บูรณะศักดิ์  มาดหมาย
Buranasak_madmaiy@yahoo.com

การพัฒนาประสิทธิภาพการใช้พลังงานขององค์กรโดยมุ่งหวังในการปรับปรุงการใช้พลังงานที่ประหยัดต้นทุนมากที่สุด เป็นวัตถุประสงค์หลักในการดำเนินกิจกรรมด้านการประหยัดพลังงาน หรือเรียกว่า การอนุรักษ์พลังงาน (Energy Conservation) ซึ่งถือว่าเป็นแนวทางการบริหารธุรกิจแบบใหม่ที่มุ่งหวังในการลดต้นทุนการผลิต 

เพิ่มประสิทธิภาพในการประกอบการ สามารถแข่งขันกับการประกอบธุรกิจในยุคเศรษฐกิจใหม่ (New Economy) โดยการจัดการพลังงานในโรงงานอุตสาหกรรมหรือสถานประกอบการ ที่สามารถดำเนินการได้ทั้ง มาตรการที่ไม่ต้องปรับเปลี่ยนอุปกรณ์ประหยัดพลังงาน (Non-Investment Measurement)

โดยการใช้วิธีการบริหารการจัดการพลังงาน (Energy Management) ไม่ว่าจะเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพด้วยการ จัดระบบ สร้างวินัยและความร่วมมือ ของพนักงานในองค์กร โดยอาศัยวิธีการบริหารจัดการที่เป็นระบบ เช่น Preventive Maintenance, Quality Control, Total Quality Management, Productivity-let Energy Saving via OEE ฯลฯ

มาตรการที่ไม่ต้องทุน (Non-Investment Measurement) ถือว่าเป็นขั้นแรกของการบริหารจัดการพลังงานที่ถูกต้อง เพราะถือเป็นขั้นตอนพื้นฐานเริ่มต้นในการดำเนินกิจกรรมการประหยัดพลังงานในโรงงานอุตสาหกรรม อาทิ การประชาสัมพันธ์และสร้างจิตสำนึก ของการอนุรักษ์พลังงานขึ้นภายในองค์กร โดยอาจใช้หลักการ ของ 5ส คือ ระบบการจัดการเบื้องต้นแบบง่าย ๆ ที่มุ่งจะพัฒนาองค์กรให้เกิดประสิทธิภาพ

องค์กรสามารถที่จะพัฒนาโดยการนำระบบต่าง ๆ เข้ามาพัฒนาได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อการเข้าสู่การเป็นองค์กรคุณภาพ สามารถปรับตัวเพื่อเข้าสู่การเป็นองค์กรระดับมาตรฐานสากลได้ โดยใช้หลักการในเรื่องของ SHITSUKE (S5) หรือ สร้างนิสัย คือการรักษาสิ่งที่กำหนดไว้แล้วอย่างถูกต้องจนเป็นนิสัย

เป็นกิจกรรมที่จะคงให้การทำกิจกรรม 5ส ให้คงอยู่จนเกิดเป็นกิจกรรมที่ทุกคนในองค์กรสำนึก ตระหนักที่จะปฏิบัติเป็นงานประจำ ในการที่จะดำเนินการตามการกำหนดบทบาทหน้าที่ความรับผิดชอบของแต่ละส่วนว่าทำตรงไหน

โดยจัดให้มีการหยิบจับมาใช้งานได้อย่างง่าย มีความสะดวก สบาย ซึ่งสิ่งของเหล่านั้นจะต้องมีการรักษาความสะอาดอยู่สม่ำเสมอ เพื่อการรักษาสภาพให้สามารถใช้งานได้ดีเป็นปกติ เกิดความปลอดภัยในการทำงาน

สิ่งเหล่านี้ถ้าได้ปฏิบัติ อย่างเป็นนิสัยจะทำให้การดำเนินกิจกรรมด้านการนอนุรักษ์พลังงานเกิดความสำเร็จได้ การประชาสัมพันธ์และสร้างจิตสำนึกอย่างต่อเนื่อง รวมถึงการดำเนินการด้านการบริหารการจัดการพลังงานจะให้ได้ผลดีนั้น จะต้องมีการกระตุ้นให้พนักงานหรือคนงานในองค์กรได้เกิดความตระหนักโดยการสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์พลังงาน

โดยการทำการประชาสัมพันธ์ ในกิจกรรมต่าง ๆ อาทิเช่น การจัดทำข่าวสาร บอร์ดกิจกรรมพลังงาน ป้ายประกาศ สติกเกอร์ โปสเตอร์ หรือจัดให้มีการประกวดคำขวัญ ความคิด ด้านพลังงาน ประกวดร้องเพลงที่เกี่ยวกับกิจกรรมพลังงาน โดยมีการมอบรางวัลให้กับผู้ชนะเลิศ หรือมีการกำหนดมาตรฐานการประเมินผลการทำงาน

โดยมีเกณฑ์การประเมินผลที่สามารถปฏิบัติได้ง่าย และมีบุคคลที่มีการยอมรับเป็นคณะกรรมการตัดสิน ซึ่งกิจกรรมเหล่านี้จะสามารถกระตุ้นจิตสำนึกในเรื่อง การรณรงค์การอนุรักษ์พลังงานได้จึงขอนำเสนอแนวทางการจัดแผนการสร้างจิตสำนึกด้านการอนุรักษ์พลังงาน (Awareness Activity) ทัศนคติเพื่อความสำเร็จด้านการอนุรักษ์พลังงานดังนี้

การจัดกิจกรรมการอนุรักษ์พลังงานในอุปกรณ์ที่ใช้พลังงานตามระยะเวลาที่ต้องทำการบำรุงรักษา เป็นกิจกรรมการอนุรักษ์พลังงาน เพื่อการปรับปรุงประสิทธิภาพของเครื่องจักรอุปกรณ์ในแต่ละอุปกณ์ว่า เวลาใดที่จะต้องมีการบำรุงรักษา เพื่อเพิ่มศักยภาพของเครื่องจักรให้เกิดขึ้น เป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมให้อุปกรณ์สามารถใช้งานได้ในระยะเวลาที่นานขึ้นด้วย

การกำหนดกิจกรรมนี้ สามารถกำหนดได้จากพนักงานในฝ่ายผลิต ซึ่งเป็นผู้ที่ทราบดีทั้งข้อดีและข้อเสียของการดำเนินการ ซึ่งเป็นผู้คลุกคลีอยู่กับเครื่องจักรมาตลอด โดยในแต่ละอุปกรณ์จะต้องกำหนด อุปกรณ์ รายละเอียดที่จะดำเนินการ ความถี่ และตลอดจนผู้รับผิดชอบ 

การจัดระเบียบการใช้พลังงานในโรงงาน เช่น มาตรการการบริหารพลังงานด้วยตัวเองตามพื้นที่ให้มีการปิดสวิตช์ไฟฟ้า และเครื่องใช้ไฟฟ้าทุกชนิด เมื่อเลิกใช้งานแล้ว สร้างให้เป็นนิสัยในการดับไฟทุกครั้ง ก่อนออกจากห้องทำงานสามารถช่วยลดการประหยัดพลังงานได้เป็นอย่างมาก การใช้หลอดไฟประหยัดพลังงาน ใช้หลอดผอมจอมประหยัดแทนหลอดอ้วน ใช้หลอดตะเกียบแทนหลอดไส้ หรือใช้หลอดคอมแพกต์ฟลูออเรสเซนต์

การใช้บัลลาสต์ประหยัดไฟ หรือบัลลาสต์อิเล็กทรอนิกส์คู่กับหลอดผอมจอมประหยัด จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการประหยัดไฟได้อีกมาก ซึ่งเทคโนโลยีนี้มีอยู่มากมายตามท้องตลาดอุปกรณ์ไฟฟ้า

การใช้โคมไฟแบบมีแผ่นสะท้อนแสงในห้องต่าง ๆ เพื่อช่วยให้แสงสว่างจากหลอดไฟ กระจายได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ ทำให้ไม่จำเป็นต้องใช้หลอดไฟฟ้าวัตต์สูง ช่วยประหยัดพลังงาน และใช้หลอดไฟที่มีวัตต์ต่ำ สำหรับบริเวณที่จำเป็นต้องเปิดทิ้งไว้ทั้งคืน ไม่ว่าจะเป็นในบ้านหรือข้างนอก เพื่อประหยัดค่าไฟฟ้า เป็นต้น

ส่วน การดำเนินตามมาตรการที่มีการปรับเปลี่ยนอุปกรณ์ประหยัดพลังงาน (Investment Measurement) โดยการปรับเปลี่ยนอุปกรณ์ที่มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น เพื่อพัฒนาระบบประสิทธิภาพระบบการทำงานของเครื่องจักรให้สามารถทำงานได้อย่างเป็นระบบ ลดการขับเคลื่อนเครื่องจักรอุปกรณ์เกินความต้องการ ที่ทำให้ต้องเสียค่าใช้จ่ายมาก แต่เมื่อมองในระยะยาวแล้วก็ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ที่ต้องปรับเปลี่ยนอุปกรณ์ให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

การพิจารณาลงทุนอุปกรณ์ประหยัดพลังงานในโรงงานอุตสาหกรรม ถือเป็นแนวทางในของการลดต้นทุนการผลิตในโรงงานอุตสาหกรรมอีกแนวทางหนึ่ง ปัจจุบันอุปกรณ์เหล่านี้ได้รับการพัฒนา ปรับปรุงให้เหมาะสมกับการผลิตของโรงงานอุตสาหกรรมแต่ละชนิด มีมากมายหลายอย่างที่สามารถเป็นทางเลือกให้กับเจ้าของกิจการได้เลือกใช้ตามความเหมาะสมกับกระบวนการผลิตของโรงงาน

ดังตัวอย่างเทคโนโลยีประหยัดพลังงานที่มีการเลือกใช้ในโรงงานอุตสาหกรรม เช่น เครื่องควบคุมความเร็วรอบมอเตอร์  (Variable Speed Drive Control: VSD), มอเตอร์ประสิทธิภาพสูง (High Efficient Motor: HEM), อุปกรณ์ควบคุมดีมานด์ (Demand Controller), อุปกรณ์ปรับระดับแรงดันไฟฟ้า (Voltage Regulator), อุปกรณ์ควบคุมการใช้พลังงานในระบบแสงสว่างสำหรับหลอดฟลูออเรสเซนต์ (Fluorescent Lighting Control),

บัลลาสต์อิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Ballast), เครื่องทำความเย็นระบบดูดซึม (Vapour Absorption Chillers), อุปกรณ์ปรับความเข้มแสงหลอด HID (High-Intensity Discharge Lamp), อุปกรณ์ความคุมภาระการใช้งานของมอเตอร์ (Motor Load Control), เครื่องทำความร้อนโดยใช้พลังงานความร้อนที่เหลือจากระบบปรับอากาศ (Water Heater Using Waste Heat From A/C), เครื่องเชื่อมประสิทธิภาพสูง (High Efficiency Welding Machine),

แผ่นแลกเปลี่ยนความร้อน (Plate Heat Exchanger), มอเตอร์ประสิทธิภาพสูง (High Efficient Motor: HEM), อุปกรณ์ควบคุมดีมานด์ (Demand Controller), อุปกรณ์ปรับระดับแรงดันไฟฟ้า (Voltage Regulator), อุปกรณ์ควบคุมการใช้พลังงานในระบบแสงสว่างสำหรับหลอดฟลูออเรสเซนต์ (Fluorescent Lighting Control), บัลลาสต์อิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Ballast), เครื่องทำความเย็นระบบดูดซึม (Vapour Absorption Chillers),

อุปกรณ์ปรับความเข้มแสงหลอด HID (High-Intensity Discharge Lamp), อุปกรณ์ความคุมภาระการใช้งานของมอเตอร์ (Motor Load Control), เครื่องทำความร้อนโดยใช้พลังงานความร้อนที่เหลือจากระบบปรับอากาศ (Water Heater Using Waste Heat From A/C), เครื่องเชื่อมประสิทธิภาพสูง (High Efficiency Welding Machine), แผ่นแลกเปลี่ยนความร้อน (Plate Heat Exchanger)

ในเรื่องของอุปกรณ์ประหยัดพลังงาน ได้มีการศึกษาวิเคราะห์ความเหมาะสมด้านเทคนิคและเศรษฐศาสตร์ แล้วถือว่าเป็นสิ่งที่สำคัญอย่างยิ่งต่อพลังงานโดยรวมของประเทศ ทั้งภาครัฐและภาคเอกชน ต่างเล็งเห็นถึงความสำคัญ ด้วยกันทั้งสิ้น ทั้งการสนับสนุนการให้เกิดโครงการด้านการอนุรักษ์พลังงาน การศึกษาหรือค้นคว้าวิจัยให้เกิดการคิดค้น อุปกรณ์หรือกิจกรรมเกี่ยวกับการอนุรักษ์พลังงาน ฯลฯ

อย่างไรก็ดีแนวทางการลดต้นทุนหลังจากการได้ปรับเปลี่ยนอุปกรณ์ดังกล่าวข้างต้นแล้ว โรงงานอุตสาหกรรมยังสามารถปรับปรุง ดัดแปลงประสิทธิภาพการใช้งานของเครื่องจักร อุปกรณ์เหล่านี้ได้ เพื่อเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพของอุปกรณ์หลังจากมีการใช้งานมาในระยะหนึ่งที่จะต้องมีการปรับปรุง ตัวอย่างของการดัดแปลง หรือปรับปรุง

เช่น การปรับปรุงโคมไฟฟ้าเดิมโดยวิธีการลดจำนวนหลอด การปรับปรุงการลดการรั่วไหลของอากาศอัด การปรับขนาดระบบปรับอากาศให้เหมาะสมกับพื้นที่ใช้งาน การปรับเปลี่ยนเครื่องปรับอากาศชนิดแยกส่วน โดยใช้เครื่องแบบรวมศูนย์ การปรับเปลี่ยนเครื่องปรับอากาศชนิดแยกส่วนเป็นเครื่องแบบชุด การปรับเปลี่ยนบัลลาสต์ชนิดสูญเสียหลังจากปลดหลอด ฯลฯ

การลดต้นทุนการผลิตทั้งในโรงงานอุตสาหกรรมและธุรกิจบริการ สามารถดำเนินการได้หลายแนวทางจากแนวความคิดของการเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการภายในโรงงานอุตสาหกรรมเพื่อนำไปสู่ความอยู่รอดของการดำเนินธุรกิจและเพิ่มความคล่องตัวของสภาพโดยรวมของประเทศในระยะเวลาอันสั้นนั้น

จำเป็นต้องเลือกมุ่งการปรับปรุงประสิทธิภาพการบริหารการจัดการในสถานประกอบการไปยังประเด็นที่ส่งผลสำเร็จอย่างรวดเร็วต่อตัวชี้วัด ความอยู่รอดของธุรกิจ อาทิเช่น ต้นทุน ยอดขาย รายได้ กำไร ค่าใช้จ่าย

การจัดการพลังงาน (Energy Management) ในโรงงานอุตสาหกรรม

ในภาคอุตสาหกรรม โรงงานอุตสาหกรรม ต่างก็มุ่งหวังที่จะดำเนินเรื่องการผลิตสินค้าและบริการของตน ให้ได้ปริมาณมากและดีที่สุด นั้นคือ แนวคิดที่มุ่งจะผลิตสินค้าและบริการเพียงเพื่อจักให้ได้เป้าหมายสูงสุดของการทำธุรกิจ คือ การได้รับกำไรสูงสุดจากการประกอบการ โดยมิได้คิดถึงเรื่องของการเพิ่มศักยภาพของการผลิต และต้นทุนของกิจการมากเท่าไหร่นัก

การเปลี่ยนแปลงของค่าใช้จ่ายด้านสาธารณูปโภค เป็นรายการหนึ่งซึ่งส่งผลกระทบต่อกิจการได้อย่างรวดเร็ว หากได้รับการปรับปรุงประสิทธิภาพการใช้งานให้มีความเหมาะสมถูกต้องแล้วผลจากการประหยัดที่เกิดขึ้นย่อมช่วยลดภาระค่าใช้จ่ายและลดต้นทุนการผลิตได้เป็นอย่างดีภายในระยะเวลาเร่งด่วนที่ธุรกิจและประเทศชาติต้องการ ในขณะนี้

ค่าใช้จ่ายสาธารณูปโภค เช่น ค่าน้ำ ค่าไฟฟ้า ค่าเชื้อเพลิงที่ใช้ในโรงงานอุตสาหกรรมหรือสถานประกอบการล้วนแล้วแต่เป็นค่าใช้จ่ายซึ่งสามารถบริหารจัดการให้มีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้นได้ในระยะเวลาอันสั้นทั้งสิ้น ไม่ว่าจะเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพด้วยการ จัดระบบ สร้างวินัยและความร่วมมือ ของพนักงานในองค์กร

โดยอาศัยวิธีการบริหารจัดการที่เป็นระบบ เช่น Preventive Maintenance, Quality Control, Total Quality Management, Productivity-let Energy Saving via OEE ฯลฯ หรือด้วยการเลือกใช้เทคโนโลยี อุปกรณ์ประหยัดพลังงาน ที่เหมาะสมกับการประกอบการของแต่ละประเภทของอุตสาหกรรม นอกจากนี้สามารถวัดผลของการปรับปรุงได้อย่างชัดเจนจากผลการประหยัดที่เกิดขึ้นเป็นรายเดือน

การลดต้นทุนการผลิตทั้งในโรงงานอุตสาหกรรม สามารถดำเนินการได้หลายแนวทางจากแนวความคิดของการเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการภายในโรงงานอุตสาหกรรมเพื่อนำไปสู่ความอยู่รอดของการดำเนินธุรกิจและเพิ่มความคล่องตัวของสภาพโดยรวมของประเทศในระยะเวลาอันสั้นนั้น จำเป็นต้องเลือกมุ่งการปรับปรุงประสิทธิภาพการบริหารการจัดการในสถานประกอบการไปยังประเด็นที่ส่งผลสำเร็จอย่างรวดเร็วต่อตัวชี้วัดความอยู่รอดของธุรกิจ

อาทิเช่น ต้นทุน ยอดขาย รายได้ กำไร ค่าใช้จ่าย เป็นต้น การบริหารการจัดการพลังงาน ซึ่งเป็นอีกแนวทางหนึ่งที่สามารถจะลดต้นทุนค่าใช้จ่ายด้านพลังงานของโรงงานอุตสาหกรรมได้       

การบริหารการจัดการพลังงาน (Energy Management) คือ แนวคิดเพื่อให้เกิดการใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ และสามารถลดค่าใช้จ่ายทางด้านพลังงานได้ โดยการมุ่งบริหารจัดการ เพื่อที่สามารถลดต้นทุนของธุรกิจ หรือลดค่าใช้จ่ายด้านพลังงาน ไม่ว่าจะเป็น ค่าน้ำ ค่าไฟฟ้า ค่าเชื้อเพลิง ฯลฯ ในกระบวนการผลิตและการทำงานของโรงงาน

โดยการบริหารจัดการด้านพลังงานที่ดี จะต้องมีส่วนช่วยในการลดปัญหามลพิษและปัญหาสิ่งแวดล้อมด้วย โดยมีแนวทางการดำเนินกิจกรรม ในโรงงานอุตสาหกรรม ดังต่อไปนี้

เป็นเรื่องที่มีความสำคัญอย่างยิ่ง ในการผลักดันให้เกิดกิจกรรมการประหยัดพลังงานขึ้นในโรงงานอุตสาหกรรม หรือสถานประกอบการเนื่องจากเห็นว่า เป็นงานที่พนักงานและคนงานจะต้องทำเพิ่มขึ้นมา ซึ่งก็ยังได้รับค่าตอบแทนเท่าเดิม แถมยังเหนื่อยอีกด้วย บ่อยครั้งที่มีการเกิดการต่อต้านกันขึ้นมาเมื่อมีการประกาศนโยบายเรื่องการประหยัดพลังงาน

นอกเหนือจากนั้นผู้บริหารระดับสูงสุดยังเห็นความสำคัญของเรื่องการประหยัดและอนุรักษ์พลังงาน เป็นส่วนที่จะต้องดำเนินการในลำดับหลัง ๆ หรือน้อยมาก แต่หาคิดไม่ว่า มีการสูญเสียเกิดขึ้นโดยเราสามารถที่จะดำเนินการจัดการให้มีประสิทธิภาพ สามารถลดต้นทุนทางด้านพลังงานได้

ฉะนั้น ผู้บริหารจะต้องตระหนังถึงความสำคัญในเรื่องการอนุรักษ์พลังงาน ให้เกิดขึ้นในธุรกิจของตน โดยการกำหนดเป็นนโยบายของหน่วยงานด้วย ดังตัวอย่าง นโยบายการดำเนินงานด้านอนุรักษ์พลังงาน

2.  การจัดตั้งคณะกรรมการ/กลุ่มอนุรักษ์พลังงาน

การจัดตั้งคณะกรรมการเป็นสิ่งที่สำคัญอีกอย่างหนึ่ง เพื่อมุ่งหวังจะให้เกิดผลเรื่องการบริหารการจัดการด้านพลังงานเป็นรูปธรรม ทำหน้าที่ในการร่วมกำหนดนโยบายพลังงานและแผนการอนุรักษ์พลังงาน โดยให้มีผู้แทนจากฝ่ายต่าง ๆ เข้ามาร่วมเป็นคณะกรรมการพลังงานด้วย และสามารถร่วมกันกำหนดรูปแบบและวิธีสร้างการจูงใจให้มีส่วนร่วมให้แก่บุคลากรในองค์กร

สร้างระบบสารสนเทศ การประชาสัมพันธ์ เพื่อให้สามารถประสบความสำเร็จ คือ การประหยัดพลังงาน รายงานต่อผู้บริหารระดับสูงได้ สามารถพิจารณาจากโครงสร้างคณะกรรมการเพื่อใช้เป็นแนวทาง ตามรูปภาพ

เมื่อกำหนดนโยบายที่ชัดเจนจากผู้บริหารระดับสูงแล้ว ก็จะต้องมีแผนการปฏิบัติงานด้านการจัดการพลังงานที่มีความชัดเจนด้วย โดยในแผนปฏิบัติดังกล่าวต้องระบุถึงเรื่องดังต่อไปนี้

•  ผู้รับผิดชอบในแผน การปฏิบัติงาน นั้นคือ การเพียงแต่บอกว่าให้นายสกุลเกียรติ หัวหน้าฝ่ายผลิต ให้ดูแลเครื่องจักร ในโซนเอ คงไม่ดีเป็นแน่แท้ ซึ่งนายสกุลเกียรติ จะทำแต่จะไม่สม่ำเสมอ เนื่องจากไม่ได้กำหนดให้เขาทำอะไร  ซึ่งการให้มีการกำหนดว่าให้ ใครทำอะไร (Work Assignment) เป็นสิ่งที่มีความสำคัญอย่างยิ่ง ในการสร้างความชัดเจนในการกำหนดการทำงานว่าทำอะไร

•  พื้นที่ที่รับผิดชอบ เมื่อทราบว่าใครทำอะไร แล้ว สิ่งสำคัญต่อไป ก็จะต้องทราบว่าทำส่วนไหน การกำหนดให้ดูแลเครื่องจักร ในโซนเอ เครื่องจักรในบริเวณโซนเอนี้มีถึงจำนวน 20 เครื่อง การกำหนดให้ดูแลเพียงคนเดียวคงเป็นเรื่องที่ไม่น่าทำอย่างแน่นอน

•  ระยะเวลาการดำเนินการ นั้นคือการกำหนดว่าในแต่ละขั้นตอนจะต้องทำเมื่อไหร่ และแล้วเสร็จเมื่อไหร่ (Work Schedule) การกำหนดตารางของการทำงาน แต่ละขั้นตอนจะต้องทำเมื่อไหร่ และแล้วเสร็จเมื่อไหร่ (Work Schedule) เป็นสิ่งที่สำคัญอีกเช่นกัน เป็นการกำหนดงานให้ทราบว่าจะต้องทำเมื่อไหร่ เสร็จเมื่อไหร่ 

อาทิเช่น การดูแลรักษาเครื่องจักรโดยการทำความสะอาด และดูแลการหล่อลื่นของน้ำมันเครื่อง ซ่อมบำรุง (Maintenance) หลังจากเครื่องจักรหยุดการผลิต และจะต้องแล้วเสร็จในวันเดียวกัน เพื่อที่เครื่องจักรสามารถทำงานได้ในวันถัดไป

•  ขอบเขตการดำเนินการ นั้นคือ ต้องทำถึงแค่ไหน (Scope of Work) คงเป็นไปไม่ได้ที่นายสกุลเกียรติ จะสามารถทำงานทุกอย่างได้คนเดียวทั้งหมด ฉะนั้นจะต้องมีการกำหนดขอบเขตของการทำงานว่า ต้องทำถึงแค่ไหน (Scope of Work) ซึ่งจะให้การทำงานนั้นเกิดประสิทธิภาพมากที่สุด 

เช่น การกำหนดให้วิศวกรประจำโรงงานดูแลในส่วนของเครื่องจักร ในการซ่อมบำรุง ซึ่งวิศวกรนี้จะต้องมีความรู้ในเรื่องของเครื่องจักรเหล่านี้พอสมควร ถ้ามีปัญหาเกิดขึ้น เบื้องต้นจะสามารถแก้ไขได้ โดยขอบเขตของการทำงานนั้นการกำหนดน่าจะมีส่วนสัมพันธ์กับลักษณะงานที่คนนั้น ๆ ทำอยู่ ณ ปัจจุบันด้วย

•  ระยะเวลาการดำเนินการ การมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์พลังงาน เราคงไม่สามารถทำงานได้ตลอดระยะเวลาในช่วงเวลาของการทำงาน ฉะนั้นจะต้องกำหนด ระยะเวลานานเท่าไหร่ (Period) ในการทำงานของแต่ละวัน

•  ขั้นตอนและวิธีการดำเนินการ (Procedure) ไม่ว่าจะเป็นวิธีการดำเนินการด้านการผลิต หรือการอนุรักษ์พลังงาน ล้วนแล้วแต่จะต้องมีการกำหนด ขั้นตอนและวิธีการดำเนินการเป็นอย่างไร (Procedure) เพื่อที่จะสามารถทำในสิ่งนั้น ๆ ได้ถูกต้อง ไม่ผิดพลาดเกิดผลอย่างเป็นรูปธรรมมากที่สุด ฉะนั้นเรื่องนี้ จะต้องมีการกำหนดขั้นตอนวิธีการดำเนินการให้ถูกต้องและชัดเจน

ในขั้นนี้ จะทำให้เราทราบถึงสถานภาพของกิจการว่าปัจจุบัน และอดีตสถานภาพการใช้พลังงานเป็น อย่างไร โดยจะต้องแสดงถึง ข้อมูลเบื้องต้นของกิจการ (Company Profile) ว่าเป็นอย่างไร และข้อมูลการใช้พลังงานในภาพรวมเป็นอย่างไร โดยอาศัยข้อมูลเบื้องต้นจากใบเสร็จรับเงินค่าพลังงานประเภทต่าง ๆ อาทิ ข้อมูลการใช้ไฟฟ้า ข้อมูลการใช้เชื้อเพลิงประเภทต่าง ๆ

เช่น ใบเสร็จค่าไฟฟ้า ใบเสร็จค่าเชื้อเพลิง ใบเสร็จค่าน้ำ ปริมาณการผลิต และปริมาณวัตถุดิบย้อนหลัง 12 เดือน เป็นต้น ผลการรวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์การใช้พลังงานเบื้องต้นทำให้เราทราบถึงความสัมพันธ์ขององค์ประกอบต่าง ๆ ที่มีผลต่อการใช้พลังงาน ซึ่งเหล่านี้สามารถนำไปกำหนดเป็นเป้าหมายในการอนุรักษ์พลังงานได้ 

นอกจากนั้น ระบบข้อมูลพลังงานที่จัดทำขึ้นจะต้องทราบว่า เครื่องจักรและอุปกรณ์ด้านไฟฟ้า เครื่องจักรและอุปกรณ์ความร้อนของกิจการ มีอะไรบ้าง เพื่อที่จะได้ทราบถึงเครื่องจักรและอุปกรณ์ ที่ใช้งานอยู่ ณ ปัจจุบันว่ามีศักยภาพเหมาะสมเพียงใด เพื่อหาแนวทางปรับปรุงประสิทธิภาพของอุปกรณ์ประหยัดพลังงาน ให้สามารถลดต้นทุนได้ 

ตัวอย่างเช่น เครื่องจักรและอุปกรณ์ด้านไฟฟ้า ได้แก่ หม้อแปลงไฟฟ้า และระบบส่งจ่ายกำลังไฟฟ้า ระบบปรับอากาศ  ระบบไฟฟ้าแสงสว่าง ระบบอากาศอัด และเครื่องอัดอากาศ  มอเตอร์ ฯลฯ เครื่องจักรและอุปกรณ์ความร้อน ได้แก่ หม้อไอน้ำระบบส่งจ่ายไอน้ำ และเครื่องจักรที่ใช้ไอน้ำ  หม้อน้ำมันร้อน  เตาเผา เตาหลอม  เตาอบ พัดลมดูดอากาศ พัดลมเครื่องดักฝุ่น เป็นต้น

การดำเนินการด้านการบริหารการจัดการพลังงาน จะให้ได้ผลดี จะต้องมีการกระตุ้นให้พนักงานหรือคนงานในองค์กรได้เกิดความตระหนักโดยการสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์พลังงาน โดยการทำการประชาสัมพันธ์ ในกิจกรรมต่าง ๆ อาทิเช่น การจัดทำข่าวสาร บอร์ดกิจกรรมพลังงาน ป้ายประกาศ สติกเกอร์ โปสเตอร์ หรือจัดให้มีการประกวดคำขวัญ ความคิด ด้านพลังงาน ประกวดร้องเพลงที่เกี่ยวกับกิจกรรมพลังงาน

โดยมีการมอบรางวัลให้กับผู้ชนะเลิศ หรือมีการกำหนดมาตรฐานการการประเมินผลการทำงาน โดยมีเกณฑ์การประเมินผลที่สามารถปฏิบัติได้ง่าย และมีบุคคลที่มีการยอมรับเป็นคณะกรรมการตัดสิน ซึ่งกิจกรรมเหล่านี้จะสามารถกระตุ้นจิตสำนึกในเรื่อง การรณรงค์การอนุรักษ์พลังงานได้

การดำเนินการเรื่องการบริหารการจัดการพลังงาน เป็นเรื่องที่จะต้องมีการจัดทำกันอย่างต่อเนื่อง พร้อมทั้งจะต้องมีการประเมินผลว่าสำเร็จตามแผนที่ได้วางไว้หรือไม่ ซึ่งถือว่าเป็นข้อมูลที่ใช้สำหรับการทำงานในโครงการด้านพลังงานขององค์กรต่อไป โดยระหว่างการปฏิบัตินั้น จะต้องมีการประเมินผลการทำงาน ทุก ๆ เดือนเพื่อจะทำให้เราทราบถึงความก้าวหน้า ปัญหาและอุปสรรคที่เกิดขึ้น สามารถแก้ไขให้ทันการณ์ต่อไป

นอกเหนือจากนั้นจะต้องมีการจดบันทึกการทำงานทุก ๆ อย่างที่เกี่ยวข้อง เพื่อบันทึกเป็นข้อมูลอ้างอิง สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการรายงานผลให้กับคณะกรรมการพลังงานในฝ่ายทราบ จะสามารถทราบถึงข้อมูลทั้งก่อน และหลังการดำเนินการเพื่อที่จักได้หาแนวทางปรับปรุงอยู่เรื่อย ๆ สามารถนำเสนอแนวทางปฏิบัติที่เกี่ยวข้องกับพนักงานคนอื่นในกลุ่มในการอนุรักษ์พลังงาน ให้สามารถจัดทำแผนงานอนุรักษ์พลังงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

แผนการอนุรักษ์พลังงาน (Energy Conservation Plan) ถือเป็น Master Plan แผนแม่บทด้านพลังงานขององค์กร เป็นการกำหนดแผนที่จะให้เกิดการประหยัดพลังงานในองค์กร เพื่อที่จะให้บุคลากรสามารถเตรียมตัวและสร้างความพร้อมในการเข้าร่วมกิจกรรมของพนักงานอีกด้วย โดยมีแนวทางการจัดทำ ดังนี้

• เก็บรวบรวมข้อมูลจากการจัดระบบข้อมูลด้านพลังงาน (Energy Information System) และวิเคราะห์การใช้พลังงาน (Energy Audit) จากฝ่ายต่าง ๆ เพื่อมาวิเคราะห์เป็นภาพรวมทั้งหมดของหน่วยงาน

• จัดทำการวิเคราะห์ความเป็นไปได้ในการลงทุน (Feasibility Study) เพื่อศึกษาถึงค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้น และผลตอบแทนที่จะได้รับเมื่อมีการลงทุนและดำเนินการสำเร็จแล้ว ว่าคุ้มหรือเหมาะสมหรือไม่

• แผนการอนุรักษ์พลังงาน (Energy Conservation Plan) จะต้องมีการพิจารณาถึงความสำคัญ ในการปฏิบัติก่อน–หลัง เพื่อให้เกิดความเหมาะสม เนื่องจากการดำเนินการบางเรื่องไม่ต้องลงทุนทางการเงิน ก็สามารถทำได้เลย แต่บางแนวทางนั้นจะต้องมีการลงทุนถึงจะเห็นผลการประหยัดพลังงานได้อย่างเป็นรูปธรรม เช่น การปรับเปลี่ยนเทคโนโลยีประหยัดพลังงาน ซึ่งจะต้องมีการลงทุนเกิดขึ้น บางอุปกรณ์จะต้องใช้เงินในการลงทุนค่อนข้างสูง 

• โครงสร้างแผนการอนุรักษ์พลังงาน จะประกอบด้วยหลักการและเหตุผลโครงการ วัตถุประสงค์ โครงการ ระยะเวลาของโครงการ งบประมาณในการดำเนินการ ผู้รับผิดชอบแต่ละกิจกรรม ประโยชน์ขแงโครงการและผลตอบแทนที่จะได้รับ ตัวชี้วัดความสำเร็จของโครงการ และหลักเกณฑ์ที่ใช้ในการประเมินผล

การจัดการพลังงานนั้น เป็นสิ่งที่ทุกองค์กรจะต้องตระหนัก และรณรงค์ให้เกิดขึ้น ซึ่งสามารถดำเนินการได้ เพียงแต่มุ่งทำกันอย่างจริงจัง และพยายามผลักดัน และทำอย่างต่อเนื่อง โดยผลสำเร็จของการดำเนินการ เรื่องการบริหารการจัดการพลังงานนั้น  คือ ผลการประหยัดค่าใช้จ่ายด้านพลังงาน หนทางในการคืนทุนให้กับธุรกิจ

เมื่อโรงงานอุตสาหกรรมเน้นการปรับปรุงประสิทธิภาพการใช้งานให้มีความเหมาะสมถูกต้องแล้วก็จะส่งผลทำให้เกิดการประหยัดในโรงงานอุตสาหกรรม การจัดการพลังงานจึงเป็นเครื่องมือสำคัญอีกอย่างหนึ่งที่จะทำให้การใช้พลังงานในอุตสาหกรรมเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ สามารถลดต้นทุนการผลิตในโรงงานอุตสาหกรรม

ปัจจุบันจึงได้มี เทคนิคการจัดการในเชิงวิศวกรรมที่ใช้ในการลดต้นทุน บางครั้งอาจเรียกเทคนิคนี้ว่า เทคโนโลยีการจัดการทางวิศวกรรม  ซึ่งเป็นที่รู้จักกันดี ได้แก่ วิศวกรรมอุตสาหการ (Industrial Engineering, IE) การควบคุมคุณภาพ (Quality Control, QC) วิศวกรรมคุณค่า (Value Engineering, VE) เป็นต้น การใช้เทคนิคเหล่านี้เพื่อการลดต้นทุนนั้นในทางปฏิบัติแล้ว สามารถนำไปประยุกต์ใช้ด้วยกัน 

เพราะ IE เน้นเรื่องการปรับปรุงกระบวนการผลิตให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้น และ QC เน้นเรื่องการควบคุมคุณภาพ เพื่อไม่ให้เกิดของเสียเกินกว่าระดับที่ยอมรับได้ ทำให้ไม่ต้องมีการผลิตของเสียออกมา อันเป็นการผลิตที่สูญเปล่า ส่วน VE นั้นเน้นประโยชน์ใช้งานและต้นทุน ทำให้เกิดการปรับปรุงผลิตภัณฑ์และวิธีการผลิตได้

อย่างไรก็ตาม เทคนิคการจัดการเพื่อการลดต้นทุนนี้ จำเป็นต้องใช้ควบคู่ไปกับเทคโนโลยีทางวิศวกรรมหรือเทคนิคเฉพาะด้าน ด้วยความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีทางวิศวกรรมจะทำให้สามารถลดต้นทุนการผลิตลงได้ ดังจะเห็นได้อย่างชัดเจนในการผลิตแบบจำนวนมาก (Mass Production) ในอุตสาหกรรมต่าง ๆ แต่ถ้ามีการลดต้นทุนด้วยเทคนิคการจัดการที่เหมาะสมแล้วย่อมทำให้เกิดการลดต้นทุนอย่างแน่นอน

โดยในปัจจุบัน ในช่วงที่ภาวะเศรษฐกิจตกต่ำ กำลังการซื้อของผู้บริโภคลดน้อยลง ผู้ผลิตสินค้าต่าง ๆ จะไม่สามารถขายสินค้าได้ในปริมาณมาก ต้องลดกำลังการผลิต เป็นผลทำให้ต้นทุนในการผลิต สูงขึ้น ขณะที่ราคาสินค้าไม่สามารถขยับตามต้นทุนที่สูงขึ้นได้

วิธีการลดต้นทุนต่าง ๆ เช่น การนำเอาวัสดุอื่น ๆ ที่มีราคาต้นทุนถูกกว่ามาใช้ทดแทน หรือการลดค่าแรง อาจทำได้ยากในทางปฏิบัติ เพราะวัสดุที่จะนำมาใช้อาจมีจำกัด หรือไม่สามารถเปลี่ยนวัสดุได้ ส่วนค่าแรงงานก็มีแต่จะเพิ่มขึ้น

ฉะนั้น แนวทางในการแก้ไขปัญหาโดยการนำเอาวิศวกรรมคุณค่ามาใช้ จะช่วยการลดต้นทุนการผลิตและเพิ่มปริมาณการขายได้ โดยเน้นเรื่องประโยชน์จากการใช้งานเป็นเกณฑ์ในการปรับปรุง และลดประโยชน์รองอื่น ๆ ที่ไม่จำเป็นหรือสิ่งที่เกินจำเป็นลง เช่น การเปลี่ยนแนวคิดในการออกแบบผลิตภัณฑ์ที่เผื่อความปลอดภัยไว้สูงเกินไป 

สิ่งต่าง ๆ เหล่านี้จะช่วยลดต้นทุนการผลิตที่ไม่จำเป็นออกไป โดยยังคงคุณค่าและประโยชน์ใช้งานที่จำเป็นของผลิตภัณฑ์เอาไว้ เพื่อสนองตอบความต้องการของลูกค้า และเพื่อชักจูงให้ลูกค้าหันมาใช้สินค้ามากขึ้น โดยแนวคิดของวิศวกรรมคุณค่า เป็นเทคนิคในการลดต้นทุนวิธีหนึ่งที่ต่างจากเทคนิคการลดต้นทุนอื่น ๆ โดยมีแนวคิดที่สำคัญ 3 ประการ คือ 

โดยทั่วไป การตัดสินใจซื้อสินค้าของผู้ซื้อ ไม่ได้มองเพียงรูปร่างหน้าตาของสินค้าเท่านั้น แต่ยังมองที่คุณค่าของสินค้าด้วย กล่าวคือ ผู้ซื้อจ่ายเงินซื้อสินค้า เพื่อประโยชน์จากการใช้งานนั่นเอง หากสินค้าที่ซื้อมานั้น เมื่อถึงคราวใช้งานแล้วไม่สามารถใช้งานได้ตามที่ต้องการ หรือการใช้งานยุ่งยากซับซ้อน เสียง่าย รวมทั้งไม่มีความปลอดภัยในการใช้ ก็อาจกล่าวได้ว่าผลิตภัณฑ์นั้นไม่มีคุณค่า

วิธีการแก้ปัญหาโดยวิศวกรรมคุณค่านั้นอยู่ที่การค้นหาว่า ลูกค้าพิจารณาคุณค่าของสินค้าอย่างไร ต้องการประโยชน์จากการใช้งานแบบใด และทำการปรับปรุงสินค้าหรือผลิตภัณฑ์ให้ตรงกับความต้องการของลูกค้า เพื่อเป็นการเพิ่มคุณค่าของผลิตภัณฑ์ให้สูงขึ้น โดยใช้ต้นทุนที่ต่ำที่สุด

ประโยชน์จากการใช้งานมีทั้งประโยชน์จากการใช้งานพื้นฐานที่จำเป็นต้องมี และประโยชน์อื่น ๆ รองลงไป รวมถึงประโยชน์จากการใช้งานที่ไม่จำเป็น เช่น การออกแบบผลิตภัณฑ์ที่เผื่อความปลอดภัยมากเกินไป หรือออกแบบตามใจผู้ออกแบบ หากในการออกแบบสามารถลดสิ่งที่ไม่จำเป็นเหล่านี้ แต่คงไว้ซึ่งประโยชน์พื้นฐานที่จำเป็น ก็จะช่วยลดต้นทุนในการผลิตได้อีกทาง โดยไม่ทำให้คุณค่าของผลิตภัณฑ์เสียไป 

ในการออกแบบสินค้า โดยมากผู้ออกแบบมักจะคำนึงถึงสมรรถนะของสินค้าและเวลาที่ใช้ในการออกแบบที่ต้องเสร็จให้ทันเวลาเป็นอย่างแรก โดยคำนึงถึงต้นทุนและประโยชน์การใช้งานเป็นลำดับท้าย ๆ ฉะนั้นในระบบวิศวกรรมคุณค่าจึงควรมีการออกแบบเป็นทีม เพื่อให้มีผู้ช่วยเหลือการออกแบบในด้านต้นทุนและประโยชน์จากการใช้งาน วิธีนี้จะเป็นการระดมความรู้จากฝ่ายต่าง ๆ เข้ามาช่วยกันในการลดต้นทุน และส่งเสริมให้เกิดการทำงานเป็นทีมอีกด้วย 

โดยการนำความรู้ไปประยุกต์ใช้นั้น จะต้องพิจารณาในเรื่องการนำเอาวิศวกรรมคุณค่ามาใช้ในหน่วยงาน ควรมีการตั้งเป้าหมายที่ชัดเจนในการลดต้นทุน ไม่ใช่ตั้งเป้าหมายลอย ๆ ว่าลดต้นทุนให้มากที่สุด แต่ควรตั้งเป้าหมายเป็นรูปธรรม เช่น ลดให้ได้จำนวนเท่าใด จึงจะสามารถสะท้อนผลจากการนำเอาวิศวกรรมคุณค่ามาใช้ได้ 

ในการพิจารณาประโยชน์การใช้งานของผลิตภัณฑ์ ควรมีการเก็บข้อมูลความต้องการใช้งานที่แท้จริงของผู้ซื้อสินค้า โดยอาจทำแบบสอบถาม หรือดูจากข้อร้องเรียนที่ลูกค้าส่งเข้ามา เพื่อให้ได้ข้อมูลที่ตรงตามความต้องการของลูกค้ามากที่สุด ในโรงงานอุตสาหกรรมได้มีการนำเทคนิคการจัดการต่าง ๆ มาใช้มากมายอยู่แล้ว  

แต่จากการนำเอาหลักคิดของ VE มาสอนคนในโรงงานในลักษณะเป็น Workshop Seminar แล้วไปตรวจวินิจฉัยเพื่อฝึกให้ค้นพบความสูญเปล่าด้านพลังงานและการลดต้นทุน ในสิ่งที่ทุก ๆ คนเคยมองข้าม ปรากฏว่าสามารถประหยัดพลังงานและลดต้นทุนกันเองได้มากมาย ทั้งที่ไม่ต้องลงทุนหรือลงทุนน้อย 

การนำเอาหลักคิดของ VE ที่เดิมใช้วิเคราะห์ Function ของ Products และ Services เท่านั้น มาวิเคราะห์ “คน” จึงเป็นการประยุกต์ที่แตกต่างออกไป จากคำจำกัดความเดิมและคิดว่าจะช่วยให้ “คน” คิดเป็น ทำเป็น แก้ปัญหาเป็น อย่างสร้างสรรค์ และสามารถใช้เป็นพื้นฐานในการพัฒนาคนที่ไม่สามารถแก้ปัญหาได้ด้วยเทคนิคอื่น 

ในโรงงานอุตสาหกรรมส่วนใหญ่ มุ่งเน้นที่การผลิตให้ได้ตามจุดประสงค์ 3 ประการ คือ คุณภาพ (Quality, Q) ต้นทุน (Cost, C) และทันกำหนดส่ง (Delivery, D) รวมทั้งมีการนำระบบบริหารงานคุณภาพ ISO 9000 และเทคนิคต่าง ๆ ของการจัดการ หรือการบริหารการผลิตอย่างแพร่หลาย ไม่ว่าจะเป็นการปรับปรุงกระบวนการผลิต เครื่องจักร วัตถุดิบ เป็นต้น ซึ่งดูเหมือนกับว่ากำลังไปด้วยดี

แต่เมื่อหันมามองในแง่ของการใช้พลังงานอย่างประหยัด ซึ่งเป็นกลยุทธ์หนึ่งของการลดต้นทุน ยังพบว่ามีความสูญเปล่าต่าง ๆ เกิดขึ้นที่สามารถจัดการได้โดยง่ายแต่ก็ถูกมองข้ามไป เช่น การเปิดไฟส่องสว่างในส่วนที่ได้รับแสงธรรมชาติอย่างพอเพียง การเดินเครื่องตัวเปล่า การใช้หม้อไอน้ำ (Boiler) ที่มีขนาดเกิดความต้องการ มีของเสียเกิดขึ้น เป็นต้น ซึ่งเป็นการใช้พลังงานอย่างไม่ประหยัด

ปัญหาที่ตามมา คือ ต้นทุนการผลิตสูงโดยไม่รู้ตัว ความสูญเปล่าเหล่านี้สามารถค้นพบได้ด้วยแนวคิดของ VE ที่ว่า “ประโยชน์การใช้งานที่จำเป็น” ซึ่งเป็นการประยุกต์เทคนิควิศวกรรมคุณค่า มาใช้ในการอนุรักษ์พลังงานในโรงงานอุตสาหกรรม และประสบความสำเร็จอย่างสูงจนกระทั่งองค์กรต่าง ๆ ได้นำไปดำเนินการขยายผลในโรงงานอุตสาหกรรม พบว่าทีมงาน หรือ “คน” ของโรงงานต่าง ๆ นั้นแท้จริงแล้วสามารถวิเคราะห์ปัญหาพลังงานได้ด้วยตนเอง 

โดยพิจารณา Function ของ 5 Ms และทีมงานเหล่านี้สามารถใช้วิธีแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ เทคนิคทางด้านการจัดการที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งซึ่งในปัจจุบันสามารถนำมาใช้ในการจัดการพลังงาน คือ วิศวกรรมคุณค่า (Value Engineering) เป็นเทคนิคที่สามารถนำไปใช้ในการลดต้นทุนการผลิตได้เป็นอย่างดี

.

โดยทุ่มเทให้กับการวิเคราะห์ถึงประโยชน์การใช้งานของผลิตภัณฑ์หรือบริการ เพื่อให้ได้มาซึ่งประโยชน์ในการใช้งานที่จำเป็นด้วยต้นทุนที่ต่ำที่สุด แต่ยังสามารถสนองความพึงพอใจของลูกค้า หรือผู้ใช้งานได้เป็นอย่างดี วิศวกรรมคุณค่าจึงเป็นเทคนิคที่ช่วยให้ผลิตภัณฑ์หรือบริการมีคุณค่า ขณะที่มีต้นทุนการผลิตต่ำลง

VE เป็นเครื่องมือที่ดีในการค้นพบปัญหาทางด้านพลังงานและสามารถนำไปสู่กระบวนการคิดแก้ไขปัญหา แต่ในการแก้ไขปัญหาที่สลับซับซ้อนเพื่อให้เกิดประสิทธิภาพในการประหยัดพลังงานนั้น ยังขาดความรู้ทางด้านวิศวกรรมหรือทางด้านเทคนิคเฉพาะทางมารองรับอยู่บ้าง 

รวมทั้งเทคโนโลยีการจัดการอื่น ๆ ที่จำเป็น ทำให้บางปัญหาที่มีความซับซ้อนสูงไม่สามารถดำเนินการได้อย่างสะดวกและมีอุปสรรค ดังนั้นการดำเนินการให้มีประสิทธิภาพสูงมากขึ้น จึงจำเป็นต้องพัฒนาองค์ความรู้ทางด้านวิศวกรรมหรือเทคนิคควบคู่กับการใช้ VE              

โดยมีการสร้างทีมงานประหยัดพลังงานของโรงงานขึ้นมา เพื่อให้เกิดการรวมตัวและสร้างพลังความคิดและผลักดันให้เกิดโครงการ หรือข้อเสนอการประหยัดพลังงานที่มีความชัดเจนและทีมงานเหล่านี้ควรจะได้รับการพัฒนาองค์ความรู้ทางด้านวิศวกรรมและเทคนิคในส่วนที่เกี่ยวข้องเพื่อให้สามารถจัดทำข้อเสนอโครงการที่มีศักยภาพสูงขึ้น สามารถทำให้เข้าใจและแก้ไขปัญหาพลังงานที่มีความซับซ้อนมากได้ดีขึ้น

เมื่อเทคนิควิศวกรรมคุณค่า (VE) คือ การจัดการโดยเน้นที่คนในการดำเนินการซึ่งเป็นแนวคิดเน้น ประโยชน์การใช้งานที่จำเป็น จึงสามารถนำพื้นฐานการจัดการพลังงานมาประยุกต์ใช้โดยมีขั้นตอนการนำเทคนิคการจัดการพลังงาน ด้วยวิศวกรรมคุณค่า (VE) มาใช้ในการกิจกรรมประหยัดพลังงานในโรงงานอุตสาหกรรม ดังนี้

การนำวิศวกรรมคุณค่า (VE) มาประยุกต์ใช้กับการจัดการพลังงานในโรงงานอุตสากรรม สิ่งที่สำคัญอันดับแรกคือ ความมุ่งมั่นและตั้งใจจริงของผู้บริหาร เมื่อการจัดการพลังงานเกิดขึ้นในองค์กร ผู้บริหารจะต้องประกาศนโยบายด้านพลังงานที่ชัดเจน   

ดังตัวอย่างข้างต้น ผู้บริหารต้องสนับสนุนการนำเครื่องมือ VE มาใช้ในกิจกรรมการจัดการพลังงานในโรงงาน โดยจะต้องเริ่มต้นจากการทำความเข้าใจและตระหนักถึงความจำเป็นที่ต้องมีการอนุรักษ์พลังงาน  มีการประกาศเจตนารมณ์ด้วยนโยบาย มีการสนับสนุนนโยบายดังกล่าว ด้วยการจัดหาทรัพยากรให้พอเพียงกับการดำเนินโครงการอนุรักษ์พลังงานได้

ในที่นี้ทรัพยากรที่สำคัญก็คือ ความคิดของทีมงานและเวลาที่ทีมงานใช้ไปเพื่อคิดเกี่ยวกับการอนุรักษ์พลังงานเหล่านี้ล้วนต้องเป็นต้นทุนอย่างหนึ่ง ไม่ว่าจะเป็นการฝึกอบรม การประชุม เป็นต้น ถ้าคิดเป็นจำนวนวัน (Man-days) แล้ว จะทำให้สามารถคำนึงถึงสิ่งที่องค์กรนั้นจะได้รับด้วย นั่นก็คือ เมื่อทำการปรับปรุงแล้วจะต้องเกิดคุณค่า (Value) มาก รวมทั้งอธิบายผลประหยัดควรเป็น 15–30% 

ดังนั้น จึงจำเป็นต้องทำการคัดเลือกบุคลากรที่เหมาะสม เพื่อมาเป็นทีมงาน VE นอกจากนี้แล้วยังต้องวางกลไกการบริหารให้ทีมงาน VE รายงานความก้าวหน้า หรือเพื่อให้ผู้บริหารสามารถติดตามความก้าวหน้าได้ การจัดตั้งทีมงาน VE ที่มารองรับการทำงานอย่างครบถ้วน                           

ทีมงาน VE จะต้องมีการทำงานที่มากขึ้นกว่าเดิมเพราะปกติแล้ว แต่ละคนย่อมมีหน้าที่ความรับผิดชอบประจำ แต่ให้ระลึกเสมอว่าการทำงานที่ไม่ประสานงานกัน ย่อมทำให้กิจการดำเนินไปอย่างยากลำบาก เช่น ประสบปัญหาต้นทุนสูง การทำงานผิดพลาดอยู่เสมอแต่ไม่ได้รับการแก้ไข ทำให้ต้องมีการผิดพลาดซ้ำซาก เป็นต้น 

ในการทำงานที่ถูกต้องแล้ว ย่อมต้องมีการประชุมเพื่อดำเนินการแก้ไขหรือปรับปรุง เพื่อให้เกิดผลกำไรและธุรกิจอยู่รอดนั่นเอง ในการประชุมแต่ละครั้งย่อมต้องการความคิดสร้างสรรค์จากการระดมสมอง ถ้าความเห็นนั้นไม่สามารถสรุปได้ด้วยข้อมูลที่มีอยู่ในมือ ก็ย่อมจำเป็นต้องมีการรวบรวมข้อมูลข่าวสารเพิ่มเติม

นอกจากนั้น ทีมงาน VE ต้องได้รับการส่งเสริมความรู้แก่ทีมงานเพื่อให้เกิดความรู้ ความเข้าใจเข้าใจเกี่ยวกับวิศวกรรมคุณค่าเพื่อเป็นพื้นฐานความรู้ในการสำรวจการใช้พลังงาน 

การทำแผนงานอนุรักษ์พลังงานและการปรับปรุงการติดตามผลการปรับปรุงเพื่อการประหยัดพลังงาน เพื่อที่สามารถปฏิบัติงานได้ถูกต้อง โดยการนำฝึกอบรม VE เชิงปฏิบัติการให้แก่ทีมงานของโรงงานหรือสำนักงาน เพื่อปลูกฝังหลักคิดของเทคนิค VE ก่อนการประยุกต์ ณ สถานประกอบการจริงตามขนาดของโรงงาน

การดำเนินการจัดการพลังงาน โดยใช้เทคนิค VE การวางแผนการงานการดำเนินกิจกรรมประหยัดพลังงาน โดยใช้เครื่องมือ วิศวกรรมคุณค่า จะต้องมีการวางแผนตามนโยบายพลังงานขององค์กรเป็นหลักเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ของนโยบายการประหยัดพลังงาน 

อย่างไร การดำเนินกิจรรมการจัดการพลังงาน จำเป็นอย่างยิ่งที่โรงงานอุตสาหกรรมจะต้อง ในการ จำเป็นต้องมีการดำเนินการตรวจสอบ  และวิเคราะห์หาสภาพการใช้พลังงานที่เป็นอยู่ในปัจจุบันของโรงงานที่เรียกว่า Energy Audit เสียก่อน การตรวจวิเคราะห์การใช้พลังงานดังกล่าวจะให้ทราบถึงสภาพการใช้พลังงาน และการสูญเสียพลังงานที่เกิดขึ้น โดยทั่วไปมีการปฏิบัติอยู่ 3 ขั้นตอนคือ

1. การตรวจสอบวิเคราะห์การใช้พลังงานเบื้องต้น (Preliminary Audit) เป็นการตรวจสอบรวบรวมข้อมูลด้านการผลิตระบบการใช้พลังงานในปีก่อน ๆ ที่ทางโรงงานจดบันทึกไว้เพื่อทราบปริมาณการใช้พลังงานทุกรูปแบบ ค่าใช้จ่ายด้านพลังงาน ผลผลิตที่ได้ต่อพลังงานที่ใช้ ตัวแปรของการใช้พลังงานในแต่ละช่วงตลอดจนรายละเอียดที่เกี่ยวข้อง

2. การตรวจวิเคราะห์การใช้พลังงานโดยการสำรวจแผนผังโรงงานเพื่อทราบลักษณะทั่วไปของโรงงาน กระบวนการผลิตและเครื่องจักรอุปกรณ์ต่าง ๆ พิจารณาบริเวณที่มีการใช้พลังงานสูง ระบบการใช้พลังงานในรูปแบบต่าง ๆ และบริเวณที่เกี่ยวข้อง 

ในขั้นตอนต่อมาคือ การเข้าสำรวจในโรงงานเพื่อหาสาเหตุการสูญเสียพลังงาน โดยการสำรวจใช้พลังงานทุกระบบทั้งในช่วงทำการผลิต และช่วงหยุดการผลิต รวมทั้งทำการตรวจวัดโดยใช้เครื่องมือต่าง ๆ ทำให้ได้ข้อมูลสภาพการใช้พลังงานของโรงงานนั้น

3. การตรวจสอบและวิเคราะห์การใช้พลังงานอย่างละเอียด (Detailed Audit) ผลการตรวจสอบและวิเคราะห์การใช้พลังงานเบื้องต้น นำข้อมูลมาสร้างรูปแบบการใช้พลังงานว่าจะต้องมีการปรับปรุงแก้ไขส่วนใดบ้าง ซึ่งจะต้องทำการตรวจสอบและวิเคราะห์อย่างละเอียด

โดยการตรวจวัดและบันทึกข้อมูลอย่างต่อเนื่องหรือเป็นช่วงเวลาอย่างน้อย 1 สัปดาห์ เพื่อให้ทราบสภาพการทำงานและวิเคราะห์การสูญเสียพลังงานโดยจัดทำสมดุลพลังงาน เพื่อหาประสิทธิภาพของระบบ และของอุปกรณ์ที่สำคัญ และหาแนวทางการปรับปรุงแก้ไข ซึ่งจะต้องมีการวิเคราะห์ทางด้านเศรษฐศาสตร์ในแต่ละมาตรการลงทุนเพื่อหามาตรการที่เหมาะสมและเป็นไปได้

ในการวิเคราะห์ประโยชน์การใช้งานที่จำเป็นของการปรับปรุงกระบวนการผลิตเพื่อการประหยัดพลังงานนั้น จำเป็นต้องมีความรู้ความเข้าใจในขั้นตอนของการผลิต ซึ่งหมายถึงประโยชน์ที่ต้องการของแต่ละขั้นตอนการผลิต

ทั้งนี้จากในขั้นตอนการสำรวจการใช้พลังงานจะเป็นการทบทวนถึงกิจกรรมที่บริษัทกระทำอยู่ว่ากระบวนการผลิตสามารถผลิตให้ได้ตามเป้าหมายอย่างมีประสิทธิภาพ มีความสูญเสีย หรือมีความสูญเปล่าเกิดขึ้นหรือไม่เมื่อพบแล้ว ในขั้นตอนต่อไปก็จะต้องทำการวิเคราะห์เพื่อหาวิธีปรับปรุงให้ได้วิธีการที่ดีกว่าเดิม การวิเคราะห์ในที่นี้ก็คือการวิเคราะห์ประโยชน์การใช้งานที่จำเป็นหรือที่ต้องการของกระบวนการผลิตในขั้นตอนนั้น

โดยการวิเคราะห์นี้ มีความต่อเนื่องจากการสำรวจการใช้พลังงานและจำเป็นต้องมีการใช้กิจกรรมอื่นเข้าช่วยได้แก่ การรวบรวมข้อมูลข่าวสาร การประเมินโครงการ ฯลฯ เป็นรายละเอียดโดยสังเขปของการวิเคราะห์ประโยชน์การใช้งาน ซึ่งมีความสัมพันธ์กับขั้นตอนต่าง ๆ

1)  การศึกษาข้อมูลจากการสำรวจการใช้พลังงานเบื้องต้น และการสำรวจการใช้พลังงานอย่างละเอียดจะเป็นการทบทวนของกระบวนการผลิต ซึ่งทำให้ทราบถึงขั้นตอนการผลิตที่วิกฤติและมีแนวโน้มที่คาดหวังว่าขยายผล เป็นโครงการเป้าหมายที่สามารถให้ผลประหยัดได้

2)  กระบวนการผลิตที่วิกฤติ จะถูกนำมาวิเคราะห์ถึงประโยชน์การใช้งานที่จำเป็นหรือต้องการ รวมทั้งต้นทุนตลอดวงจรชีวิตของกระบวนการผลิตนั้น ซึ่งในขั้นตอนการวิเคราะห์ประโยชน์การใช้งาน จะต้องผ่านการกำหนดคำจำกัดความของประโยชน์การใช้งาน ซึ่งจะกล่าวถึงรายละเอียดขั้นตอนการกำหนดคำจำกัดความของประโยชน์การใช้งานในภายหลัง 

ส่วนต้นทุนตลอดวงจรชีวิต จะหมายถึงค่าใช้จ่ายที่ต้องจ่ายไปเพื่อให้ได้ประโยชน์การใช้งานที่ต้องการ ซึ่งมีความหมายครอบคลุมตั้งแต่ค่าใช้จ่ายในการลงทุนครั้งแรก ค่าใช้จ่ายในการใช้งาน และค่าใช้จ่ายในการบำรุงรักษา ในบางครั้งอาจคิดถึงค่าเสื่อมราคา และมูลค่าซากของเครื่องจักร

3) การคัดเลือกกระบวนการผลิต เพื่อเป็นโครงการเป้าหมายจะต้องคำนึงถึงคุณค่า โดยกระบวนการผลิตที่มีคุณค่าต่ำ (V=F/C) จะสามารถมีความเป็นไปได้หรือมีแนวโน้มที่จะทำการปรับปรุงให้มีคุณค่าสูงได้ นั่นคือ ค่าใช้จ่ายหรือต้นทุนเพื่อให้เกิดประโยชน์การใช้งานที่ต้องการนั้น เป็นต้นทุนที่ต่ำลง โดยที่ให้ประโยชน์การใช้งานตามที่ต้องการ

การคัดเลือกกระบวนการผลิตที่สมควรทำการวิเคราะห์การใช้งานต่อไปนั้น ควรคำนึงถึงอัตราการประหยัดที่จะได้รับเป็นสำคัญ เพราะมิฉะนั้นแล้วการต้องทุ่มเวลาให้กับการวิเคราะห์ประโยชน์การใช้งานอาจได้รับผลตอบแทนน้อย      

4) เมื่อกระบวนการผลิตได้ผ่านการคัดเลือกมาแล้วจะถูกนำมาวิเคราะห์เกี่ยวกับประโยชน์การใช้งาน ในทางปฏิบัติของการปรับปรุงแก้ไขกระบวนการผลิตที่ทำกันมามักคิดจากกระบวนการผลิตเดิมเป็นฐาน แล้วทำการปรับปรุงในส่วนที่มองเห็นด้วยกันในขณะนั้น ซึ่งก็พบว่าอาจให้ผลการประหยัดได้เช่นกัน แต่แนวคิดของการปรับปรุงจะมีขอบเขตที่จำกัด  

ดังนั้นวิธีการปรับปรุงมักจะแคบและมักยึดติดกับวิธีการเดิม แต่ถ้าเราเปลี่ยนวิธีแก้ไขปัญหาใหม่ โดยคิดจากประโยชน์การใช้งานที่ต้องการเป็นฐานก็จะทำให้ได้วิธีการที่จะบรรลุประโยชน์การใช้พลังงานที่มีอยู่จำนวนมากและถ้าทำการทบทวนให้ดีก็จะได้วิธีการที่ต้นทุนถูกกว่าและตรงกับประโยชน์การใช้งานที่ต้องการได้รวมทั้งขยายผลการปรับปรุงได้

ทั้งนี้ ในการวิเคราะห์ในที่นี้ไม่ได้หมายความถึงแค่การวิเคราะห์เท่านั้น แต่ต้องมีการสังเคราะห์ด้วยโดยการใช้คำถามเป็นแนวทาง นอกจากจะถามหาเพียงว่าสิ่งนั้น (หรือวิธีการ) คืออะไร (หรือวิธีการ) นั้นต้องทำอะไร เป็นต้น ซึ่งเป็นการวิเคราะห์เบื้องต้นเท่านั้น แต่ควรต้องถามด้วยว่า มีสิ่งนั้น (หรือวิธีการ) อื่นที่สามารถทำงานได้เช่นเดียวกันหรือมีคุณลักษณะ เช่นเดียวกันหรือไม่ 

การประยุกต์และติดตามผลในขั้นตอนนี้ เป็นขั้นตอนการนำไปปฏิบัติและการติดตามผลที่ได้จากโครงการที่นำไปปฏิบัติแล้ว เป็นภาพรวมแสดงขั้นตอนของการประยุกต์และการติดตามผล

ในขั้นของการนำโครงการที่ได้ไปปฏิบัติ สิ่งหนึ่งที่มีความสำคัญยิ่งคือ การที่ฝ่ายบริหารควรให้ความสนับสนุน ในขั้นตอนปฏิบัติให้เป็นไปตามแผนงาน ในเรื่องให้ความช่วยเหลือ แก้ข้อสงสัยที่ยังไม่ชัดเจน และช่วยแก้ปัญหาอาจเกิดในช่วงการนำไปปฏิบัติ การลดการล่าช้า ซึ่งเป็นอุปสรรคต่อแผนงาน โดยเพื่อให้สามารถปฏิบัติได้อย่างรวดเร็ว ทีมงาน VE ต้องมีความรู้ ความเข้าใจ มีเอกสาร คู่มือให้รายละเอียดต่าง ๆ 

รวมถึงขอบเขตการเปลี่ยนแปลง พิมพ์เขียว และอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง เอกสารนี้จะช่วยให้แนวคิดของทีมงานถูกต้อง ทีมงานจะต้องทบทวนแผนการนำไปปฏิบัติได้และเพื่อให้แน่ใจว่าการสื่อความหมายและการแปลแนวความคิดของทีมงานถูกต้อง ทีมงานจะต้องทบทวนแผนการนำไปปฏิบัติทั้งหมดอีกครั้ง ก่อนที่จะนำไปลงมือปฏิบัติจริง

ส่วนการติดตามผลการดำเนินการ ในกิจกรรมจะต้องทำอย่างมีระเบียบ ฝ่ายบริหารต้องดูแลว่าการนำไปปฏิบัตินั้นได้ผลจริง ซึ่งควรต้องมอบหมายให้บุคคลใดบุคลหนึ่งรับผิดชอบที่จะคอยควบคุมให้เป็นไปตามแผนงาน

การติดตามจะทำให้สามารถรับผลงานโครงการที่นำไปปฏิบัติได้เรียบร้อยแล้ว สามารถเปรียบเทียบผลที่เกิดขึ้นจริง ๆ กับที่คาดหวังไว้ครั้งแรก สรุปผลที่ประหยัดได้จริงส่งรายงานไปยังฝ่ายบริหารเพื่อให้ทราบ เสนอปัญหา อุปสรรคต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น พร้อมทั้งหาทางแก้ไขสำหรับโครงการ VE ที่จะทำต่อไป

ในการดำเนินการตามแผนและการตรวจสอบผลการดำเนินงานไม่สามารถแยกออกจากกันได้ แต่ต้องควบคู่ไปด้วยกัน โดยมีกลไกของการควบคุม ทำให้เกิดการดำเนินตามแผนกลไกของการควบคุมนี้จะเกิดจากการติดตามผลและตรวจสอบผลการดำเนินงานว่า บรรลุเป้าหมายที่ต้องการหรือไม่

• กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม (2546)  “แนวทางใหม่ในการบริหารจัดการพลังงานในภาคอุตาสาหกรรม” กรุงเทพมหานคร นานาสิ่งพิมพ์
• สำนักงานคณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ (2545)  “การจัดระบบการจัดการพลังงาน” กรุงเทพมหานคร  อุดมศึกษา
• ศราวณีย์ ศรีเนาวรัตน์ ( 2549 ) “รายงานการศึกษา Small Group Activity สำหรับการจัดการพลังงาน” กรุงเทพมหานคร สำนักพัฒนาธุรกิจอุตสาหกรรมและผู้ประกอบการ กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม
• บูรณะศักดิ์ มาดหมาย (2546) "การบริหารการจัดการพลังงาน (Energy Management) แนวทางการคืนทุนให้ธุรกิจ SMEs" For Quality  9, 62 (ธันวาคม): 110-112
• บูรณะศักดิ์ มาดหมาย (2551) "ระบบการจัดการพลังงาน( Energy Management  )ตามแบบ PDCA"  Industrial Technology Review
• บูรณะศักดิ์ มาดหมาย (2553) "ลดต้นทุนพลังงานในโรงงานอุตสาหกรรมด้วยวิศวกรรมคุณค่า ( VE )" MM Machine Market Vol6 No01: 64-68
• กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม (2548) "รายงานกิจกรรมการศึกษาดูงานและการติดตามความก้าวหน้า โครงการ TEM" (มกราคม)
• ระบบสารสนเทศด้านพลังงานและสิ่งแวดล้อม (www.teenet.chula.ac.th)
• วารสารสายใจไฟฟ้า การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค พฤษภาคม 2545
• www.thai-interelectric.com
• http://www.projacs.com/