No.283

ผศ.ดร.อัศม์เดช วานิชชินชัย

มหาวิทยาลัยมหิดล

ตัวชี้วัดผลการปฏิบัติงาน หรือ Performance Indicator เป็นองค์ประกอบพื้นฐานแต่มีความสำคัญยิ่งในการบริหารจัดการในทุกระดับในขั้นตอนการตรวจสอบหรือ Check ในวงจรการบริหารจัดการ PDCA (Plan-Do-Check-Act) ที่จะช่วยให้เกิดการปรับปรุงอย่างต่อเนื่องและยั่งยืน

          ในระดับบุคคล การวัดผลการปฏิบัติงานอาจทำได้ในช่วงการประเมินผลงานประจำปีของพนักงานในองค์กร ในระดับธุรกิจก็มีการประยุกต์ใช้ระบบวัดผลการปฏิบัติงานหรือผลประกอบการขององค์กรอย่างกว้างขวางไม่ว่าจะเป็นผลประกอบการด้านการเงิน (Financial Performance) หรือด้านที่ไม่ใช่การเงิน (Non-Financial Performance) โดยระบบการประเมินและจัดการผลการปฏิบัติงานที่ได้รับการกล่าวขานอย่างมากในช่วงหลายปีที่ผ่านมาได้แก่ Balanced Scorecard ซึ่งวัดและบริหารจัดการผลการปฏิบัติงานขององค์กรอย่างสมดุลใน 4 มิติ ได้แก่ มุมมองด้านการเรียนรู้และพัฒนา ด้านกระบวนการภายใน ด้านลูกค้า และด้านการเงิน ตามลำดับ เพื่อให้สามารถประเมินผลการปฏิบัติงานขององค์กรโดยภาพรวมแบบบูรณาการได้อย่างมีประสิทธิผล

          ในระดับชาติก็มีการวัดผลการปฏิบัติงานในด้านต่าง ๆ เช่น อาจจะเป็นผลการปฏิบัติงานด้านเศรษฐกิจจากผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (Gross Domestic Product: GDP) ดัชนีราคาผู้บริโภค (Consumer Price Index: CPI) ฯลฯ ส่วนผลการปฏิบัติงานด้านสังคมก็อาจวัดได้จากอัตราการเกิดอาชญากรรม ดัชนีความสุขของประชาชน เป็นต้น ทั้งนี้การวัดผลการปฏิบัติงานในระดับชาติยังเป็นการวัดผลการปฏิบัติงานแบบแยกส่วน ขาดการบูรณาการในทุกมิติที่เกี่ยวข้องทำให้สามารถไม่เห็นภาพรวมของประเทศและความสัมพันธ์ของภาคส่วนต่าง ๆ ของประเทศได้อย่างชัดเจน

เท่ อินเด็กซ์ (Thailand Effectiveness Index: TE Index)

          สภาปัญญาสมาพันธ์ หรือ Wisdom Council ซึ่งเป็นการรวมกลุ่มของนักวิชาการชั้นนำของประเทศในสาขาวิชาต่าง ๆ ทั้งสาขารัฐกิจ ธุรกิจ และสังคม จึงได้พัฒนา ดัชนีประสิทธิผลประเทศไทย หรือ Thailand Effectiveness Index หรือเรียกสั้น ๆ ว่า เท่ อินเด็กซ์ (TE Index) ซึ่งประกอบด้วยการดัชนีวัดผลการปฏิบัติงานครบทั้งใน 3 ภาคส่วนหลักของประเทศแบบบูรณาการ ได้แก่

1. ดัชนีประสิทธิผลภาครัฐ (Public Sector Effectiveness Index: PBE Index)
2. ดัชนีประสิทธิผลภาคเอกชน (Private Sector Effectiveness Index: PVE Index)
3. ดัชนีประสิทธิผลภาคสังคม (People Sector Effectiveness Index: PPE Index)

          ด้วยความมุ่งหวังที่จะให้ เท่ อินเด็กซ์ เป็นดัชนีที่สำคัญในการกำหนดนโยบายและแนวทางในการพัฒนาประเทศในภาคส่วนต่าง ๆ เพื่อให้ประเทศไทยหลุดพ้นจากการเป็นประเทศที่มีรายได้ปานกลาง (Middle Income Country) ไปสูงประเทศที่มีรายได้สูง

          ศ.ดร.เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์ นักวิชาการอาวุโส Harvard University และประธานสภาปัญญาสมาพันธ์ ได้แถลงผลการสำรวจความคิดเห็นของประชาชนที่มีต่อประสิทธิผลประเทศไทยหรือ TE Index ซึ่งสำรวจเป็นครั้งแรกในช่วงไตรมาสแรกของปี พ.ศ.2559 เปรียบเทียบภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนพบว่าองค์กรภาคประชาชนมีประสิทธิผลในการขับเคลื่อนประเทศให้เกิดการพัฒนาสูงสุด ภาคเอกชนรองลงมา ส่วนภาครัฐน้อยที่สุด

          ทั้งนี้ การเปรียบเทียบระหว่าง 3 ดัชนีในภาพรวมพบว่า ประชาชนให้คะแนนความเชื่อถือต่อองค์กรภาคประชาชนหรือภาคสังคมในภาพรวมสูงกว่าภาคส่วนอื่น คิดเป็นร้อยละ 66.4 ภาคเอกชนรองลงมาร้อยละ 61ในขณะที่ภาครัฐ ได้คะแนนน้อยที่สุด ร้อยละ 51.2 หรือน้อยกว่าภาคประชาชนถึงกว่าร้อยละ 14 ซึ่งการที่ประชาชนให้คะแนนความเชื่อถือต่อภาครัฐน้อยสุด เนื่องจากประชาชนคาดหวังกับภาครัฐสูง ในการแก้ปัญหาต่าง ๆ และการทำงานอย่างโปร่งใสแต่ยังไม่เห็นความก้าวหน้าเท่าที่ควร

          เมื่อเทียบปัจจัยต่าง ๆ พบว่า ภาคประชาชนได้คะแนนนำในหลายเรื่อง อาทิ ปัจจัยประสิทธิภาพการทำงาน ภาคประชาชน (67.6%) ภาคเอกชน (59.5%) ภาครัฐ (51.8%) สะท้อนว่า ประชาชนเห็นว่าองค์กรภาคประชาชนปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ คุ้มค่า และฉับไวทันการณ์มากกว่าภาคส่วนอื่น

          ปัจจัยการทำงานที่ปลอดจากการคอรัปชั่น ภาคประชาชน (67.4%) ภาคเอกชน (58.6%) ภาครัฐ (48.3%) เห็นได้ชัดว่า ประชาชนเชื่อมั่นการปลอดคอร์รัปชั่นของภาคประชาชนสูงกว่าภาครัฐถึงร้อยละ 19 สะท้อนว่า วาระการปราบปรามการคอร์รัปชั่นน่าจะเป็นสิ่งที่ภาครัฐต้องพิจารณาเป็นวาระแห่งชาติเพื่อสร้างความมั่นใจและความเชื่อถือจากเช่นเดียวกับ ปัจจัยความโปร่งใส ประชาชนให้คะแนนภาคประชาชนและภาคเอกชนทิ้งห่างจากภาครัฐ มากกว่าร้อยละ 12 (ภาคประชาชน (67.4%) ภาครัฐ (50.4%) ภาคเอกชน (62.5%)) สะท้อนว่า ประชาชนเห็นว่าองค์กรภาคประชาชนทำงานอย่างเปิดเผย ไม่เจตนาปิดบัง ซ่อนเร้น อำพราง และยินดีได้รับการตรวจสอบจากผู้รับบริการมากกว่าจากหน่วยงานภาครัฐ

          เมื่อเทียบ ปัจจัยการทำงานอย่างมืออาชีพ ประชาชนเห็นว่าภาคประชาชนมีการทำงานอย่างมืออาชีพสูงกว่าองค์กรในภาคส่วนอื่น โดยได้คะแนน ร้อยละ 65.7 สูงกว่าภาคเอกชนซึ่งได้คะแนนในระดับกลาง (58.6%) อยู่ถึงร้อยละ 7 และสูงกว่าภาครัฐ (51%) ถึงร้อยละ 14 สอดคล้องกับ ปัจจัยการสร้างพันธมิตรและทำงานบูรณาการร่วมกับหน่วยอื่น ประชาชนเห็นว่าภาคประชาชนสามารถสร้างพันธมิตรและทำงานบูรณาการร่วมกับหน่วยงานอื่น ๆ ได้ดีใกล้เคียงกับภาคเอกชน ส่วนภาครัฐได้คะแนนน้อยสุด (ภาคประชาชน (65.2%) ภาคเอกชน (62.6%) หน่วยงานภาครัฐ (54.9%))

          จากผล เท่ อินเด็กซ์ ทั้งสามภาคส่วน หากสามารถนำจุดแข็งของแต่ละภาคส่วนมาช่วยสนับสนุนและประสานงานกัน ย่อมช่วยให้การพัฒนาประเทศในภาพรวมเกิดประสิทธิผลมากขึ้น เช่น เมื่อประชาชนให้ความเชื่อมั่นภาคประชาชนสูงสุด ภาครัฐจึงควรสนับสนุนองค์กรภาคประชาชนให้มีบทบาทมากขึ้นในการช่วยพัฒนาประเทศในกิจการต่าง ๆ ที่ภาครัฐยังไม่สามารถดำเนินการได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยถ่ายโอนภารกิจและงบประมาณมาให้ภาคประชาชนดำเนินการแทน และภาครัฐทำหน้าที่กำกับดูแล

          ขณะเดียวกัน องค์กรภาครัฐซึ่งได้คะแนนอยู่ในระดับต่ำที่สุดในด้านความเป็นมืออาชีพ มีความรู้ ความเข้าใจในงาน และมีหลักจรรยาบรรณในวิชาชีพ จึงควรเร่งพัฒนาความเป็นมืออาชีพของข้าราชการ และต้องสร้างเสริมจรรยาบรรณให้กับผู้ปฏิบัติงานเปิดกว้างในกระบวนการตรวจสอบมากขึ้น

          สำหรับองค์กรภาคเอกชนควรมีการปรับปรุงและพัฒนาเพื่อความเป็นมืออาชีพ ควรมุ่งเน้นการลงทุนกับงานวิจัยเพื่อสร้างสรรค์สินค้าหรือบริการที่มีนวัตกรรมใหม่ ๆ ทันต่อความต้องการของสังคม อาจสร้างความร่วมมือกับสถาบันวิชาการเพื่องานวิจัยเชิงพาณิชย์และนำเทคโนโลยีความรู้จากที่ได้จากงานวิจัยหรือต่างประเทศมาปรับใช้ให้เหมาะสมกับประเทศไทย และต้องหยุดการละเมิดลิขสิทธิ์ ไม่ว่าจะเป็นการรับจ้างผลิตสินค้าละเมิดลิขสิทธิ์ หรือธุรกิจซื้อมาขายไปในสินค้าละเมิดลิขสิทธิ์ก็ตาม

          นอกจากนี้ ภาครัฐควรส่งเสริมองค์กรภาคเอกชนในการสร้างสัมพันธภาพที่ดีในการทำงานร่วมกับหน่วยอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง ไม่ว่าจะในฐานะของซับพลายเออร์ คู่ค้า หรือพันธมิตรธุรกิจ โดยต้องสร้างระบบการแข่งขันเสรีที่เป็นธรรม เพื่อให้ภาคเอกชนดำเนินงานได้อย่างราบรื่นยิ่งขึ้น และควรส่งเสริมความร่วมมือระหว่างภาครัฐและภาคเอกชนในการสร้างผู้ประกอบการรุ่นใหม่ เพื่อยกระดับขีดความสามารถในการแข่งขันและเพิ่มพูนทักษะ ความรู้ รวมทั้งประสบการณ์ให้กับองค์กรภาคเอกชน

          การสำรวจดัชนีประสิทธิผลประเทศไทย ใช้การสำรวจการรับรู้ของประชาชน (Perception Survey) เก็บข้อมูลจากคนไทยในพื้นที่ต่าง ๆ ทั้งในเขตเมือง นอกเมือง ทุกระดับการศึกษา อาชีพ อายุ รายได้ กระจายเพื่อให้ได้ความเห็นจากกลุ่มต่าง ๆ อย่างครบถ้วน โดยดำเนินการสำรวจเดือนละดัชนี เมื่อครบในหนึ่งไตรมาส จะทำการสำรวจทวนซ้ำตามลำดับเพื่อเทียบเคียงความเปลี่ยนแปลงระหว่างไตรมาส

          ผลสำรวจสะท้อนความรู้สึกนึกคิดและความคาดหวังของประชาชนที่มีต่อภาคส่วนสำคัญของประเทศทั้ง ภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน และการสำรวจอย่างต่อเนื่อง ช่วยให้เห็นมุมมองความคิดที่เปลี่ยนไปในแต่ละช่วงเวลา และเป็นข้อมูลให้ทั้งสามภาคส่วน ได้รับรู้ถึงความต้องการและความคาดหวังของประชาชนที่มีต่อการดำเนินภารกิจของตน

          ทั้งนี้ การสำรวจในระยะต่อไปจะมีการเพิ่มข้อมูลที่ได้จากแหล่งข้อมูลสถิติอื่น ๆ ที่มีการสำรวจหรือวิจัยไว้โดยหน่วยงานที่น่าเชื่อถือมาใช้ร่วมกับข้อมูลการรับรู้ของประชาชนเพื่อให้ได้ภาพประสิทธิผลการทำงานที่มีความสมดุลระหว่างมุมมองจากประชาชนและข้อมูลจากการสำรวจวิจัยอันจะนำไปสู่การปรับปรุงพัฒนาการทำงานของแต่ละภาคส่วนให้มีประสิทธิผลตามตัวชี้วัดต่อไป

เปรียบเทียบผลเท่ อินเด็กซ์ ระหว่าง 3 ดัชนี