าเสื่อมราคาตลอดอายุของโครงการนั้นจะพบว่าเท่ากันกับการคำนวณค่าเสื่อมราคาวิธีเส้นตรง วิธีผลรวมจำนวนปี และวิธียอดลดลงทวีคูณซึ่งในที่นี้มีจำนวนรวมทั้งสิ้นเท่ากันคือ 190,000 บาท

          จากผลของการคำนวณค่าเสื่อมราคาในแต่ละวิธีข้างต้นนั้น จะเห็นได้ว่ามูลค่าของค่าเสื่อมราคาที่แสดงเป็นค่าใช้จ่ายในแต่ละปีนั้นแตกต่างกันไป ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อเนื่องไปยังส่วนที่เป็นผลประโยชน์ในทางภาษีที่เกิดขึ้นเนื่องจากค่าเสื่อมราคาเหล่านั้นด้วย แสดงการเปรียบเทียบให้เห็นได้ดังตารางที่ 6 ดังนี้

ตารางที่ 6 ผลประโยชน์ทางภาษีเนื่องจากค่าเสื่อมราคาวิธีเส้นตรงละวิธีผลรวมจำนวนปี
 

ตารางที่ 7 ผลประโยชน์ทางภาษีจากค่าเสื่อมราคาวิธียอดลดลงทวีคูณและวิธีจำนวนทรัพยากรที่ใช้ไป

          จากตารางที่ 6 และ 7 จะเห็นได้ว่าแม้ว่ามูลค่าของค่าเสื่อมราคาที่เกิดขึ้นในแต่ละปีจะมีจำนวนที่เท่ากัน (กรณีวิธีเส้นตรง) หรือมีจำนวนที่แตกต่างกันก็ตาม (กรณีวิธีผลรวมจำนวนปี วิธียอดลดลงทวีคูณ และวิธีจำนวนทรัพยากรที่ใช้ไป) ซึ่งเมื่อนำมาคำนวณหาผลประโยชน์ทางภาษีเนื่องจากค่าเสื่อมราคา ทำให้กิจการเสียภาษีในแต่ละช่วงเวลาที่แตกต่างกันไปแต่เมื่อคำนวณผลรวมของผลประโยชน์ทางภาษีที่ได้รับตลอดอายุของโครงการแล้วพบว่ามีจำนวนที่เท่ากัน ซึ่งในกรณีของบริษัทธาดานี้มีค่าเท่ากับ 38,000 บาท

แต่อย่างไรก็ตามเมื่อนำปัจจัยในเรื่องของมูลค่าเงินตามเวลามาพิจารณาร่วมด้วยแล้วจะเห็นได้ว่า มูลค่าของผลประโยชน์ทางภาษี (สมมติให้อัตราภาษีเงินได้เท่ากับ 20% ) ที่คำนวณจากวิธีการคิดค่าเสื่อมราคาที่แตกต่างกันนั้นมีความแตกต่างกันไปด้วย โดยผลประโยชน์ทางภาษีเนื่องจากการคิดค่าเสื่อมราคาวิธียอดลดลงทวีคูณนั้นจะได้รับประโยชน์มากที่สุด เนื่องจากค่าเสื่อมราคาที่นำมาหักค่าใช้จ่ายในช่วงปีแรก ๆ นั้นมีจำนวนที่สูงกว่าเมื่อเทียบกับวิธีอื่น ๆ

ดังนั้นจะทำให้มีเงินสดรับที่ประหยัดได้จากการจ่ายภาษีในช่วงปีแรกนั้นมีจำนวนที่สูงกว่า เมื่อคิดมูลค่าเงินปัจจุบันแล้วจึงเป็นมูลค่าที่สูงกว่าด้วย (เงินสดที่ได้รับเข้ามาก่อนย่อมมีมูลค่าปัจจุบันสูงกว่าเงินสดที่รับเข้ามาในช่วงหลัง) สรุปได้ว่าเมื่อพิจารณาผลประโยชน์ทางภาษีเนื่องจากค่าเสื่อมราคาและมูลค่าปัจจุบันของเงินแล้ว ค่าเสื่อมราคาที่คำนวณตามวิธียอดลดลงทวีคูณนั้นจะให้ผลประโยชน์ทางภาษีมากกว่าเมื่อเปรียบเทียบกับวิธีผลรวมจำนวนปี  วิธีตามจำนวนทรัพยากรที่ใช้ไป และวิธีเส้นตรง ซึ่งจะให้ผลประโยชน์ทางภาษีในลำดับรองลงมาตามลำดับ

อย่างไรก็ตามเฉพาะวิธีจำนวนทรัพยากรที่ใช้ไปนั้นจะให้ผลประโยชน์ทางภาษีที่อาจจะสูงกว่าวิธีอื่น ๆ หรืออาจจะน้อยกว่าวิธีอื่นๆ หรือเท่ากับวิธีการอื่น ๆ ก็ได้ ซึ่งไม่มีความแน่นอนขึ้นอยู่กับการใช้ทรัพยากรในแต่ละช่วงเวลาของแต่ละกิจการ

ภาษีเงินได้นิติบุคคล 
          เนื้อหาในหัวข้อข้างต้นประเด็นหนึ่งได้กล่าวถึงส่วนประกอบที่จะต้องนำมาคำนวณหากำไรที่จะต้องนำมาเสียภาษี และถ้าต้องการทราบค่าภาษีเงินได้สำหรับงวด ทำได้โดยการนำอัตราภาษีมาคูณกับกำไรที่จะต้องนำมาเสียภาษี(กำไรก่อนหักภาษี) ซึ่งอัตราภาษีที่จะนำมาใช้เพื่อประมาณการค่าภาษีเงินได้สำหรับงวดนั้น มีทั้งในกรณีของการเสียภาษีเงินได้ในอัตราปกติ และอัตราภาษีเงินได้ที่ได้รับสิทธิประโยชน์ ดังรายละเอียดต่อไปนี้
ภาษีเงินได้ตามจำนวนกำไรที่จะต้องเสียภาษี

          อัตราภาษีเงินได้นิติบุคคล สามารถแยกพิจารณาได้เป็น 2 กรณี คือ กรณีผู้ประกอบการนิติบุคคลโดยปกติทั่วไป และ กรณีผู้ประกอบการนิติบุคคลขนาดกลางและขนาดย่อมที่ได้รับสิทธิประโยชน์ทางภาษี ซึ่งอัตราภาษีนั้นจะมีความแตกต่างกันไปสรุปได้ดังตารางที่ 8 ดังนี้

ตารางที่ 8 อัตราภาษีเงินได้นิติบุคคล

          จากตารางที่ 8 แสดงอัตราภาษีเงินได้ที่จะเรียกเก็บนั้น จะเห็นได้ว่า ถ้าเป็นกรณีปกติจะเท่ากับ 30% ซึ่งเป็นอัตราคงที่ ในขณะที่กรณีของสิทธิประโยชน์นั้นจะเห็นได้ว่า ถ้ากำไรที่จะต้องนำมาเสียภาษีมีจำนวนน้อย อัตราภาษีที่จะต้องเสียจะต่ำกว่า แต่ถ้ากำไรที่จะต้องเสียมีจำนวนมากกว่า อัตราภาษีที่จะต้องเสียจะมีอัตราเพิ่มขึ้นเช่นกัน อัตราภาษีลักษณะดังกล่าวเรียกได้ว่าเป็นอัตราภาษีก้าวหน้า (Tax Rate is Progressive)

ตารางที่ 9 สูตรการคำนวณภาษีเงินได้นิติบุคคลกรณีสิทธิประโยชน์

ตัวอย่างที่ 6 
          บริษัท เอบีซี จำกัด เป็นบริษัทตัวแทนจำหน่ายเครื่องปรับอากาศแห่งหนึ่งมีค่าเช่าพื้นที่ว่างสำหรับเพื่อตั้งโชว์สินค้าและคลังสินค้าสำหรับปีเท่ากับ 100,000 บาท และมีการลงทุนติดตั้งเครื่องจักรที่ใช้ในการตรวจเช็คและทดสอบระบบมูลค่า 650,000 บาท อายุการใช้งานของเครื่องดังกล่าวประมาณ 5 ปี ไม่มีมูลค่าซาก กิจการมีนโยบายในการคิดค่าเสื่อมราคาวิธีเส้นตรง รายได้จากการขายโดยประมาณเท่ากับ 6,250,000 บาท และมีค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานต่าง ๆ ระหว่างเท่ากับ 4,200,000 บาท

          จากข้อมูลข้างต้นสามารถนำมาคำนวณหากำไรที่จะต้องนำมาเสียภาษีได้ดังนี้

          จากการคำนวณข้างต้นนั้นจะเห็นได้ว่ารายจ่ายเพื่อการลงทุนซื้ออุปกรณ์นั้นไม่ได้ถูกหักเป็นค่าใช้จ่ายทั้งจำนวน แต่ปันส่วนเป็นค่าเสื่อมราคาสำหรับปี และผลของการคำนวณข้างต้น พบว่ากำไรที่จะต้องนำมาเสียภาษีนั้นอยู่ในช่วงขอบเขตอัตราภาษีที่ 25% ดังนั้นค่าภาษีเงินได้ที่จะต้องเสียสำหรับปี สามารถคำนวณหาโดยการใช้สูตรในตารางที่ 9 ได้ดังนี้ 

ค่าภาษีเงินได้	=	150,000 + 0 25 (x -1,000,000)
	=	150,000 + 0.25 (1,820,000 - 1,000,000)
	=	355,000 บาท

          แม้ว่าช่วงระดับกำไรที่คำนวณได้จะอยู่ในช่วงขอบเขตอัตราภาษีที่ 25% แต่ค่าอัตราภาษีเฉลี่ยนั้นมีค่าเท่ากับ

อัตราภาษีเฉลี่ย	=
	=
	=	19.51% โดยประมาณ

          นอกจากการคำนวณค่าภาษีเงินได้จากสูตรการคำนวณภาษีแล้วสามารถคำนวณหาค่าภาษีเงินได้ที่จะต้องเสียภาษีได้ในอีกลักษณะหนึ่งดังนี้

          ที่กล่าวมาข้างต้นนี้เป็นกรณีของผู้ประกอบการนิติบุคคลขนาดกลางและขนาดย่อมที่ได้รับสิทธิประโยชน์ แต่ถ้าเป็นผู้ประกอบการนิติบุคคลในรูปของบริษัทแล้วในกรณีปกติแล้วใช้ฐานภาษีปกติทั่วไปซึ่งสำหรับปี 2548 นี้ยังคงเท่ากับ 30%

ตัวอย่างที่ 7
          จากตัวอย่างที่ 6 ถ้าบริษัท เอบีซี จำกัด เป็นบริษัทที่มีทุนจดทะเบียนเรียกชำระแล้วในวันสุดท้ายของรอบระยะเวลาบัญชีจำนวน 12 ล้านบาท ให้คำนวณหากำไรที่จะต้องเสียภาษีและค่าภาษีเงินได้สำหรับปี

          สำหรับมูลค่าของกำไรที่จะต้องนำมาเสียภาษีนั้นจะคำนวณได้ในลักษณะเดียวกันกับในตัวอย่างที่ 6 แต่สำหรับค่าภาษีเงินได้นั้นจะมีความแตกต่างกัน เนื่องจากโจทย์ในตัวอย่างนี้ระบุว่าเป็นบริษัทที่มีทุนจดทะเบียนเรียกชำระแล้วในวันสุดท้ายของรอบระยะเวลาบัญชีจำนวน 12 ล้านบาท ดังนั้นจึงไม่เข้าข่ายในการได้รับสิทธิประโยชน์ทางภาษีประเภทผู้ประกอบการขนาดกลางหรือขนาดย่อม จึงต้องเสียภาษีเงินได้นิติบุคคล ในอัตราปกติเท่ากับ 30% ดังนี้

ค่าภาษีเงินได้	=	กำไรที่จะต้องเสียภาษี X อัตราภาษี 30%
	=	1,820,000 X 30%
	=	546,000 บาท

สิทธิประโยชน์ทางภาษีสำหรับการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยี
          นอกจากปัจจัยต่าง ๆ ข้างต้นไม่ว่าจะเป็นปัจจัยในเรื่องของอัตราภาษีที่แตกต่างกันไปอันเนื่องมาจากลักษณะของผู้ประกอบการ นโยบายการคิดค่าเสื่อมราคาตามหลักการบัญชีทั่วไป หรือผลกระทบที่สืบเนื่องมาจากมูลค่าเงินตามเวลาอันเป็นผลมาจากนโยบายการคิดค่าเสื่อมราคาแล้ว ยังคงมีผลกระทบหรือสิทธิประโยชน์ทางภาษีในด้านอื่น ๆ ที่มีความเกี่ยวข้องกับการการวางแผนและการตัดสินใจในด้านของการจ่ายลงทุนเพิ่มเติมอีกในหลายกรณี

สำหรับในที่นี้จะได้กล่าวถึงสิทธิประโยชน์ทางภาษีที่ส่งเสริมในเรื่องของการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีสำหรับผู้ประกอบการขนาดกลางและขนาดย่อม (SME) โดยปัจจัยในประเด็นดังกล่าวนั้นแยกพิจารณาได้เป็น 2 กรณี คือ สิทธิประโยชน์ทางภาษีเกี่ยวกับค่าเสื่อมราคาในอัตราพิเศษ และสิทธิประโยชน์เกี่ยวกับการยกเว้นภาษีเงินได้ของรายจ่ายเพื่อการวิจัยและพัฒนา

สิทธิประโยชน์ทางภาษีเกี่ยวกับค่าเสื่อมราคาอัตราพิเศษ
          กรณีของผู้ประกอบการขนาดกลางและขนาดย่อมที่เป็นนิติบุคคลไทยซึ่งมีสินทรัพย์ถาวร ไม่รวมที่ดินไม่เกิน200 ล้านบาท และมีการจ้างแรงงานไม่เกิน 200 คน นั้นจะได้รับสิทธิประโยชน์ทางภาษีเกี่ยวกับการหักค่าเสื่อมราคาเบื้องต้นในอัตราพิเศษ เพื่อเป็นการสนับสนุนให้ผู้ประกอบการขนาดกลางและขนาดย่อมที่มีการลงทุนในทรัพย์สินบางประเภท โดยมีการกำหนดอัตราการคิดค่าเสื่อมราคาของทรัพย์สินให้สอดคล้องกับอายุการใช้งาน สามารถหักค่าเสื่อมราคาได้เร็วขึ้น ทั้งนี้มาตรการดังกล่าวใช้สำหรับทรัพย์สินที่ได้มาภายในหรือหลังวันที่ 31 ม.ค. 2545

ตารางที่ 10  ระยะเวลาและวิธีการหักค่าเสื่อมราคาทรัพย์สิน

          จากตารางที่ 10  แสดงการเปรียบเทียบให้เห็นถึงค่าเสื่อมราคาในปัจจุบันที่เป็นอัตราปกติกับอัตราที่ได้รับสิทธิประโยชน์นั้น จะเห็นได้ว่าการใช้อัตราค่าเสื่อมราคาในอัตราที่ได้รับสิทธิประโยชน์จะช่วยทำให้กิจการสามารถมีค่าใช้จ่ายที่เป็นค่าเสื่อมราคาเป็นจำนวนมากขึ้นในการนำไปหักออกจากรายได้ ทำให้มีกำไรที่จะต้องนำไปเสียภาษีในจำนวนที่ลดลง และจะมีเงินทุนหมุนเวียนเหลือเป็นจำนวนมากขึ้นในปีแรกที่มีการลงทุนในสินทรัพย์ถาวรในลักษณะดังกล่าว ซึ่งจะช่วยทำให้เกิดสภาพคล่องในการดำเนินงานที่สูงกว่าเดิม

ตัวอย่างที่ 8
          จากตัวอย่างที่ 6 ถ้าเครื่องจักรที่ซื้อมานั้นและเป็นเครื่องจักรที่ซื้อมาเพื่อการทดสอบคุณภาพของผลิตภัณฑ์ที่ได้มาเมื่อวันที่ 1 ม.ค. 2547 ซึ่งมีคุณสมบัติตามข้อปฏิบัติที่เข้าข่ายได้รับสิทธิประโยชน์ทางภาษีเกี่ยวกับค่าเสื่อมราคาในอัตราพิเศษ ให้คำนวณหากำไรที่จะต้องเสียภาษี และค่าภาษีเงินได้สำหรับปีที่ 1
          ค่าเสื่อมราคาในกรณีของสิทธิประโยชน์ที่ได้รับนั้นสามารถคำนวณได้ 2 วิธี ดังนี้
          วิธีที่ 1 คำนวณหาอัตราค่าเสื่อมราคาใหม่ของสินทรัพย์ที่ได้รับสิทธิประโยชน์ทางภาษี โดยอัตราค่าเสื่อมราคาแบบเส้นตรง สามารถคำนวณได้ดังตารางที่ 11 ดังนี้

ตารางที่ 11 อัตราค่าเสื่อมราคาใหม่ที่ได้รับสิทธิประโยชน์

          จากตารางที่ 11 แสดงอัตราค่าเสื่อมใหม่ สามารถนำมาคำนวณหาค่าเสื่อมราคาวิธีเส้นตรง แต่ละปี ได้ดังนี้

ปีที่ 1	=	650,000 X 52%	=	338,000	บาท
2-5	=	650,000 X 12%	=	78,000	บาท

          จากผลการคำนวณค่าเสื่อมราคาในอัตราพิเศษในกรณีดังกล่าวข้างต้นทั้งสองวิธีนั้น จะได้ผลรวมของค่าเสื่อมราคาที่สามารถนำมาแสดงเป็นค่าใช้จ่ายในงบกำไรขาดทุนได้เท่ากัน ทั้งสองวิธี ในที่นี้เท่ากับ 338,000 บาท  ส่วนค่าเสื่อมราคาที่เหลือในปีที่ 2-5 นั้นจะมีมูลค่าเท่ากับ 78,000 บาท  จากผลของการคำนวณหาค่าเสื่อมราคาข้างต้นนั้นสามารถนำมาคำนวณหากำไรที่จะต้องเสียภาษีในแต่ละปีได้ดังนี้
คำนวณหากำไรที่จะต้องเสียภาษีและค่าภาษีเงินได้สำหรับปีแรก คำนวณหาได้ดังนี้

ค่าภาษีเงินได้	=	150,000 + 0.25 (x - 1,000,000)
	=	150,000 + 0.25 (1,612,000 - 1,000,000)
	=	303,000   บาท

          ค่าภาษีเงินได้ที่คำนวณได้ข้างต้น สามารถนำมาคำนวณหาค่าอัตราภาษีเฉลี่ยได้ดังนี้

อัตราภาษีเฉลี่ย	=
	=
	=	18.80% โดยประมาณ

          เมื่อเปรียบเทียบตัวอย่างที่ 6 และ 8 แล้วจะเห็นได้ว่าในกรณีที่มีการซื้อสินทรัพย์ได้รับสิทธิประโยชน์ทางภาษีนั้น จะทำให้มีผู้ประกอบการเสียภาษีลดลงในปีแรกที่ได้สินทรัพย์มา ซึ่งจะทำให้เงินทุนหมุนเวียนเพื่อนำมาไปใช้ในส่วนงานอื่น ๆ ที่จำเป็นต่อไปได้มากขึ้น

สิทธิประโยชน์เกี่ยวกับการยกเว้นภาษีเงินได้ของรายจ่ายเพื่อการวิจัยและพัฒนา
          กรณีของรายจ่ายสำหรับค่าจ้างเพื่อการทำการวิจัยและพัฒนานั้นโดยปกติกิจการสามารถนำมาหักเป็นค่าใช้จ่ายได้ตามปกติอยู่แล้ว แต่ถ้าเป็นกรณีของผู้ประกอบการขนาดกลางและขนาดย่อมนั้นจะได้รับสิทธิประโยชน์เพิ่มเติมโดยได้รับการยกเว้นเงินได้จากการดำเนินงานอีกเป็นจำนวนร้อยละ 100 ของรายจ่ายที่ได้จ่ายไปเป็นค่าจ้างเพื่อการทำการวิจัยและพัฒนาซึ่งได้จ่ายไปให้แก่หน่วยงานของรัฐหรือเอกชนตามที่รัฐบาลกำหนด ตัวอย่างของการคำนวณผลประโยชน์ที่ ได้รับนั้น เช่น สมมติว่าผู้ประกอบการได้มีการจ่ายค่าจ้างเพื่อการทำวิจัยและการพัฒนาจำนวน 200,000 บาท ให้แก่หน่วยงานที่มีคุณสมบัติตามที่กำหนด

ดังนั้นผู้ประกอบการสามารถจะนำค่าจ้างดังกล่าวแสดงเป็นค่าใช้จ่าย (รายจ่ายในทางภาษี) ได้ตามปกติ 200,000 บาท และส่วนของเงินได้ที่ได้รับการยกเว้นภาษีอีก 200,000 บาท ซึ่งสิทธิประโยชน์ทั้งหมดนี้จะทำให้กิจการมีรายได้ (เงินได้ในทางภาษี) ที่จะต้องนำไปเสียภาษีลดลงจำนวน 400,000 บาท หรือเทียบเท่าประมาณ 200% ของค่าใช้จ่ายที่ได้จ่ายไปเป็นค่าจ้างเพื่อการทำการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยี เป็นต้น สิทธิประโยชน์ในลักษณะดังกล่าวข้างต้นนั้นจะเป็นการส่งเสริมให้ผู้ประกอบการขนาดกลางและขนาดย่อมได้ทำการพัฒนาผลผลิตเพื่อเพิ่มศักยภาพในการแข่งขันได้มากขึ้น

ตัวอย่างที่ 9
 บริษัท เอบีซี จำกัด อยู่ในข่ายของผู้ประกอบการขนาดกลาง มีข้อมูลเกี่ยวกับการดำเนินงานในระหว่างปีบัญชีที่ผ่านมาดังนี้

จากข้อมูลข้างต้นสามารถนำมาคำนวณหากำไรที่จะต้องเสียภาษี ได้ดังนี้

ผลกำไรที่คำนวณได้ข้างต้นสามารถนำมาคำนวณหาค่าภาษีเงินได้ สำหรับงวดได้ดังนี้

ค่าภาษีเงินได้	=	650,000 + 0.30 (x - 3,000,000)
	=	650,000 + 0.30 (3,120,000 - 3,000,000)
	=	686,000   บาท

 ค่าภาษีเงินได้ที่คำนวณได้ข้างต้น สามารถนำมาหาค่าอัตราภาษีเฉลี่ยได้ดังนี้

อัตราภาษีเฉลี่ย	=
	=
	=	21.99%

          การคำนวณทั้งหมดข้างต้นนั้นจะเห็นได้ว่า ในส่วนของสิทธิประโยชน์ทางภาษีสำหรับการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีนั้นทำให้กิจการสามารถนำรายจ่ายสำหรับค่าจ้างเพื่อทำการวิจัยและพัฒนามาแสดงเป็นรายการหักจากรายได้ได้ตามปกติและยังได้รับยกเว้นเงินได้เป็นจำนวนร้อยละ 100 ของรายจ่ายที่ได้จ่ายไป หรือเทียบเท่าได้เท่ากับ 200% ของรายจ่ายที่ได้จ่ายไป ซึ่งในที่นี้เท่ากับ 800,000 บาท (400,000บาทรายจ่าย + 400,000 บาท เงินได้ได้รับยกเว้น)

ภาษีเงินได้ของผลกำไรหรือขาดทุนจากขายหรือแลกเปลี่ยนสินทรัพย์ที่คิดค่าเสื่อมราคา
          เมื่อมีการขายหรือแลกเปลี่ยนสินทรัพย์ถาวร (Fixed Assets) ที่เป็นทุนคงที่ในการดำเนินงานนั้น โดยทั่วไปแล้วจะมีผลกำไรหรือขาดทุนเกิดขึ้นกับการขายหรือแลกเปลี่ยนสินทรัพย์เหล่านั้นอยู่เสมอ ในการคำนวณหาผลกำไรหรือขาดทุนจากการจำหน่ายสินทรัพย์นั้น  สิ่งสำคัญประการแรกคือ การกำหนดมูลค่าราคาตามบัญชี (Book Value: BV)  ของสินทรัพย์ถาวรที่มีการคิดค่าเสื่อมราคา ณ วันที่มีการซื้อขายแลกเปลี่ยน โดยปกติแล้วราคาตามบัญชีของสินทรัพย์ที่มีการคิดค่าเสื่อมราคานั้นสามารถหาได้โดยการนำมูลค่าราคาทุน ณ วันที่ได้สินทรัพย์มาหักด้วยค่าเสื่อมราคาสะสมจนถึงวันที่มีการตกลงซื้อขายหรือแลกเปลี่ยนสินทรัพย์นั้น เขียนเป็นสูตรการคำนวณได้ดังนี้
          ราคาตามบัญชี = ราคาทุนเริ่มแรก - ค่าเสื่อมราคาสะสม ณ วันที่ขาย

          หลังจากทราบมูลค่าราคาตามบัญชีของสินทรัพย์ ณ วันที่ขายแล้ว ถ้าราคาขายของสินทรัพย์นั้น (Market Value: MV) มีความแตกต่างไปจากราคาตามบัญชีแล้วจะทำให้เกิดผลกำไรหรือขาดทุนจากการขายสินทรัพย์และผลของกำไรหรือขาดทุนนี้จะส่งผลกระทบสำคัญต่อค่าภาษีเงินได้ กำไรหรือขาดทุนจากการขายสินทรัพย์นั้นสามารถคำนวณหาได้ดังนี้
          กำไร(ขาดทุน) จากการขายสินทรัพย์ถาวร = ราคาขาย - ราคาตามบัญชี

          เมื่อมีการขายสินทรัพย์ในราคาที่สูงกว่าราคาตามบัญชี (MV>BV) จะก่อให้เกิดผลกำไรจากการขายสินทรัพย์ถาวรซึ่งจะต้องนำมาคำนวณหาภาษีที่จะต้องจ่าย แต่ถ้าขายสินทรัพย์ได้ในราคาที่ต่ำกว่าราคาตามบัญชี (MV<BV) จะก่อให้เกิดผลขาดทุนจากการขายสินทรัพย์ถาวร ซึ่งจะต้องนำมาคำนวณหาผลประโยชน์ทางภาษี
  
 

รูปที่ 2 ผลกำไร(ขาดทุน) จากการขายสินทรัพย์

ตัวอย่างที่ 10
          บริษัท พีซีเอช จำกัด ซื้อเครื่องจักรมาใช้ในราคาทุนเริ่มแรก 1,150,000 บาท อายุการใช้งานโดยประมาณเท่ากับ 5 ปี (มีทุนจดทะเบียนที่เรียกชำระแล้วเมื่อเริ่มแรกดำเนินงานเท่ากับ 15,000,000 บาท) กิจการมีนโยบายในการคิดค่าเสื่อมราคาวิธีเส้นตรง ถ้าสมมติว่ากิจการขายเครื่องจักรดังกล่าวสิ้นปีที่ 3 นับแต่ซื้อเครื่องจักรมา ให้คำนวณหาผลกำไร (ขาดทุน) จากการขายเครื่องจักร และผลกระทบทางภาษีที่ได้รับในแต่ละกรณีดังนี้
          1. ราคาขาย 500,000 บาท
          2. ราคาขาย 460,000 บาท
          3. ราคาขาย 400,000 บาท

ค่าเสื่อมราคาเครื่องจักรต่อปี	=
	=
	=	230,000 บาท/ปี
ค่าเสื่อมราคาสะสม ณ วันสิ้นปีที่ 3	=	ค่าเสื่อมราคาต่อปี X 3
	=	230,000 X 3
	=	690,000  บาท
ราคาตามบัญชี	=	ราคาทุนเริ่มแรก - ค่าเสื่อมราคาสะสมสิ้นปีที่ 3
	=	1,150,000 - 690,000
	=	460,000 บาท

กรณีที่ 1 ถ้าขายเครื่องจักรในราคา 500,000 บาท

กำไรจากการขายเครื่องจักร	=	ราคาขาย - ราคาตามบัญชี
	=	500,000 - 460,000
	=	40,000 บาท

          ผลกำไรจากการขายเครื่องจักรจะต้องนำมาคำนวณเพื่อถูกหักภาษี ค่าภาษีเงินได้จากผลกำไรดังกล่าว สามารถคำนวณได้ดังนี้

ค่าภาษีเงินได้จากผลกำไร	=	กำไรจากการขายสินทรัพย์ X อัตราภาษีเงินได้
	=	40,000 X 30%
	=	12,000 บาท
เงินที่ได้รับสุทธิจากการขายเครื่องจักร	=	ราคาขายเครื่องจักร - ค่าภาษีเงินได้จากผลกำไร
	=	500,000 - 12,000
	=	488,000 บาท

กรณีที่ 2 ถ้าขายเครื่องจักรได้ในราคา 460,000 บาท
          ในกรณีที่ 2 นี้ จะเห็นได้ว่า ราคาตามบัญชีของเครื่องจักรเท่ากับ 460,000 บาท ซึ่งมีมูลค่าเท่ากับราคาขายเครื่องจักรจำนวน 460,000 บาท ดังนั้นจึงไม่เกิดผลกำไร (ขาดทุน) จากการขายเครื่องจักร และทำให้ไม่ได้รับผลกระทบทางภาษีด้วย กรณีนี้กิจการจะได้รับเงินสุทธิจากการขายเครื่องจักรเท่ากับ 460,000 บาท ซึ่งเท่ากับมูลค่าตามบัญชี

กรณีที่ 3 ถ้าขายเครื่องจักรในราคา 400,000 บาท 

ขาดทุนจากการขายเครื่องจักร	=	ราคาขาย - ราคาตามบัญชี
	=	400,000 - 460,000
	=	60,000 บาท

          ผลขาดทุนจากการขายสินทรัพย์นั้นจะมีผลในทางภาษี คือ ช่วยทำให้สามารถประหยัดภาษีได้ ในที่นี้ภาษีที่ประหยัดได้ สามารถคำนวณได้ดังนี้

ภาษีที่ประหยัดได้จากผลขาดทุน	=	ขาดทุนจากการขายสินทรัพย์ X อัตราภาษีเงินได้
	=	60,000 X 30%
	=	18,000 บาท
เงินที่ได้รับสุทธิจากการขายเครื่องจักร	=	ราคาขายเครื่องจักร + ภาษีประหยัดได้จากผลขาดทุน
	=	400,000 + 18,000 บาท
	=	418,000 บาท

อัตราภาษีเงินได้ในการวิเคราะห์ทางเศรษฐศาสตร์
          เนื้อหาในส่วนแรกนั้นจะเห็นได้ว่าในกรณีของผู้ประกอบการของธุรกิจขนาดกลางและขนาดย่อมนั้นอัตราภาษีที่แท้จริงของธุรกิจนั้นจะผันแปรไปตามระดับของกำไรที่จะต้องเสียภาษีตั้งแต่ 15%-30% ถ้าสมมติว่ากิจการจ่ายเงินค่าภาษีเงินได้ ณ วันนี้ที่อัตราภาษี 25% ของกำไรจากการดำเนินงานปีปัจจุบันที่จะต้องนำมาเสียภาษี ดังนั้นอัตราภาษีนี้จะเป็นอัตราที่นำมาใช้ในการพิจารณาถึงความสามารถในการทำกำไรของโครงการลงทุนว่าอัตราภาษีใหม่ที่เท่าไหร่ที่ควรนำมาใช้ในการคำนวณค่าภาษีเงินได้ของโครงการลงทุนต่าง ๆ ที่พิจารณาเลือกลงทุน

อัตราภาษีที่เพิ่มขึ้น
          การเลือกใช้อัตราภาษีที่เท่าใดนั้นขึ้นอยู่กับผลกระทบอันเนื่องมาจากกำไรที่จะต้องนำมาเสียภาษีที่เพิ่มขึ้นเนื่องจากมีการยอมรับหรือตัดสินใจเลือกดำเนินงานโครงการลงทุนใดโครงการหนึ่ง กล่าวได้ในอีกลักษณะหนึ่ง คือ อัตราภาษีที่จะนำมาใช้เป็นอัตราที่จะนำมาคำนวณเข้ากับกำไรที่จะต้องเสียภาษีที่เพิ่มขึ้นในการวิเคราะห์โครงการลงทุนทางเศรษฐศาสตร์

ตัวอย่างที่ 11
          ผู้ประกอบการธุรกิจขนาดย่อมแห่งหนึ่งมีกำไรที่จะต้องเสียภาษีเนื่องจากการดำเนินงานสำหรับปีภาษีปัจจุบันเท่ากับ 2,900,000 บาท ผู้บริหารของกิจการคาดการณ์ว่าจะได้รับผลกระทบจากอัตราภาษีที่เพิ่มขึ้นเนื่องจากมีการยอมรับโครงการลงทุนใหม่ในระหว่างปีภาษีปัจจุบันนี้ ข้อมูลเกี่ยวกับรายได้ค่าใช้จ่ายและกำไรที่จะต้องเสียภาษีก่อนและหลังการยอมรับโครงการลงทุน ได้ถูกประมาณการไว้ดังนี้

          จากข้อมูลข้างต้นจะเห็นได้ว่าฐานของกำไรที่จะต้องเสียภาษีของกิจการเมื่อยังไม่ทำการลงทุนในโครงการใด ๆ เพิ่มเติมนั้นมีมูลค่าเท่ากับ 2,900,000 บาท แต่เมื่อมีการลงทุนในโครงการต่าง ๆ เพิ่มเติมในระหว่างปีแล้ว ทำให้กำไรที่จะต้องนำมาเสียภาษีนั้นมีมูลค่าเพิ่มขึ้นเป็น 3,400,000 บาท ถ้าใช้สูตรในตารางที่ 9 เพื่อนำมาคำนวณหาค่าภาษีเงินได้สำหรับงวด สามารถแสดงการคำนวณได้ดังนี้

ค่าภาษีเงินได้ก่อนการลงทุน	=	150,000 + 0.25 (x - 1,000,000)
	=	150,000 + 0.25 (2,900,000 - 1,000,000)
	=	625,000 บาท
ค่าภาษีเงินได้หลังการลงทุน	=	650,000 + 0.30 (x - 3,000,000)
	=	650,000 + 0.30 (3,400,000 - 3,000,000)
	=	770,000 บาท

          จากผลการคำนวณข้างต้นจะเห็นได้ว่า ค่าภาษีเงินได้สำหรับปีนั้นมีมูลค่าเพิ่มขึ้น 145,000 บาท (770,000 - 625,000) ส่วนของค่าภาษีเงินได้ที่เพิ่มขึ้นนี้ เนื่องมาจากมีกำไรที่จะต้องเสียภาษีเพิ่มมากขึ้น 500,000 บาท คิดเป็นอัตราภาษีเงินได้ที่เพิ่มขึ้น 29% (145,000/500,000) ซึ่งอัตรานี้เป็นอัตราภาษีที่ควรนำมาใช้ในการประเมินค่าโครงการแยกต่างหาก ค่าอัตราภาษีเฉลี่ยจากส่วนที่เพิ่มขึ้นของกำไรและค่าภาษีเงินได้ สามารถคำนวณเปรียบเทียบกันได้ดังตารางที่ 11 ดังนี้

ตารางที่ 11 เปรียบเทียบอัตราภาษีเฉลี่ยก่อนและหลังการลงทุน

          อย่างไรก็ตามในทางปฏิบัติของการวิเคราะห์โครงการเชิงเศรษฐศาสตร์นั้น กิจการทั่วไปมักจะใช้อัตราภาษีเฉลี่ยจากจำนวนที่เพิ่มขึ้นเป็นอัตราที่เหมาะสม สำหรับการนำไปใช้เพื่อการประมาณการกระแสเงินสดที่คาดว่าจะเกิดขึ้น

บทสรุป
          จากที่กล่าวมาทั้งหมดข้างต้นนั้นชี้ให้เห็นว่าการวิเคราะห์ต้นทุนภาษีเป็นสิ่งที่มีความสำคัญอีกประการหนึ่งในการตัดสินใจลงทุนในโครงการใดโครงการหนึ่ง ในการวิเคราะห์นั้นจะต้องทำการกระทบยอดเพื่อคำนวณหากระแสเงินสดโดยประมาณกับกำไรสุทธิที่คาดว่าจะเกิดขึ้นของโครงการลงทุนเหล่านั้น จะทำให้ทราบถึงผลตอบแทนที่แท้จริงของโครงการลงทุนได้มากกว่า นอกจากนี้ปัจจัยในเรื่องของนโยบายการคิดค่าเสื่อมราคาที่มีทางเลือกให้สามารถปฏิบัติได้นั้น ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อมูลค่ากระแสเงินสดของกิจการอันเนื่องจากภาษีที่ประหยัดได้หรือผลประโยชน์ทางภาษีเนื่องจากค่าเสื่อมราคา

          สำหรับกรณีของผู้ประกอบการนิติบุคคลขนาดกลางหรือขนาดย่อมนั้นปัจจัยในเรื่องอัตราภาษีตามช่วงของมูลค่าของกำไรที่ทำได้ หรืออัตราภาษีก้าวหน้าก็เป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ส่งผลกระทบที่สำคัญต่อการตัดสินใจเลือกลงทุนในโครงการต่าง ๆ เพราะความแตกต่างของรายได้และค่าใช้จ่ายเมื่อดำเนินงานตามโครงการใหม่ จะส่งผลต่อฐานภาษีที่จะเปลี่ยนแปลงไป และอัตราภาษีที่จะมีการปรับเปลี่ยนตามไปด้วย ดังนั้นการวิเคราะห์หาค่าอัตราภาษีเฉลี่ยจากส่วนที่เพิ่มขึ้นหลังการตัดสินใจที่ลงทุนจะเป็นอีกแนวทางหนึ่งที่จะทำให้เกิดความคุ้มค่าในทางเศรษฐศาสตร์ได้มากกว่า

เอกสารอ้างอิง
          * Don R. Hansen Maryanne M. Mowen (2003). Cost Management: Accounting and Control. 4th Ed. Thomson South. Western. Ohio.
          * Chan S. Park. (2002).Contemporary Engineering Economics. 3rd Ed. Pearson Education. London.
          * http://www.rd.go.th