ท่านที่อยู่วงการไฮดรอลิกคงจะเคยได้ยินคำว่า สเตนเนอร์  มามากแล้ว  และคงรู้จักคำว่าฟิลเตอร์มาก็นาน  อุปกรณ์ทั้ง 2 ชนิด ทำหน้าที่ในการกรองน้ำมันไฮดรอลิกเหมือนกัน  แต่ท่านก็คงมีข้อสงสัยหรือไม่ว่า  กรองทั้ง 2 แบบ  มีข้อแตกต่างกันอย่างไร   อะไรเป็นเกณฑ์ในการเรียกชื่อ  และการนำเอาไปใช้งานในระบบไฮดรอลิกอย่างไร 

สเตนเนอร์ คือ กรองหยาบ และ ฟิลเตอร์ คือ กรองละเอียด   จากนิยามข้างต้นก็คงยังมีข้อสงสัยอีกว่า   เมื่อใดใช้กรองหยาบเมื่อใดใช้กรองละเอียด  จากที่เราทราบกันอยู่แล้วว่า  หน่วยในการกำหนดขนาดรูของกรอง  มีอยู่ 2 หน่วย คือ  เบอร์เมช (Mesh  Number : Mesh  No.)  และ ไมครอน (Micron : µ)  ถ้าเรานำกรองมาตัดให้ได้ความกว้างและความยาว ขนาด 1 x 1 นิ้ว  จากนั้นนับจำนวนลวดที่นำมาถักเป็นกรองมีจำนวนเท่ากับหรือน้อยกว่า 100 เส้น (เท่ากันทั้ง 2 ด้าน) มีค่าเท่ากับ 100 Mesh   เรากำหนดกรองตัวนั้นให้เป็นกรองหยาบ  และถ้าจำนวนลวดมีมากกว่า 100 เส้น  เรากำหนดกรองตัวนั้นเป็นกรองละเอียด  หรือถ้าเปรียบเทียบขนาดรูของกรองในหน่วยไมครอน  มีเกณฑ์อยู่ว่า  ถ้ารูของกรองมีขนาดเท่ากับหรือใหญ่กว่า  150µ  เรากำหนดกรองตัวนั้นให้เป็นกรองหยาบ  และถ้าขนาดรูกรองตัวนั้นมีขนาดเล็กกว่า 150µ  เรากำหนดกรองตัวนั้นให้เป็นกรองละเอียด  ดังตารางที่ 1 เปรียบเทียบด้านล่าง

ตารางที่ 1

จากข้อมูลข้างต้น เป็นการกำหนดสเตนเนอร์และฟิลเตอร์ตามขนาดของกรอง  แต่เรายังมีวิธีการกำหนดจากโครงสร้างได้อีกว่า  จากสเตนเนอร์มักทำมาจากสแตนเลส  ดังรูปที่ 1 เมื่อกรองอุดตันแล้วสามารถนำมาล้างแล้วใช้ใหม่ได้  ส่วนฟิลเตอร์นั้นมักจะทำมาจากเส้นใยสังเคราะห์หรือกระดาษ  ดังรูปที่ 2  เมื่อกรองอุดตันแล้วจึงต้องเปลี่ยนใหม่

รูปที่ 1

รูปที่ 2

นำสเตนเนอร์และฟิลเตอร์ไปใช้งานอย่างไร

ถ้าเราต้องการป้องกันการเกิดคาร์เตชั่นบริเวณทางดูดของปั๊มดังนี้ เราควรนำสเตนเนอร์ไปติดตั้งไว้บริเวณทางดูดของปั๊ม  ดังในรูปที่ 3

รูปที่ 3

ส่วนฟิลเตอร์นั้นเรานำไปติดตั้งได้หลายตำแหน่ง   ถ้าเรานำไปติดตั้งก่อนเข้าตัววาล์ว  ส่วนใหญ่จะเป็นวาล์วจำพวกพรอบพอร์ชั่นนอลวาล์ว (Proportion  Valve))  และเซอร์โววาล์ว (Servo Valve) โดยเราอาจเรียกว่า ไมโครฟิลเตอร์ (Micro Filter) หรือเพรสเชอร์ฟิลเตอร์ (Pressure  Filter)  เพราะอยู่ทางด้านจ่ายของปั๊ม  ดังในรูปที่ 3  เรายังนำฟิลเตอร์ไปติดตั้งบริเวณก่อนน้ำมันไหลกลับถัง ดังในรูปที่ 3

รูปที่ 4

รูปที่ 5

นอกจากนี้เรายังนำฟิลเตอร์ไปติดตั้งบริเวณฝาปิดถังน้ำมันไฮดรอลิกอีกด้วย   ดังนั้นถ้าเราพิจารณาตำแหน่งใช้งานของสเตนเนอร์และฟิลเตอร์  พอจะบอกได้ว่ากรองตัวนั้นเป็นชนิดใด 

การนำฟิลเตอร์ที่มีขนาดเดียวกันไปใช้กับอุปกรณ์อื่นได้ทุกชนิดหรือไม่

ตารางที่ 2

ตัววัดประสิทธิภาพของกรอง

ประสิทธิภาพของกรองนั้น  ดูจากค่า  เบตาเอ็กซ์  (Beta Valuve : Bx)  โดยที่  X  คือ  ขนาดของอนุภาคที่เราต้องการดักไว้  เช่น ขนาด 5 ,  10   ไมครอน เป็นต้น  ส่วนใหญ่เราควรเลือกใช้กรองที่มีค่า  Bx  ≥ 100  (absolute)  หมายถึง  กรองสามารถจับอนุภาคขนาด X  ไว้ได้  99 ชิ้น  จากอนุภาคทั้งหมด 100 ชิ้น

ถ้านำกรองตัวดังกล่าวไปจับอนุภาคที่ใหญ่กว่าขนาด X  จำนวนอนุภาคนั้นจะไม่สามารถผ่านกรองไปได้เลย จากคำแนะนำถ้า Bx  ≥ 100  กรองตัวนี้จะมีประสิทธิภาพเท่าใด

ในหลักการของการบำรุงรักษาระบบไฮดรอลิกอีกอย่างหนึ่งคือ  ควรทำการตรวจสอบตามเวลาที่กำหนด    มีกำหนดเวลาในการตรวจสอบสภาพกรอง  ดังนี้

-  ตรวจสอบทุกๆ เดือน  หลังผ่านการทำงานมาแล้ว 100 ชั่วโมง

ตรวจสอบกรองตันหรือไม่ถ้าตันดูจากอะไร 

อุปกรณ์ที่เป็นตัวบ่งชี้สภาพของกรอง  มีหลายแบบดังนี้

1.ตัวบ่งชี้เป็นแบบกลไก  แสดงผลออกมาเป็นแท่งสี  เมื่อกรองตันจะแสดงสีแดงออกมา

รูปที่ 6

รูปที่ 7

รูปที่ 8

2.ตัวบ่งชี้เป็นแบบสวิตช์ความดัน (Pressure  Switch)  แสดงผลออกมาเป็นหลอดไฟ  เมื่อ กรองตันหลอดไฟจะสว่าง

รูปที่ 9

รูปที่ 10

รูปที่ 11

รูปที่ 12

ดังนั้นเมื่อกรองตัน  เราควรทำการเปลี่ยนกรองทันที  เพราะถึงแม้ว่าระบบไฮดรอลิกยังสามารถทำงานต่อไปได้  แต่น้ำมันในระบบสกปรกจะเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้ระบบไฮดรอลิกเสียหาย

เอกสารอ้างอิง

- The Hydraulic Trainer Volume 1, Rexroth Hydraulics, 1991.