จากผลของการประเมินโครงการประหยัดพลังงานหลายๆ โครงการของภาครัฐในโรงงานอุตสาหกรรมที่ผ่านมายังไม่ค่อยประสบผลสำเร็จมากนัก การประเมินเทคโนโลยีของโครงการโดยรวมอยู่ในระดับปานกลาง มีการตรวจวิเคราะห์ประสิทธิภาพการใช้พลังงานเบื้องต้นว่า ปัจจุบันศักยภาพของพลังงานของโรงงานอยู่ในระดับใด โดยใช้ผลของการใช้พลังงานในอดีตมาทำการศึกษาวิเคราะห์ การวิเคราะห์ถึงเครื่องจักรอุปกรณ์ที่ใช้อยู่ ณ ปัจจุบันว่ามีความเหมาะสมเพียงใด ศักยภาพเหมาะสมที่จะใช้ต่อไปได้หรือไม่ ประสิทธิภาพของอุปกรณ์ประหยัดพลังงานที่อยู่ในโครงการอยู่ในระดับดี อุปกรณ์เหล่านี้ความเหมาะสมสามารถประหยัดพลังงานได้จริง แต่ประสิทธิผลไม่สามารถประเมินได้เนื่องจากยังไม่มีผลรายงานจากการติดตั้งอุปกรณ์ประหยัดพลังงาน และในการประเมินก็ไม่สามารถระบุได้ว่าอุปกรณ์ประหยัดพลังงานชนิดใดเหมาะสมที่จะสนับสนุนให้มีการผลิตได้ เนื่องจากความไม่ชัดเจนของตลาด ตลอดจนการบริหารจัดการเข้าร่วมกับการประหยัดพลังงานในโรงงานอุตสาหกรรม แนวทางหนึ่งที่จะทำให้การประหยัดพลังงานในโรงงานอุตสาหกรรมนั้นประสบความสำเร็จ นั้นคือ การฝึกอบรมด้านพลังงาน ในโรงงานอุตสาหกรรม

ความสำคัญของการจัดฝึกอบรมด้านพลังงาน

การฝึกอบรมด้านพลังงาน ถือว่าเป็นด่านแรกของการทำงานด้านการประหยัดพลังงาน เป็นที่เชื่อกันโดยสันนิษฐานว่า การสร้างความรู้ ความเข้าใจ และความร่วมมือในการทำงานให้เกิดผลนั้น จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีการให้ทุกคนในองค์กรมีส่วนร่วมในการสร้างความเข้าใจในการทำงานให้เป็นเป้าหมายเดียวกันก่อน และเมื่อรับรู้และเข้าใจร่วมกันแล้ว ก็จะสามารถทราบถึงความชัดเจนของการทำงาน นำไปสู่การทำงานที่มีเป้าหมายเดียวกัน ความสำเร็จเกิดผลขึ้นแน่นอน

การฝึกอบรมด้านพลังงานไม่เพียงแต่สร้างความรู้ ความเข้าใจและความร่วมมือเพื่อนำไปสู่การทำงานที่มีเป้าหมายเดียวกันที่ชัดเจนแล้ว ยังถือเป็นการปลูกฝังจิตสำนึก ให้ความรู้ ให้บริการในการตรวจวัดประสิทธิภาพการใช้พลังงาน ในการประหยัดพลังงาน ให้แก่ผู้ประกอบการ เพื่อกระตุ้นให้ภาคเอกชนดำเนินการด้านอนุรักษ์พลังงานภายในองค์กร โดยตั้งปัจจัยแห่งความสำเร็จ (Key Success Factor) ในการประหยัดพลังงาน คือ การใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ ผลที่ได้จึงไม่เป็นที่น่าพอใจนัก เนื่องจากผู้ประกอบการไม่ได้เล็งเห็นถึงผลตอบแทนที่จะได้รับเนื่องจากการประหยัดพลังงาน จึงทำให้การดำเนินนโยบายที่ผ่านมาไม่ประสบผลสำเร็จมากนัก ตัวอย่างเช่น การลงทุนเพื่อเปลี่ยนอุปกรณ์ที่มีประสิทธิภาพสูงขึ้น แม้จะมีการคำนวณถึงความคุ้มค่าทางการลงทุน แต่ไม่ได้คำนึงถึงศักยภาพทางการแข่งขันของบริษัทที่เพิ่มขึ้น อันสามารถส่งผลให้เกิดโอกาส (Opportunity) ทางการแข่งขันที่สูงขึ้นตามไปด้วย ทำให้หลายกิจการให้ความสำคัญด้านการอนุรักษ์พลังงานน้อยกว่าที่ควร

การจัดฝึกอบรมด้านพลังงานสามารถแบ่งได้เป็น 6 ประเภทด้วยกัน

การฝึกอบรมสำหรับผู้บริหารองค์กรก็เพื่อสร้างความเข้าใจอันดีต่อการทำโครงการด้านการประหยัดพลังงานเป็นสิ่งที่สำคัญอย่างยิ่งที่จะต้องให้ความสำคัญเป็นอย่างมากเนื่องจากกิจกรรมใด ๆ ที่เข้ามาในองค์กร เมื่อผู้บริหารองค์กรไม่เห็นด้วยหรือไม่ให้ความสำคัญแล้วนั้น ทำนายได้เลยว่าโครงการประหยัดพลังงานที่เกิดขึ้นจะไม่เกิดผลอย่างแน่นอนที่สุด ฉะนั้นการฝึกอบรมสำหรับผู้บริหารจะเกิดผลดีคือ ทำให้เกิดความเข้าใจอันดีของผู้บริหารในโครงการ โดยการฝึกอบรมและกิจกรรมอันจะนำไปสู่ความร่วมมือและการมีส่วนร่วมในการดำเนินโครงการประหยัดพลังงานผู้บริหารที่เข้าร่วมโครงการ รับทราบถึงลักษณะและขั้นตอนการดำเนินโครงการ นำไปสู่ความเข้าใจและเชื่อมั่นในการร่วมโครงการประหยัดพลังงานเกิดจิตสำนึกและทัศนคติเรื่องการประหยัดพลังงานให้เกิดขึ้น และผู้บริหารนำไปกำหนดเป็นนโยบายการดำเนินงานขององค์กร ภายใต้โครงการประหยัดพลังงาน สร้างความเข้าใจและร่วมมืออันดีกับการดำเนินนโยบายของภาครัฐ ของผู้บริหารขององค์กร ที่จะนำไปสู่ความสำเร็จของโครงการ ฯ ได้เป็นอย่างดี

พนักงานทุกคนทุกระดับมีส่วนร่วมในการดำเนินงานเพื่อพัฒนา และปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง การปรับโครงสร้างเพื่อให้เอื้อต่อการเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้น การวางแผนการดำเนินงานเป็นส่วนหนึ่งของแผนธุรกิจและการกำหนดนโยบายในการดำเนินการที่ชัดเจน พนักงานในองค์กรทุกคนจึงถือว่ามีความสำคัญอย่างยิ่งไม่น้อยไปกว่าผู้บริหาร เนื่องจากจะเป็นผู้ที่จะปฏิบัติงานจริง และได้มีการกำหนดความรับผิดชอบของแต่ละฝ่าย แผนก และบุคคลไว้แล้วว่าจะทำอะไรกันบ้าง การฝึกอบรมจึงเป็นเรื่องของการปรับเปลี่ยนทัศนคติในเรื่องของการประหยัดพลังงานว่าไม่ใช่เพียงแต่เรื่องของพลังงานเท่านั้น หากแต่ยังเป็นเรื่องของการลดต้นทุน และเพิ่มศักยภาพทางการแข่งขัน ซึ่งทุกคนจะต้องมีส่วนร่วมในการปฏิบัติ

การฝึกอบรมถือเป็นปัจจัยสำคัญที่เป็นแนวทางหนึ่งของการประหยัดพลังงาน เป็นการรับผิดชอบของการบริหารพลังงาน เพื่อสร้างความเชื่อมั่นว่าจะเกิดผลอย่างประหยัดและมีประสิทธิภาพ การฝึกอบรมจะไม่สำเร็จได้เพียงหลักสูตรเดียว ณ ครั้งหนึ่งของการฝึกอบรมอาจจะสามารถลืมได้ง่าย การฝึกอบรมจะต้องสร้างให้เกิดความต่อเนื่องซึ่งจะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทัศนคติได้

ผู้บริหารสูงสุดขององค์กรจะต้องให้การสนับสนุนผู้รับผิดชอบด้านพลังงาน ในการเข้าร่วมการฝึกอบรมด้านพลังงาน การให้ผู้รับผิดชอบทางด้านพลังงานเป็นการเปิดแนวความคิดใหม่ของผู้รับผิดชอบด้านพลังงาน การแลกเปลี่ยนความรู้ ทัศนคติกับผู้เชี่ยวชาญและผู้เข้ารับการฝึกอบรม จะทำให้พวกเขารู้สึกถึงความรับผิดชอบที่จะต้องทำให้เกิดผลสำเร็จ  ในขณะเดียวกัน การอบรมด้านเทคนิคก็เป็นสิ่งหนึ่งจะสนับสนุนการทำงานและการเพิ่มเสริมความรู้ของเจ้าหน้าที่ที่ยังขาดทักษะอยู่ได้

ฉะนั้น การฝึกอบรมพนักงาน จึงเป็นเครื่องมือที่จะสร้างความตระหนักและการเปลี่ยนแปลงทัศคติ ซึ่งการฝึกอบรมที่เรียกว่า Total Energy Management นั้นได้เน้นถึงการฝึกอบรมให้กับพนักงานที่มีหน้าที่ปฏิบัติงานจริง โดยมีการให้ความสำคัญ 2 ประเด็นด้วยกัน

1. การฝึกอบรมเพื่อพัฒนาทักษะใหม่ ๆ ในด้านอุปกรณ์ประหยัดพลังงาน ได้แก่ การฝึกอบรมในพื้นที่การทำงานจริงในโรงงานอุตสาหกรรม การศึกษาดูงาน และการฝึกอบรมในต่างประเทศเพื่อพัฒนาความรู้ใหม่ ๆ ที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้ได้

2. การฝึกอบรมเพื่อปรับเปลี่ยนทัศนคติใหม่ เพื่อลดการสูญเสียและการลดต้นทุนการผลิตให้เกิดขึ้นในโรงงาน

การแนะนำเทคโนโลยีใหม่ ๆ ขั้นตอนการผลิตที่มีประสิทธิภาพ การดำเนินการ และขั้นตอนการบำรุงรักษา เป็นสิ่งที่จำเป็นสำหรับการฝึกอบรมด้านการจัดการพลังงานในทุกระดับที่มีอยู่ มีความจำเป็นที่ต้องใช้บุคคลที่มีความรู้ ความสามารถและประสบการณ์จากองค์กรต่าง ๆ ที่ดำเนินด้านการจัดการพลังงาน ในความจำเป็นของการฝึกอบรมจำเป็นที่ต้องมีการทบทวนอย่างชัดเจน เพื่อที่จะสร้างความมั่นใจว่า ฝึกอบรมนั้นเกี่ยวข้องและเป็นบุคคลที่ยังขาดทักษะจริง ๆ ฉะนั้นการฝึกอบรมพนักงานจึงเกี่ยวข้องกับบุคคล 3 ระดับ ดังต่อไปนี้

1. ผู้บริหารระดับสูง เช่น เจ้าของธุรกิจ ประธานกรรมการบริษัท ผู้จัดการ ฯลฯ

3. พนักงานระดับปฏิบัติงาน ที่ทำงานประจำส่วนประจำฝ่ายต่าง ๆ

หัวข้อที่จำเป็นสำหรับการจัดฝึกอบรมพนักงาน ได้แก่

-  การตระหนักเห็นถึงความสำคัญของการประหยัดพลังงาน

-  แนวคิด Total Preventive Management และ Total Quality Management

-  ระบบไฟฟ้า (Electric System)

-  ระบบความร้อน (Thermal System)

-  กระบวนการผลิต

-  การบันทึกข้อมูลและการรายงานสรุปผล

-  การรายงาน

3. การจัดฝึกอบรมด้านการจัดการ (Management Training)

การเห็นถึงความสำคัญของการประหยัดพลังงานในโรงงานอุตสาหกรรมจะต้องทำควบคู่ไปกับการจัดการ เนื่องด้วยการเล็งเห็นถึงเฉพาะการทำธุรกิจให้เกิดผลกำไรเพียงอย่างเดียวก็จะเป็นสิ่งที่ทำให้ไม่เกิดผลด้านการลดต้นทุน แต่มุ่งเพียงเพิ่มปริมาณการผลิตเพื่อให้สามารถสนองความต้องการให้ได้มากที่สุด การฝึกอบรมด้านการจัดการและข้อมูลข่าวสาร ไม่เพียงแต่เข้าใจและเห็นถึงประโยชน์ของการประหยัดพลังงานที่สามารถลดต้นทุนเพียงเท่านั้น แต่ยังเป็นการเตรียมแนวทาง การสร้างแรงจูงใจ การสนับสนุนสำหรับพนักงานในองค์กรได้ด้วย ในหลักการนี้ถือเป็นแนวทางเพื่อสร้างการเรียนรู้ ของกลยุทธ์การจัดการพลังงาน (Energy Management Strategic) ที่มีการดำเนินการอยู่ในปัจจุบัน หลักสูตรการฝึกอบรมด้านการจัดการ (Management Training) ได้มีการดำเนินการทั้งในภาครัฐและภาคเอกชน เพื่อฝึกอบรมให้กับพนักงานในองค์กรด้วย

1. การจัดฝึกอบรมหัวหน้างานและวิศวกร (Engineering and Supervisors Training)ทั้งหมดของภาคอุตสาหกรรมปัจจุบันในส่วนของการผลิต วิศวกร หรือหัวหน้างาน นับได้ว่าเป็นผู้ที่มีความสำคัญที่สามารถทำการตัดสินใจได้ในขั้นตอนของการผลิตสินค้า เปรียบได้กับเป็นตัวแทนผู้บริการระดับอาวุโสเลยทีเดียว ซึ่งมักจะมีความสนใจและความปรารถนาในการทำงาน ดีเท่ากับศักยภาพในการความสามารถเข้าใจด้านเทคนิค หรืออย่างเดียวกับการจัดการ ในการประหยัดพลังงานในโรงงานอุตสาหกรรม

ฉะนั้นเป็นสิ่งที่มีความสำคัญเป็นอย่างยิ่งที่จะให้บุคลากรเหล่านี้ได้รับการฝึกอบรม อย่างเช่น วิศวกรเครื่องกลสามารถเข้าร่วมการสัมมนาเรื่อง พลังงานไฟฟ้าได้ เนื่องจากอุปกรณ์ของเครื่องกลเหล่านี้ มีการใช้ระบบไฟฟ้ากันทั้งสิ้น จึงเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องโดยหลีกเลี่ยงไม่ได้ในการเข้าฝึกอบรม 

ปัจจุบันเป็นสิ่งสำคัญเป็นอย่างยิ่งในนโยบายการพัฒนาบุคคลากร การฝึกอบรมถือเป็นกิจกรรมที่มีลักษณะเด่น องค์กรทั้งหมดรู้ดีว่า ผู้จัดการ ผู้บริหารที่ดีในอนาคต จะต้องเป็นผู้ที่มีประสบการณ์หลากหลายและมีวิสัยทัศน์ที่กว้างไกล  ณ เวลาเดียวกัน ช่างเทคนิค วิศวกร พวกเขาเองรู้ว่า การฝึกอบรมมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง พวกเขาปรารถนาที่จะเรียนรู้ให้มาก และยังเสาะหาการฝึกอบรมที่เป็นปัจจัยสำคัญในการทำงานของพวกเขา

การจัดฝึกอบรมช่างเทคนิค (Operator Training)

ช่างเทคนิคโดยทั่วไปจะตัดสินใจว่าเขาจะปฏิบัติอย่างไร ซึ่งจะมีผลอย่างยิ่งต่อการลดต้นทุนการผลิตขององค์กร ซึ่งทั้งหมดนี้ขึ้นอยู่กับทักษะที่มีอยู่ การลงทุนทางการศึกษาซึ่งจะได้รับผลประโยชน์ต่อองค์กรโดยรวมในเรื่องของการประหยัดพลังงานและการลดต้นทุนการผลิตได้ ซึ่งจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องมีการฝึกอบรมให้เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง

ช่างเทคนิคจะเรียนรู้จากการทำงานในหน้าที่ของเขามานานหลายปีตลอดจนระยะเวลาการทำงานในโรงงานนั้น ๆ การสัมมนาและการฝึกปฏิบัติในการปฏิบัติของอุปกรณ์แต่ละชนิด จำเป็นที่จะต้องได้รับการแนะนำและสอนงานจากหัวหน้างาน เพื่อที่จะสร้างความมั่นใจว่าการฝึกอบรมระยะสั้นและการฝึกปฏิบัติจะทำให้พวกเขานั้นสามารถซึมซับความรู้อย่างเต็มที่

ช่างเทคนิคจะต้องรู้จักหลักของเหตุและผลในลักษณะอุปกรณ์เฉพาะแต่ละอุปกรณ์ พวกเขาจะต้องรู้ถึงความสำคัญและการใช้ข้อมูลจากการรวบรวม หลักสูตรการประหยัดพลังงานจะไม่สำเร็จได้ถ้าพวกเขาไม่ทำการศึกษา เรียนรู้ การเก็บข้อมูล แรงจูงใจและการฝึกอบรมมาก่อนหน้า ที่สามารถตัดสินความสำเร็จหรือความล้มเหลวได้

การจัดฝึกอบรมภายในองค์กร (Internal Training)

หรือที่เรียกว่า On the job training เป็นการฝึกอบรมโดยใช้พื้นที่การทำงานของโรงงานอุตสาหกรรมของตน เป็นการฝึกปฏิบัติ เพื่อให้เกิดผล และการเรียนรู้จากเรื่องจริงที่ทำอยู่เป็นประจำ ในหลักสูตรการฝึกอบรมนี้ องค์กรจะต้องเพิ่มการควบคุมกิจกรรมที่ทำ ผู้แนะนำมักจะมาจากบุคลากรในองค์กร และจะต้องรอบคอบในการคัดเลือกบุคคลเหล่านี้ เนื่องจากไม่มีใครที่สามารถฝึกอบรมและสอนงานได้ดี ในเรื่องนี้การประเมินผลการฝึกอบรม หรือการประเมินผลแบบไม่เป็นทางการก็ตามเป็นเรื่องที่มีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง ในขณะที่บางคนอาจจะเรียนรู้ได้ดีในห้องเรียน และบางคนอาจจะเรียนรู้ได้ดีในการฝึกปฏิบัติจริง การจัดการจะต้องตระหนักถึงศักยภาพที่แตกต่างของพนักงานแต่ละคน และสามารถกำหนดลักษณะงานให้เหมาะสม การฝึกอบรมอาจจะมีการบันทึกของแต่ละคนได้ เพื่อให้การฝึกอบรมเกิดประสิทธิภาพมากที่สุด

ในขั้นตอนนี้นับได้ว่าเป็นเริ่มแรกของการจัดให้มีการฝึกอบรมพนักงานด้านพลังงาน โดยจะประกอบไปด้วย

1.1 แนวคิดของการจัดฝึกอบรมด้านพลังงาน บ่อเกิดของการฝึกอบรมไม่ว่าเกี่ยวกับเรื่องใด ๆ ก็ตามจะต้องตั้งอยู่บนพื้นฐานของแนวคิดหลักการของความจำเป็นในการฝึกอบรม เพื่อที่ทำให้เราทราบหลักการและเหตุผลของการเกิดขึ้นว่าทำไมถึงต้องมีการฝึกอบรมนี้ขึ้น

1.2 วัตถุประสงค์ของการจัดฝึกอบรม

1.3 กลุ่มเป้าหมายของการฝึกอบรม เช่น ผู้บริหารระดับสูง  ผู้บริหารระดับกลาง และพนักงานระดับปฏิบัติการ

1.4 หัวข้อที่จำเป็นสำหรับการจัดฝึกอบรมในโรงงานอุตสาหกรรม หัวข้อการฝึกอบรมนับได้ว่าเป็นจุดสำคัญของการฝึกอบรม การตั้งหัวข้อที่น่าสนใจนั้นจะทำให้เกิดการดึงดูดความสนใจ น่าติดตาม หรือยิ่งถ้าเป็นเรื่องที่จำเป็นที่ต้องเข้ารับการฝึกอบรมแล้ ว การสร้างหัวข้อที่ชัดเจน ก็นับได้ว่าเป็นการสร้างความสำเร็จให้เกิดขึ้นได้แน่นอน

1.5 วิทยากรที่มีความรู้ ความสามารถ และเป็นผู้มีประสบการณ์การด้านพลังงานโดยตรงก็จะสร้างความสนใจและมั่นใจให้กับผู้เข้ารับการฝึกอบรม ว่าจะได้รับความรู้ที่ถูกต้องและหลากหลายจากประสบการณ์ของวิทยากรที่ได้รับมา

1.6 แผนการฝึกอบรม ระยะเวลาของการฝึกอบรม อาจจะเป็นการฝึกอบรมในระยะสั้น 2-5 วัน โดยมากจะเป็นการฝึกอบรมทางวิชาการ และการฝึกอบรมระยะยาว 1-3 เดือน โดยมากจะเป็นการฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการที่มีการนำความรู้ทางวิชาการเข้ามาปฏิบัติ

2. การพัฒนาวัตถุประสงค์ของการจัดฝึกอบรมด้านพลังงาน

2.1 วัตถุประสงค์ที่รัดกุมและถูกต้องของการจัดฝึกอบรมด้านพลังงานเป็นสิ่งที่มีความสำคัญอย่างยิ่ง ที่จะแสดงถึงสิ่งที่ผู้เข้ารับการฝึกอบรมจะได้รับโดยมิได้เบี่ยงเบนหลังจากที่รับการฝึกอบรมไปแล้ว

2.2 วัตถุประสงค์ที่ดีย่อมเป็นแนวทางที่ดีสำหรับผู้ฝึกอบรมในการพัฒนาวิธีการฝึกอบรมที่เหมาะสม เนื่องจากการจัดฝึกอบรม ผู้จัดเองหลายครั้งที่ได้มีการศึกษามาอย่างดีแล้วว่าจะเกิดประโยชน์ต่อผู้เข้ารับการฝึกอบรมโดยรวม แต่การประเมินผลมาแล้วก็ยังมีประเด็นความต้องการของการฝึกอบรมปลีกย่อยบางอย่างที่ไม่สามารถสนองความต้องของผู้รับการฝึกอบรม ซึ่งเป็นหน้าที่ของผู้ฝึกอบรมที่จะนำมาพัฒนาให้เกิดเป็นแนวทางที่ดีในอนาคตได้

2.3 วัตถุประสงค์ของการจัดฝึกอบรมจะเป็นแนวทางสำหรับเข้าผู้รับการฝึกอบรม ว่าอะไรที่พวกเขาจำเป็นที่จะต้องเรียนรู้ หลังจากที่ผ่านการฝึกอบรมแล้วสามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้อย่างถูกต้อง

4. การเลือกวิธีการจัดฝึกอบรมที่เหมาะสม

4.1 การนำเสนอ หรือ Presentationมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง และเป็นโอกาสอันดีของการนำเสนอความรู้เรื่องการประหยัดพลังงาน การนำเสนอมิใช่แต่การที่จะพูดหรือพูดเสียงดังเท่านั้น แต่ควรจะต้องให้ผู้เข้ารับการฝึกอบรมเกิดความสนใจ เนื่องจากการฝึกอบรมด้านพลังงาน โดยมากจะเป็นเรื่องของเทคนิคอุปกรณ์ประหยัดพลังงาน การนำเสนอจะต้องให้มีความกระชับเข้าใจง่าย และทั้งผู้เข้ารับการฝึกอบรมจะต้องเป็นผู้ที่มีความรู้และประสบการณ์ด้านพลังงาน

4.2 กรณีศึกษาของการประหยัดพลังงานในโรงงานอุตสาหกรรม จากการดำเนินโครงการชุบชีวิตธุรกิจไทย (Invigorating Thai Business: ITB) โดยกรมส่งเสริมอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม ได้มีการจัดทำเป็นกรณีศึกษาของการดำเนินโครงการด้านการอนุรักษ์พลังงานไว้เพื่อเป็นแนวทางการทำงานของแต่ละกิจการไว้ ดังตัวอย่างต่อไปนี้

ลักษณะธุรกิจ ผลิตถาดบรรจุภัณฑ์พลาสติก

1. สภาพปัญหา  

1.2 บุคลากรขาดความรู้ด้านการอนุรักษ์พลังงานในโรงงานและโครงสร้างอัตราค่าไฟฟ้าใหม่ พ.ศ.2540 

2. แนวทางและวิธีการแก้ไขปัญหา

2.1 แนวทางการแก้ไขปัญหา

2.2.1 ศึกษาข้อมูลการใช้ไฟฟ้าจากบิลค่าไฟฟ้าเดือนตุลาคม พ.ศ. 2544 ถึงเดือนกันยายน พ.ศ. 2545 และรวบรวมข้อมูลการผลิตเพื่อทำดัชนีการใช้พลังงานของโรงงาน พร้อมตรวจวัดและวิเคราะห์การใช้พลังงานของอุปกรณ์ต่าง ๆ ในโรงงาน2.1.2 ให้ความรู้แก่บุคลากรด้านพลังงานและโครงสร้างอัตราค่าไฟฟ้าใหม่ พ.ศ. 2540 

2.2.1 วิเคราะห์การใช้ไฟฟ้าเดือนตุลาคม พ.ศ. 2544 ถึงกันยายน พ.ศ. 2545 คำนวณหา Load Factor  และค่าพลังงานไฟฟ้า (บาท/หน่วย) จัดทำดัชนีการใช้พลังงานของโรงงาน ตรวจวัดและวิเคราะห์การใช้พลังงานไฟฟ้าเพื่อแยกสัดส่วนการใช้พลังงานในระบบผลิต (เครื่อง VACUUM 1, 2, 3 เครื่อง TRIM 1, 2, 3 เครื่อง CNC ฯลฯ) ระบบปรับอากาศ ระบบทำน้ำเย็น ระบบแสงสว่าง ระบบอัดอากาศ และระบบอื่น ๆ วิเคราะห์ศักยภาพการอนุรักษ์พลังงานในระบบดังกล่าว พร้อมจัดทำแผนการปรับปรุงทั้งโครงการ 

3. ผลลัพธ์ของการดำเนินการ-ตัวชี้วัด

3.1.4 การบำรุงรักษาเครื่องปรับอากาศชนิดแยกส่วน 

4. สรุปและข้อเสนอแนะ

4.1 สรุปการดำเนินงานเมื่อโรงงานดำเนินการตามแผนการปรับปรุงทั้งโครงการดังรายละเอียดหัวข้อ 3.1 จะสามารถลดค่าใช้จ่ายด้านพลังงานไฟฟ้าได้ปีละ 35,292.44 kWh คิดเป็นเงินที่ประหยัดได้รวมปีละ 144,162.57 บาท โดยมีเงินลงทุนรวมทั้งสิ้น 44,740 บาท โดยมีร้อยละของการประหยัดพลังงานด้านไฟฟ้า 26%  

1. โรงงานควรจัดการประชุมด้านพลังงานเดือนละ 1 ครั้ง เพื่อให้พนักงานทราบค่าใช้จ่ายของโรงงาน และมีจิตสำนึกในการอนุรักษ์พลังงานในโรงงาน   

2. โรงงานควรส่งพนักงานเข้าอบรมเรื่องการอนุรักษ์พลังงานในโรงงานร่วมกับบริษัทอื่น ๆ ที่เป็นธุรกิจเดียวกันอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้เกิดแรงจูงใจในการอนุรักษ์พลังงานอย่างยั่งยืน

4.3 กรณีปฏิบัติ Practice Case เป็นการฝึกอบรมโดยมีกรณีเพื่อทำการปฏิบัติ นับเป็นสิ่งที่มีความสำคัญอย่างยิ่งที่ทำให้ผู้เข้ารับการฝึกอบรมได้ปฏิบัติกับของจริงที่เกิดขึ้น การฝึกอบรมเหล่านี้จำเป็นต้องมีผู้เชี่ยวชาญที่มีความรู้ ความสามารถเข้ามาแนะนำแนวทางการฝึกปฏิบัติ เพื่อสร้างความเข้าใจที่ถูกต้อง ขณะทำการฝึกปฏิบัติอยู่

4.4 การฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ Workshop

4.5 การระดมความคิดเห็น Discussion การฝึกอบรมโดยการระดมความคิดเห็นจำเป็นอย่างยิ่งที่ผู้เข้ารับการฝึกอบรมจะต้องเป็นผู้ที่มีความรู้พื้นฐานด้านพลังงาน หรือลักษณะงานที่ทำอยู่อย่างแท้จริง มิฉะนั้นจะไม่สามารถเสนอแนะ และระดมความคิดเห็นได้เลย ฉะนั้นการฝึกอบรมนี้คงจะต้องเป็นพนักงานระดับกลาง วิศวกรหรือหัวหน้างาน ที่จะก้าวไปสู้ระดับสูงต่อไป

4.6 การฝึกอบรมด้วยการสาธิต Demonstration เป็นการดีอย่างยิ่งของการฝึกอบรมที่ได้มีการแสดงสาธิต โดยเฉพาะการสาธิตการใช้เครื่องจักรกล ที่ทันสมัย หรือที่มีความซับซ้อน จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีการแสดงให้เห็นกลไกการทำงานของระบบเครื่องจักร จึงจะสามารถทำให้ผู้เข้ารับการฝึกอบรมเรียนรู้ และเกิดความเข้าใจได้รวดเร็ว

4.7 การฝึกอบรมด้วยการเป็นพี่เลี้ยงให้ Coaching เพื่อคอยเป็นผู้สอนงานขณะที่ทำการฝึกปฏิบัติ

4.8 การฝึกอบรมในโรงงานอุตสาหกรรม On the job training เป็นการฝึกอบรมโดยใช้สถานที่ทำงานของตนเป็นโรงเรียนฝึกหัดและให้คนในองค์กรนั้นสอนงาน แนะนำงานกัน เพื่อให้เกิดผลขึ้นอย่างแท้จริง เนื่องจากเป็นเรื่องจริง สถานการณ์ที่เกิดขึ้นจริงในสถานที่ทำงาน คนในองค์กรย่อมรู้ และเข้าใจดี

5. การดำเนินการจัดฝึกอบรม ดำเนินการดังต่อไปนี้

5.1 การเตรียมสถานที่สำหรับการฝึกอบรม เช่น ห้องฝึกอบรมแบบ Classroom Theater

5.7  การเตรียมใบประกาศนียบัตรการฝึกอบรม

6. การประเมินผลการจัดฝึกอบรม

6.2 การประเมินผลถึงวัตถุประสงค์ว่าสอดคล้องกับความต้องการหรือไม่

6.4 การประเมินผลความรู้และผลที่ได้รับ

ตัวอย่างการจัดฝึกอบรมสำหรับผู้บริหาร

การฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการกิจกรรมกลุ่มสัมพันธ์ โครงการการจัดการพลังงานแบบสมบูรณ์ เพื่อยกระดับประสิทธิภาพการใช้พลังงานสำหรับอุตสาหกรรม

หลักการและเหตุผล

จากแนวความคิดในโครงการ การจัดการพลังงานแบบสมบูรณ์ สำหรับ SMEs เพื่อยกระดับประสิทธิภาพการใช้พลังงาน (Total Energy Management) โดยขยายขอบเขตการทำงานซึ่งมุ่งเน้นงานด้านพลังงานโดยตรง เป็นการพัฒนาองค์กรซึ่งมีหลายวัตถุประสงค์และหลายผลลัพธ์ และเกิดจากความร่วมมือของบุคลากรที่มีความรู้ความชำนาญในระดับสูง เช่น วิศวกร นักเทคโนโลยี และผู้จัดการทางเทคนิค มากกว่าเฉพาะผู้ที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับเรื่องพลังงาน เน้นการมีส่วนร่วมจากทุกส่วนในอุตสาหกรรม ทั้งพนักงานฝ่ายสำนักงาน ฝ่ายผลิต ฝ่ายออกแบบผลิตภัณฑ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการออกแบบกระบวนการผลิต ซึ่งทุกส่วนงานจะต้องมีจิตสำนึกร่วมกันในการเพิ่มศักยภาพในการแข่งขัน โดยเฉพาะในภาวะที่มีการแข่งขันอย่างรุนแรงในตลาดโลกทำให้บริษัททุกแห่งต้องลดต้นทุนการผลิตทุกทาง เพื่อให้ต้นทุนการผลิตต่ำที่สุดและเพิ่มคุณค่าในตัวสินค้าให้มากที่สุดความร่วมมือจากทุกฝ่ายจึงเป็นปัจจัยสำคัญที่จะทำให้เกิดการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด

โดยแนวความคิดที่ได้นำเสนอนี้เกิดจากการศึกษาและวิจัยกิจการที่ได้มีการดำเนินการทางด้านพลังงานซึ่งประสบความสำเร็จในอดีต เพื่อหาแนวทางซึ่งสามารถพัฒนาให้สามารถนำมาประยุกต์ใช้ได้อย่างกว้างขวาง โดยการผสมผสานแนวความคิดทางการบริหารจัดการซึ่งมีการนำมาใช้อย่างแพร่หลาย เช่น Total Quality Control, Concurrent Engineering และ Value Engineer และสรุปเป็นแนวทางที่ผู้ประกอบการสามารถนำไปประยุกต์ใช้ร่วมกับกิจกรรมอื่น ๆ ในโรงงานได้โดยง่าย โดย

1. การปรับเปลี่ยนทัศนคติเรื่องการประหยัดพลังงานว่าไม่ใช่เรื่องของพลังงานเท่านั้น หากแต่เป็นเรื่องของการลดต้นทุน และเพิ่มศักยภาพทางการแข่งขัน ซึ่ง ทุกคนต้องมีส่วนร่วมในการดำเนินการ โดยกระบวนการนี้จะปรับเปลี่ยนทัศนคติของทุกส่วน นับแต่ผู้บริหารไปจนถึงพนักงานระดับล่าง หากการปรับเปลี่ยนทัศนคตินี้ไม่เป็นผล การดำเนินงานในขั้นตอนอื่น ๆ ย่อมไม่สามารถทำได้ ซึ่งการปรับเปลี่ยนทัศนคติของพนักงานเป็นสิ่งที่ต้องใช้เวลาในการประชาสัมพันธ์ และฝึกอบรมอย่างต่อเนื่อง

2. ผู้บริหารจำเป็นต้องมีการกำหนดนโยบาย เป้าหมายและทิศทางขององค์กรที่ชัดเจน เพื่อให้ผู้บริหารระดับกลางและล่างสามารถนำไปประยุกต์เป็น Action Plan ได้อย่างสอดคล้องกัน

3. การใช้ทรัพยากรให้เกิดประโยชน์สูงสุด (Optimization of Resource Usage) โดยขั้นตอนนี้จะมีจุดมุ่งหมายเพื่อลดต้นทุนสูญเสียที่เกิดจากการออกแบบและการผลิต (Process) โดยอาจมีการพิจารณาการลงทุนในเทคโนโลยีการผลิตที่มีประสิทธิภาพ หรือการดัดแปลงปรับปรุงกระบวนการผลิต วัตถุดิบและผลิตภัณฑ์ โดยความร่วมมือของผู้เชี่ยวชาญในหลายสาขา (ไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญด้านพลังงานเพียงคนเดียว) เช่น วิศวกรโรงงาน วิศวกรพลังงาน ผู้บริหาร

4. ผู้บริหารและพนักงานทุกคนทุกระดับมีส่วนร่วมในการดำเนินงานเพื่อพัฒนา และปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง การปรับโครงสร้างเพื่อให้เอื้อต่อการเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้น การวางแผนการดำเนินงานเป็นส่วนหนึ่งของแผนธุรกิจและการกำหนดนโยบายในการดำเนินการที่ชัดเจน

.

ฉะนั้น เพื่อสร้างความเข้าใจที่ดีในกลุ่มผู้บริหารที่เข้าร่วมโครงการ ฯ ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในการผลักดันให้โครงการนั้น เกิดขึ้นอย่างมีประสิทธิภาพได้ต่อเนื่องในองค์กร จึงได้มีการจัด การฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการกิจกรรมกลุ่มสัมพันธ์สำหรับผู้บริหาร (Achieve Motivate Training: AMT) ภายใต้โครงการ ฯ ขึ้นมา

วัตถุประสงค์

1. เพื่อสร้างความเข้าใจอันดีระหว่างกลุ่มผู้บริหารในโครงการ ฯ โดยการฝึกอบรมและกิจกรรมกลุ่มสัมพันธ์อันจะนำไปสู่ความร่วมมือและการมีส่วนร่วม

2. เพื่อให้ผู้บริหารรับทราบถึงลักษณะและขั้นตอนการดำเนินโครงการ นำไปสู่ความเข้าใจและเชื่อมั่นในการเข้าร่วมโครงการ ฯ

3. เพื่อสร้างจิตสำนึกและทัศนคติเรื่องการประหยัดพลังงานให้เกิดขึ้นและผู้บริหารนำไปกำหนดเป็นนโยบายการดำเนินงานขององค์กร ภายใต้โครงการ

4. เพื่อสร้างความเข้าใจและร่วมมืออันดีระหว่าง คณะทำงานของ กสอ. ที่ปรึกษาภายใต้โครงการ ฯ และกลุ่มผู้บริหารขององค์กร ที่จะนำไปสู่ความสำเร็จของโครงการฯได้เป็นอย่างดี

-  ที่ปรึกษาและหน่วยงานดำเนินโครงการ ฯ

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ

1. เกิดความเข้าใจอันดีระหว่างกลุ่มผู้บริหารในโครงการ ฯ โดยการฝึกอบรมและกิจกรรมกลุ่มสัมพันธ์อันจะนำไปสู่ความร่วมมือและการมีส่วนร่วม

2. ผู้บริหารที่เข้าร่วมโครงการ ฯ รับทราบถึงลักษณะและขั้นตอนการดำเนินโครงการ นำไปสู่ความเข้าใจและเชื่อมั่นในการเข้าร่วมโครงการ ฯ

3. เกิดจิตสำนึกและทัศนคติเรื่องการประหยัดพลังงานให้เกิดขึ้นและผู้บริหารนำไปกำหนดเป็นนโยบายการดำเนินงานขององค์กร ภายใต้โครงการ

4. สร้างความเข้าใจและร่วมมืออันดีระหว่าง คณะทำงานของ กสอ. ที่ปรึกษาภายใต้โครงการ ฯ และกลุ่มผู้บริหารขององค์กร ที่จะนำไปสู่ความสำเร็จของโครงการ ฯ ได้เป็นอย่างดี

แผนการการจัดฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการกิจกรรมกลุ่มสัมพันธ์ภายใต้โครงการ ฯ

ตัวอย่างการจัดฝึกอบรมด้านพลังงาน

การจัดฝึกอบรมเทคนิควิศวกรรมคุณค่า (VE)

เพื่อให้พนักงานในโรงงานอุตสาหกรรมมีความเข้าใจและปลูกฝังแนวคิดของ VE และขั้นตอนการดำเนินการต่าง ๆ ตลอดจนการถ่ายทอดประสบการณ์ประยุกต์ใช้เทคนิคด้านการจัดการพลังงานต่าง ๆ เข้ามาผสมผสาน ให้แก่ผู้เข้าร่วมการอบรมให้เกิดความรู้ความเข้าใจ และตลอดจนให้ผู้เข้าร่วมการอบรมได้มีโอกาสทดลองและประยุกต์ใช้ความรู้ด้าน VA/VE ในการทำกรณีศึกษา พร้อมทั้งการเปิดโอกาสให้ผู้เข้าร่วมอบรมได้เกิดการเรียนรู้ด้านการระดมสมอง เพื่อให้เกิดทักษะในการทำงานร่วมกันเป็นกลุ่ม ขั้นตอนการฝึกอบรม ในที่นี้จะแยกออกเป็น 2 ส่วน คือ การฝึกอบรมในห้องเรียนกับการฝึกภาคปฏิบัติรายละเอียดมีดังต่อไปนี้

เป็นการถ่ายทอดความรู้และหลักการของเทคนิค VA/VE และการประยุกต์ใช้ในการประหยัดพลังงานโดยมีระยะเวลาประมาณ 3 วันทั้งนี้อาจประยุกต์ให้น้อยกว่านี้ตามความเหมาะสม รายละเอียดของเนื้อหาการอบรมมีดังนี้

แนวคิดของการประหยัดพลังงานโดยใช้เทคนิคการจัดการ

-  การประหยัดพลังงานโดยใช้แนวคิดของวิศวกรรมคุณค่า

-  จิตสำนึกเรื่องประโยชน์การใช้งาน ต้นทุน และคุณค่า

ขั้นตอนการดำเนินการประหยัดพลังงานโดยใช้แนวคิดของ VE

-  การคัดเลือกหัวข้อเรื่องเป้าหมายเป็นตัวกำหนดที่สำคัญ

-  ขั้นตอนเชิงปฏิบัติของ VE เทคนิค

-  ปัจจัยสำคัญที่ทำให้การทำกิจกรรม VE ให้ประสบความสำเร็จ

-  ตัวอย่างการประหยัดพลังงานในโรงงานต่าง ๆ

-  ตั้งกรณีศึกษาขึ้นมาเป็นหัวข้อเป้าหมาย เพื่อทำการฝึกปฏิบัติ

-  การกำหนดคำจำกัดความของประโยชน์การใช้งานของหัวข้อเป้าหมาย

-  การสร้างผังของอนุกรมประโยชน์การใช้งานของหัวข้อเป้าหมาย

-  การประเมินประโยชน์การใช้งาน ทั้งทางด้านเศรษฐศาสตร์และด้านเทคนิค

-  การจัดทำข้อเสนอสิ่งที่จะใช้ทดแทน

-  การออกความคิดและขัดเกลาความคิด

-  การจัดทำความคิดให้เป็นรูปธรรม

แผนการจัดฝึกอบรมในห้องเรียน

หมายเหตุ  เอกสารที่ใช้ในการทำกิจกรรมกลุ่มย่อยเพื่อให้เกิดการทำงานเป็นทีมการระดมสมองเพื่อแก้ไขปัญหา ได้แก่  แผ่นชีตการกำหนดคำจำกัดความของประโยชน์การใช้งาน ผังอนุกรมของประโยชน์การใช้งานและแผ่นชีตการประเมินประโยชน์การใช้งาน แผ่นชีตการออกความคิด แผ่นชีตการผนวกและการขัดเกลาความคิด  แบบฟอร์มข้อเสนอ VE

2. การฝึกภาคปฏิบัติ

เป็นการดำเนินการนำหลักการที่เรียนรู้ไปใช้งานจริงโดยการสำรวจการใช้พลังงานในโรงงานอย่างละเอียด ณ สถานที่ทำงานจริง โดยมีการสำรวจประมาณ 3 ครั้ง พร้อมกับมีการติดตามความก้าวหน้าเป็นระยะ ในช่วงเวลาที่ทำการสำรวจในแต่ละครั้ง จำเป็นต้องทำการประชุมระดมสมอง เพื่อค้นหาปัญหา จนกระทั่งได้ข้อยุติข้อเสนอเปลี่ยนแปลง และมีการนำเสนอให้ผู้บริหารทราบและดำเนินการอนุมัติ จำนวนครั้งของการสำรวจการใช้พลังงานหรือการประชุมขึ้นอยู่กับความซับซ้อนของปัญหาแต่พึงระลึกเสมอว่าการทำกิจกรรมนี้เป็นต้นทุนอย่างหนึ่งด้วย

จากการปฏิบัติจริงจะทำให้ได้ข้อเสนอปรับปรุงจริงและมีการนำเสนอให้ผู้บริหารทราบความก้าวหน้าเป็นระยะในระหว่างการสำรวจการใช้พลังงานอย่างละเอียด ทั้งนี้แผนนี้สามารถปรับเปลี่ยนได้ตามความเหมาะสม

หมายเหตุ ในที่นี้เป็นแนวทางของกิจกรรมและระยะเวลาในการดำเนินการ แต่ถ้าปัญหาและวิธีการแก้ไขซับซ้อนขึ้น อาจต้องใช้เวลามากกว่านี้ถึงจะสรุปผลได้ เมื่อทำการฝึกอบรมในห้องเรียนแล้ว ทีมงาน VE จะต้องไปลงปฏิบัติในภาคสนาม ขั้นตอนที่เหลือต่อจากนี้ไปที่ทีมงาน VE จะต้องเรียนรู้ ได้แก่ การสำรวจการใช้พลังงาน การวิเคราะห์ประโยชน์การใช้งาน การระดมสมอง การประเมินผล การวางแผน การนำเสนอผลงานให้ระดับผู้บริหาร และการประยุกต์ใช้

ทั้งหมดเป็นแนวทางการจัดฝึกอบรมด้านพลังงานที่สามารถใช้เป็นแนวทางสำหรับการพัฒนาบุคคลากรของโรงงานอุตสาหกรรมเป็นอย่างดี นำไปประยุกต์ใช้กับการจัดฝึกอบรมในองค์กรได้