No.287

พิชิต จินตโกศลวิทย์

pichitor@yahoo.com

 

 

มาตรฐาน IEC61850 เป็นมาตรฐานสากลฉบับล่าสุดที่ออกแบบมาใช้ในระบบไฟฟ้าที่ใช้ในสถานีไฟฟ้าย่อยระบบอัตโนมัติ โดย เป็นความสัมพันธ์ระหว่างระบบสื่อสาร (Communication) และระบบไฟฟ้ากำลัง (Power System) จะเชื่อมต่ออุปกรณ์จำพวก IED ในรูปแบบ GOOSE และ GSSE เป็นต้น ซึ่งข้อดีคือทำให้การติดต่อสื่อสารระหว่างผู้ใช้งานกับตัวรับ-ส่งมีประสิทธิภาพมากขึ้น รวดเร็ว ลดต้นทุน มีความน่าเชื่อถือได้ ป้องกันความผิดพลาดในระบบและเป็นไปตามมาตรฐานสากล

 

การปรับปรุงสถานีย่อยไฟฟ้าด้านมาตรฐาน IEC61850 (IEC61850 Substation Retrofits)

 

          เมื่อมีการเริ่มปรับปรุงสถานีย่อยไฟฟ้าจากเทคโนโลยีเดิมที่ใช้สายคอนโทรล (สายตัวนำทองแดง) จำนวนมากในการทำหรือสร้างฟังก์ชั่นการทำงานต่าง ๆ ในสถานีย่อย แต่ด้วยอุปกรณ์ IED สมัยใหม่ตามมาตรฐาน IEC61850 จึงสามารถจัดหาอุปกรณ์ IED ที่มีความเชื่อถือได้สูงที่ถูกออกแบบมาจัดการงานที่มีความซับซ้อนโดยเฉพาะงานที่เกี่ยวข้องกับการสื่อสารข้อความเร็วสูง ยิ่งกว่านั้นบางกรณีอาจจำเป็นต้องใช้การแปลงการสื่อสารจากอนุกรมเป็นอีเธอร์เน็ตเพื่อติดต่อกับอุปกรณ์ IED รุ่นเก่าซึ่งยังคงต้องการใช้งานอยู่ เพื่อให้ได้ประโยชน์สูงสุดกับการลงทุนครั้งก่อนให้ได้มากที่สุดในขณะที่ประสิทธิผลของการทำงานต้องสูงขึ้น ในปัจจุบันสถานีย่อยไฟฟ้าที่ใช้อุปกรณ์ IED การสื่อสารแบบอนุกรมเป็นหลักหมื่น ในบางสถานีย่อยอุปกรณ์ IED ดังกล่าวอาจมีอายุมากถึง 20 หรือ 30 ปี และสามารถมีประโยชน์มากไม่ว่าจะเป็นเรื่องคุณสมบัติจำเพาะหรือการทำเป็นระบบสำรอง หากสามารถนำมาปรับปรุงให้ใช้งานร่วมกับมาตรฐาน IEC61850 ได้ อย่างไรก็ตามการที่จะปรับปรุงอุปกรณ์ IED รุ่นเก่าให้เชื่อมต่อเข้ากับระบบเครือข่ายอีเธอร์เน็ต และ TCP/IP นั้นอาจต้องการฟังก์ชั่นในการแปลงโปรโตคอลที่ถูกต้องและเหมาะสมซึ่งเป็นเรื่องที่ต้องทำการศึกษาในแต่ละอุปกรณ์ IED หรือระบบนั้น ๆ

 

ความหลากหลายของอุปกรณ์ IED (Device Variety)

 

          หนึ่งในเป้าหมายของการปรับปรุงสถานีย่อยไฟฟ้าให้มีความทันสมัยขึ้นนั้น ก็มีส่วนเกี่ยวข้องกับการยกเลิกการใช้การสื่อสารแบบอนุกรมที่มักเชื่อมต่อกันแบบหนึ่งต่อหนึ่ง หรือหลายอุปกรณ์ IED เข้ากับหนึ่ง IED ที่เป็นคอนโทรลเลอร์ โดยปัจจุบันการเปลี่ยนจะเปลี่ยนไปเป็นการเชื่อมต่อแบบใหม่ที่ใช้เครือข่ายอีเธอร์เน็ต และ TCP/IP ซึ่งเป็นระบบที่นิยมและเปิดกว้าง วิธีการอาจเสมือนง่ายมากเนื่องจากปัจจุบันนั้นมีอุปกรณ์ IED ที่สามารถแปลงการสื่อสารแบบอนุกรมเป็นอีเธอร์เน็ตจำหน่ายท้องตลาดทั่วไป แต่ความเป็นจริงนั้นยังมีรายละเอียดปลีกย่อยที่อาจจะเป็นอุปสรรค เช่น ระยะเวลาการตอบสนอง หรือ การกำหนดหมายเลขพอร์ต (Port) การแปลงอาจไม่ได้แปลงแค่สื่อสัญญาณ (Media) แต่อาจจะมีการแปลงจากโปรโตคอลหนึ่งไปอีกโปรโตคอลหนึ่ง และหนึ่งในปัญหาที่จะต้องเจอก็คือ อุปกรณ์ IED รุ่นเก่า หรือ ชนิดเลกาซี (Legacy) ที่มาจากหลากหลายผู้ผลิตและจะมีหลากหลายโปรโตคอลในการสื่อสารหรือโปรโตคอลที่เบี่ยงเบนจากต้นฉบับ โดยสามารถจัดแบ่งปัญหาเป็น 3 ประเภทดังต่อไปนี้

 

          1. อุปกรณ์ IED ที่ใช้โปรโตคอลมาตรฐาน (Standard Protocol)

 

          ในกรณีนี้โครงสร้างของข้อมูลและแพ็กเก็จที่ถูกส่งเข้าและออกอุปกรณ์ IED จะเป็นที่รู้กันในกลุ่มอุตสาหกรรม ผู้ผลิตสามารถที่จะพัฒนาอุปกรณ์ IED ประเภทเกตเวย์ (Gateway) ที่รับประกันว่าสามารถใช้งานได้โดยหนึ่งเกตเวย์อาจสามารถแปลงได้หลากหลายโปรโตคอล ยกตัวอย่าง คือ การแปลงจาก DNP3 เป็น IEC61850

 

          2. อุปกรณ์ IED ที่ใช้โปรโตคอลปิด

 

          ในกรณีนี้โครงสร้างข้อมูลที่ส่งเข้าออกจะทราบเฉพาะผู้ผลิตเจ้าของโปรโตคอลนั้น ๆ เท่านั้น การจัดการปัญหานี้ได้แต่นำเมสเซจที่เป็นโปรโตคอลปิดนั้นขึ้นมาขี่ TCP/IP เท่านั้น แต่ถ้าจำเป็นต้องการแปลงโปรโตคอลก็อาจจะต้องเสียค่าใช้จ่ายที่สูง โดยการจ้างการถอดรหัสโปรโตคอล หรือ ติดต่อขอการสนับสนุนจากเจ้าของโปรโตคอลนั้น ๆ

 

          3. อุปกรณ์ IED ที่ถูกปรับแต่งตามลูกค้า

 

          ถ้ามีการลงทุนในการปรับปรุงซอฟต์แวร์แอพพลิเคชั่นเพื่อเพิ่มมูลค่าและปรับปรุงการทำงานของสถานีย่อยแล้วเราอาจต้องการอุปกรณ์ IED ที่ออกแบบมาเฉพาะทางระหว่างเครือข่ายและอุปกรณ์ IED ที่รันโปรแกรมแอพพลิเคชั่น ในบางการปรับปรุงระบบสถานีย่อยอาจต้องใช้โปรโตคอลที่ได้รับการปรับแต่งตามหน้างานแทนที่การใช้มาตรฐาน หรือโปรโตคอลปิด ซึ่งก็ความยุ่งยากขึ้นไปอีกระดับนั้นคือ ถ้าต้องการแปลงโปรโตคอลนั้น ๆ ต้องไปติดต่อผู้ที่เกี่ยวข้องกับการปรับแต่งนั้นให้ได้

 

 

รูปที่ 9 แสดงรูป IED ที่เชื่อมต่อด้วยหลากหลายประเภทโปรโตคอล

 

หลายข้อกำหนดทางเทคนิคสำหรับความต้องการที่หลากหลาย

 

          ขึ้นอยู่กับขนาดของระบบงานและประสิทธิภาพที่ต้องการของระบบ ข้อกำหนดทางเทคนิคสำหรับอุปกรณ์ IED ที่ถูกติดตั้งสามารถมีความแตกต่างกันไปตามแต่ละระบบ ยกตัวอย่าง ช่วงแรงดันไฟเลี้ยงอาจจะเป็นไฟฟ้ากระแสสลับ 100V ถึง 240V หรือเป็นไฟฟ้ากระแสตรง ช่วงตั้งแต่ 12V ถึง 300V การเชื่อมต่อแบบอีเธอร์เน็ตอาจจะเป็นสายทองแดงหรือสายใยแก้วนำแสงขึ้นอยู่กับเงื่อนไขเกี่ยวกับ EMC แล้วก็ระยะทางที่ต้องการ และวิธีการติดตั้งไม่ว่าเป็นแบบรางดิน (Din Rail) หรือติดตั้งแบบแร็ค (Rack) ก็อาจเปลี่ยนแปลงได้ตามโครงการนั้น ๆ

 

เวลานั้นเป็นสิ่งสำคัญ

 

          ระบบ SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) ถูกใช้เพื่อมอนิเตอร์และบริหารจัดสถานีย่อยสมัยใหม่นั้น จะทำการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลจำนวนมหาศาลอย่างต่อเนื่องจากหลาย ๆ อุปกรณ์ IED และหลาย ๆ สถานี ซึ่งมีเรื่องมีเกี่ยวกับเวลามาเกี่ยวข้องในกระบวนการอยู่ 2 ประเภทที่สำคัญนั้นคือ

 

          1. เวลาไทม์สแตมป์ที่มีความสำคัญ (Meaningful Timestamps)  

 

          เมื่อมีเหตุการณ์เกิดขึ้น ณ หลาย ๆ ตำแหน่งทั่วสถานีย่อย อุปกรณ์ IED ที่ตำแหน่งต้นทางจะทำการบันทึกเหตุการณ์โดยจะประทับลงเวลา หรือ ไทม์สแตมปิ้งบนพื้นฐานของเวลา ณ จุดเกิดเหตุการณ์ ก่อนที่จะทำการส่งเหตุการณ์ หรือ อีเวนต์นั้นไปวิเคราะห์หรือตรวจสอบที่ศูนย์ควบคุม ด้วยเหตุผลดังกล่าวจึงเป็นสิ่งที่สำคัญมากที่ว่าเวลาไทม์สแตมป์แต่ละสถานที่จะต้องอยู่บนพื้นฐานของนาฬิกาเดียวกัน และเพื่อจะทำให้แต่ละอุปกรณ์ IED อยู่บนพื้นฐานนาฬิกาเดียวกัน โปรโตคอลในการเข้าจังหวะเวลาจึงได้ถูกนำมาใช้งาน

 

          2. การส่งข้อมูลเวลาจริง (Real-time Data Transmission)

 

          ข้อมูลนั้นเดินทางที่ความเร็วของแสง และใช้ระยะเวลาที่แน่นอนจากจะจุดที่หนึ่งไปยังจุดที่สอง ดังนั้นคำว่าเรียลไทม์ โดยทั่วไปแล้วจะใช้อ้างอิงถึงการรักษาเวลาในการส่งข้อมูลให้อยู่ในระดับมิลลิวินาที และนี้เป็นสิ่งที่สำคัญสำหรับระบบควบคุม ความล่าช้าในช่วงเวลาสำคัญใด ๆ สำหรับสัญญาณควบคุมหรือค่าวัดสามารถส่งผลทำให้ระบบทั้งระบบทำงานผิดพลาดได้ สำหรับการปรับปรุงสถานีย่อยไฟฟ้า อุปกรณ์ IED สื่อสารแบบอนุกรมเดิมอาจยังต้องใช้ IRIG-B สำหรับการเข้าจังหวะเวลา แตกต่างจากเครือข่ายมาตรฐาน IEC61850 สมัยใหม่จะใช้การเข้าจังหวะเวลาบนอีเธอร์เน็ตตามมาตรฐาน IEEE1588 และเพื่อที่จะแก้ไขปัญหามีอุปกรณ์ IED เก่าและใหม่ผสมกันจึงจำเป็นต้องจัดหาอุปกรณ์ IED ที่สามารถแปลงโปรโตคอล 2 มาตรฐานเพื่อให้ได้เวลาทั่วทั้งระบบใกล้เคียงกันมากที่สุด

 

 

รูปที่ 10 แสดงการเข้าจังหวะเวลาด้วยหลายมาตรฐาน

 

ใบรับรองมาตรฐานสามารถใช้เพื่อเพิ่มความมั่นใจในการติดตั้ง

 

          การผ่านการรับรองมาตรฐาน IEC61850-3 และ IEEE1613 จะทำให้ผู้ใช้สามารถมั่นใจมากขึ้นโดยมาตรฐานดังกล่าวได้มีการกำหนดรายละเอียดการทดสอบเกี่ยวกับ EMC และความต้องการพื้นฐานสำหรับอุปกรณ์ IED ที่ทำการสื่อสารบนเครือข่ายสำหรับสภาพแวดล้อมในสถานีย่อยไฟฟ้า อุปกรณ์ IED ประเภทคอมพิวเตอร์หรือมีหน่วยประมวลผลรวมทั้งอีเธอร์สวิตช์จะต้องมีใบรับรอง IEC61850-3 และ IEEE1613 เพื่อรับประกันว่าอุปกรณ์ IED สามารถทนทานต่อเงื่อนไขหลากหลายในสภาวะแวดล้อมการทำงาน โดยมีความต้องการขั้นต่ำดังต่อไปนี้

 

• EMC ระดับ 4 ทนทานต่อการรบกวนทางไฟฟ้า
• ทนทานต่อสภาพอุณหภูมิในช่วง -40 ถึง 75 องศาเซลเซียส
• ทนทานต่อการสั่นแบบคงที่ หรือการกระแทกแบบทันทีทันใด

 

 

รูปที่ 11 แสดงรายละเอียดมาตรฐาน IEC61850-3

 

การจัดการกับคอนฟิกูเรชั่น (Dealing with Configuration)

 

          ประเด็นพื้นฐานที่มักจะเจอในช่วงการติดตั้ง คือ การคอนฟิกอุปกรณ์ IED สำหรับแปลงจากการสื่อสารแบบอนุกรมเป็นอีเธอร์เน็ต โดยเฉพาะโครงการประเภทปรับปรุงสถานีย่อยแบบยังรักษาระบบเดิมบางระบบไว้ วิศวกรโครงการมักจะใช้เวลาในการทดสอบฟังก์ชั่นระบบควบคุมต่าง ๆ ของระบบ มากกว่าที่จะยุ่งกับรายละเอียดในส่วนการสื่อสารข้อมูล ดังนั้นต้องทำให้คอนฟิกูเรชั่นนั้นง่ายที่สุดซ่อนบางรายละเอียดเพื่อที่ได้ปรับปรุงให้ระบบหลักนั้นมีประสิทธิภาพ แต่ยังคงรักษาความสามารถในการบำรุงรักษาไว้

 

จำนวนระบบปฏิบัติการที่หลากหลาย (Wide Range of Operating Systems)

 

          วิศวกรที่เกี่ยวข้องกับโครงการปรับปรุงระบบสถานีย่อยไฟฟ้ามักจะต้องเผชิญกับระบบปฏิบัติการที่มีหลากหลาย เนื่องจากความจริงที่ว่าสถานีย่อยปัจจุบันนั้นถูกสร้างมาระยะเวลานานรวมทั้งกระจัดกระจายติดตั้งตามแต่ละภูมิภาค บางครั้งข้อจำกัดจะมาจากความต้องการที่จะเก็บระบบปฏิบัติการเดิมและโปรแกรมแอพพลิเคชั่นเดิมไว้โดยส่วนใหญ่เกิดจากโปรแกรมไดรเวอร์ (Driver) ยังคงถูกใช้งานเพื่ออ่านค่าจากอุปกรณ์ IED ปลายทางและไดรเวอร์ดังกล่าวสามารถทำงานได้บนระบบปฏิบัติเดิมเท่านั้น และบางครั้งผู้ใช้อาจต้องการแค่อัพเดตระบบปฏิบัติการเพื่อจะใช้ฮาร์ดแวร์ให้ได้นานขึ้น ดังนั้นวิธีการที่จะติดตั้งระบบมาตรฐาน IEC61850 จะโปรแกรมแอพพลิเคชั่นหลักจะต้องสนับสนุนไดรเวอร์หลากหลายบนหลากหลายระบบปฏิบัติการ

 

          ในระบบควบคุมปัจจุบันซึ่งเป็นยุคดิจิตอล คอมพิวเตอร์ชนิดฝังตัวมักจะถูกใช้กับงานเฉพาะทางที่ปรับปรุงให้เข้ากับระบบงานให้ดีที่สุด ดังนั้นการเลือกแพลตฟอร์มสำหรับฮาร์ดแวร์จึงเป็นสิ่งที่สำคัญเป็นอย่างมาก โดยคอมพิวเตอร์ชนิดฝังตัวดังกล่าวควรสนับสนุนการคอมไพล์สร้างโปรแกรมเป็นรหัสคำสั่งของฮาร์ดแวร์ (Native Compilation Support) อีกความสามารถที่ควรสนับสนุนนั้นคือการสื่อสารไร้สาย เนื่องจากแต่องค์ประกอบของสถานีย่อยไฟฟ้านั้นอาจถูกติดตั้งกระจัดกระจายตามแต่ละพื้นที่ เทคโนโลยีไร้สายจึงมักถูกนำมาพิจารณาสำหรับการสื่อสาร หรือเป็นระบบสื่อสารสำรอง อย่างไรก็ตามยังไม่มีการกำหนดหลักเกณฑ์มาตรฐานให้ระบบสื่อสารไร้สายจะมั่นคงตลอดเวลาสำหรับงานสถานีย่อยไฟฟ้า ดังนั้นบางบริษัทสื่อสารจึงจะได้กำหนดหลักเกณฑ์ของตนเองสำหรับการใช้การสื่อสารไร้สายในสถานีย่อยไฟฟ้ามาตรฐาน IEC61850

เมื่อสถานีย่อยไฟฟ้าได้รับการปรับปรุงด้วยมาตรฐาน IEC61850 ซึ่งถือว่าเป็นเทคโนโลยีใหม่ ปัญหาอีกหลายปัญหาก็อาจจะเกิดขึ้นได้ ดังนั้นจึงต้องระมัดระวังป้องกันระงับปัญหา

 

การแก้ไขปัญหาจากข้อผิดพลาดในการสื่อสารข้อมูล (Troubleshooting Communication Errors)

 

          เนื่องจากระบบสื่อสารยังถูกมองว่าเป็นระบบงานรอง ดังนั้นความรู้ความชำนาญ วิธีการแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับการสื่อสารข้อมูลจึงมักเป็นข้อกังวลของวิศวกรที่ดูแลสถานีย่อยไฟฟ้า ในสถานีย่อยไฟฟ้าที่รับการปรับปรุง การจัดการกับการสื่อสารแบบอนุกรมผิดพลาด (เช่น ข้อผิดพลาดบนโปรโตคอล MODBUS) สามารถเป็นปัญหาที่แก้ไขอย่างยากลำบาก เพราะว่าวิศวกรไฟฟ้าบ่อยครั้งต้องใช้เวลาในการลองผิดลองถูกเพื่อแก้ไขปัญหา แต่อย่างไรก็ตามก็มีเครื่องมือที่จะช่วยในการมอนิเตอร์การส่งข้อมูลและการตรวจสอบโปรโตคอลที่สามารถช่วยในการหาข้อผิดพลาดในการสื่อสารและช่วยระยะเวลาระบบหยุดทำงานให้สั้นลงได้

 

ประสิทธิภาพและความปลอดภัย (Performance and Security)

 

          ระยะเวลาประมวลผลเกือบทั้งหมด สำหรับอุปกรณ์ IED คอมพิวเตอร์ระดับสเตชั่นจะถูกใช้สำหรับรันโปรแกรมแอพพลิเคชั่นรวมทั้งระบบปฏิบัติการ แต่ในบางกรณีวิศวกรอาจต้องการเทคโนโลยีแบบเสมือนจริง (Virtualization Technology) เช่น การทำงานซอฟต์แวร์ของ Vmware ที่สามารถทำงานได้อย่างอิสระบนทุกแพลตฟอร์มด้วยเทคนิคที่เรียกว่า เครื่องจักรเสมือน (VM: Virtual Machine) โดยมีข้อดีที่สำคัญดังต่อไปนี้

• ลดค่าใช้จ่าย (Reduced Costs) เทคโนโลยีเวอร์ชวลแมชีนสามารถเพิ่มประสิทธิผลและใช้งานฮาร์ดแวร์ให้ได้ประโยชน์สูงสุดได้
• แบ่งแยกการทำงานของโปรแกรมแอพพลิเคชั่น (Application Isolation) ขึ้นอยู่กับความสามารถของฮาร์ดแวร์ แต่อย่างไรก็ตามก็สามารถที่จะรันโปรแกรมระบบงานแยกกันบนแต่ละเวอร์ชวลแมชีนเพื่อแยกจากกันทางโลจิคอล เพื่อที่จะรันโปรแกรมแอพพลิเคชั่นที่มีอาจมีระดับความสำคัญต่างกันบนแต่ละเวอร์ชวลแมชีน และทำให้แน่ใจว่าถ้าโปรแกรมแอพพลิเคชั่นหนึ่งขัดข้อง อีกโปรแกรมแอพพลิเคชั่นหนึ่งยังคงทำงานต่อได้ ต่างจากการรันบนระบบปฏิบัติการเดียวกันซึ่งอาจจะดึงให้อีกโปรแกรมแอพพลิเคชั่นล้มเหลวไปด้วย
• ยืดอายุการทำงานของระบบงานเดิม (Extend the Life of Legacy Applications) เราสามารถที่จะใช้เวอร์ชวลแมชีนในการรันโปรแกรมระบบงานเดิมรวมทั้งระบบปฏิบัติการที่ต้องการบนคอมพิวเตอร์แพลตฟอร์มรวมทั้งระบบปฏิบัติการใหม่ได้ อย่างไรก็ตามก็ไม่สามารถที่จะตั้งสมมุติฐานว่าทุกทุกคอมพิวเตอร์สามารถทำงานได้ดีกับ Vmware จึงเป็นหน้าที่ของผู้จัดหาที่ต้องศึกษาให้แน่ใจว่าคอมพิวเตอร์หรืออุปกรณ์ IED นั้นเข้ากันได้กับ VMware โดยวิธีการง่าย ๆ ที่สุด ก็คือ ตรวจสอบโลโก้ VMware-ready

 

 

รูปที่ 12 แสดงการประยุกต์ใช้งาน Virtual Machine

 

การแก้ไขปัญหาเมื่อระบบระดับสเตชั่นขัดข้อง (Troubleshooting Station-level System Clashes)

 

          ระบบระดับสเตชั่นถ้าจะอ้างอิงก็คือ ระบบปฏิบัติการของคอมพิวเตอร์ระดับสเตชั่น ดังนั้นระบบปฏิบัติการที่ฉลาดจะต้องมีฟังก์ชั่นกู้คืนระบบ ซึ่งก็ถือว่าเป็นฟังก์ชั่นที่สำคัญในสถานีย่อยไฟฟ้าในปัจจุบัน ถ้าระบบปฏิบัติการไม่มีฟังก์ชั่นกู้คืนระบบ เมื่อเกิดข้อผิดพลาดไม่ว่าจะเป็นส่วนใดของซอฟต์แวร์ใด ๆ ก็อาจจะทำให้ระบบทั้งหมดล้มเหลวได้ จากการสำรวจพบว่าจำนวนเปอร์เซ็นต์สาเหตุที่ระบบคอมพิวเตอร์ล้มเหลวที่เกิดจากข้อผิดพลาดของซอฟต์แวร์นั้นสูงถึง 30% อย่างไรก็ตามวิศวกรในสถานีย่อยส่วนใหญ่จะเชี่ยวชาญทางด้านระบบไฟฟ้าและไม่มีความรู้เพียงพอเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์และระบบปฏิบัติการ ดังนั้นเพื่อลดระยะเวลาดาวน์ไทม์ ถ้าระบบปฏิบัติการสามารถกู้คืนสภาพในระดับไบออสก็เป็นสิ่งที่ดี

 

 

รูปที่ 13 แสดงฟังก์ชั่นกู้คืนระบบ 2 วิธีการ

 

เอกสารอ้างอิง

1. MOXA: IEC61850 Communication and Computing Solution for Substation Automation Systems Guidebook.
2. J.Fulcher, An Introduction to Microcomputer Systems: Architecture and Interfacing. Addison-Wesley, Sydney, 1989
3. S. Mackay, E.Wright, D.Reynders and .J Park, Practical Industrial Data Network: Design, Installation and Troubleshooting. IDC Technologies, Perth,2004
4. International Electrotechnical Commision. IEC60870-5 Telecontrol equipment and systems. Part 5: Transmission protocols
5. K. Brand, V.Lohmann, and W.Wimmer, “Substation Automation Handbook”, Utility Automation Consulting Lohmann, Bremgaten, Switzerland, 2003.