โกศล ดีศีลธรรม
| การพัฒนาเทคโนโลยีได้มีบทบาทสนับสนุนให้การดำเนินงานเกิดประสิทธิภาพ โดยเฉพาะยุคปฏิรูปที่มีแผนพัฒนาสู่ระบบเศรษฐกิจดิจิตอล ทำให้องค์กรทุกภาคส่วนต้องปรับกระบวนทัศน์ที่ไม่เพียงแค่มุ่งลดต้นทุน แต่ต้องสามารถตอบสนองอุปสงค์หรือความต้องการที่หลากหลายของลูกค้าซึ่งมีความเปลี่ยนแปลงต่อเนื่องและความรวดเร็วในการเข้าสู่ตลาดที่ถือเป็นปัจจัยหลักสนับสนุนการดำเนินงานยุคใหม่ |
ระบบกระจายความรู้
โดยทั่วไปงานข้อมูลเกี่ยวข้องกับความรู้ระดับองค์กร ส่วนใหญ่มักถูกนำมาใช้ในงานสำนักงานที่มีบทบาทในการประสานการไหลสารสนเทศทั้งองค์กร ได้แก่ การจัดการประสานงานระหว่างแรงงานข้อมูลกับแรงงานความรู้ การเชื่อมโยงงานบุคลากรด้านสารสนเทศกับบุคลากรฝ่ายงานต่าง ๆ ทุกระดับหน้าที่ และการประสานความสัมพันธ์ระหว่างองค์กรกับหน่วยงานภายนอก สำหรับพนักงานหรือเจ้าหน้าที่ภายในองค์กร อาทิ พนักงานขาย ผู้จัดการ เสมียน ได้มีกิจกรรมและหน้าที่หลัก ดังนี้
ส่วนกิจกรรมการกระจายความรู้สามารถดำเนินการอย่างมีประสิทธิภาพด้วยการสนับสนุนของระบบสำนักงานอัตโนมัติ ช่วยเพิ่มผลิตภาพให้กับบุคลากรเอกสารและสามารถลดระบบงานเอกสารลง เทคโนโลยีที่สนับสนุนนี้ ได้แก่
เนื่องจากระบบจัดการเอกสารมีราคาแพงและต้องจัดเตรียมระบบเครือข่าย อาทิ ไคลเอนต์เซิร์ฟเวอร์และซอฟต์แวร์สนับสนุนการทำงานของลูกข่าย ดังนั้นทางเลือกหนึ่ง คือ ระบบอินทราเน็ตที่มีการลงทุนต่ำกว่าและสามารถใช้งานได้ทุกแพลตฟอร์ม อินทราเน็ตถือเป็นเทคโนโลยีเครือข่ายและเครื่องมือสนับสนุนสภาพแวดล้อมการทำงานร่วมกันเป็นทีม สมาชิกในทีมงานสามารถแลกเปลี่ยนข้อมูลความคิดเห็นและทำงานร่วมกันในโครงการที่ได้รับมอบหมาย แม้อยู่คนละสำนักงานหรือต่างสถานที่ก็สามารถทำงานร่วมกันได้ อินทราเน็ตยังสนับสนุนระบบการเรียนรู้ขององค์กรที่ทำงานบนมัลติมีเดียแพลตฟอร์มสำหรับงานฝึกอบรม โดยพนักงานสามารถปฏิสัมพันธ์ขณะฝึกอบรม (Interactive Training System) แต่เพียงแค่เทคโนโลยีการทำงานกลุ่มร่วมกันคงไม่เพียงพอต่อการสนับสนุนการร่วมใช้ข้อมูล ถ้าสมาชิกภายในทีมไม่มีความรู้สึกถึงความมีส่วนร่วมในการทำงาน
ขอบเขตการจัดการความรู้องค์กร
สำหรับองค์กรที่มีการแข่งขันกันระหว่างพนักงานภายในองค์กรอย่างรุนแรง เทคโนโลยีดังกล่าวสามารถเพิ่มขีดความสามารถการทำงานได้ ถ้าหากสามารถออกแบบรูปแบบการทำงานที่เหมาะสมต่อความต้องการขององค์กรและเหมาะสมต่อการปฏิบัติงานจริง โดยมีเครื่องมือหลักช่วยให้เกิดการร่วมการทำงานเป็นทีม อาทิ อีเมล์ แฟกซ์ วอยซ์เมล์ การประชุมทางไกล และกรุ๊ปแวร์ โดยเฉพาะซอฟต์แวร์ด้านกรุ๊ปแวร์มีการใช้งานยืดหยุ่นกว่าอินทราเน็ต และสามารถติดตามเอกสารที่ส่งผ่านแต่ละกระบวนการซึ่งเกิดจากการทำงานแบบกลุ่มที่ต้องมีการแก้ไขแต่ละขั้นตอน ทั้งนี้เครือข่ายกรุ๊ปแวร์มีความเสถียรปลอดภัยกว่าอินทราเน็ตและความสามารถรองรับภาระงานบนเว็บไซต์เมื่อมีผู้ใช้งานด้านข้อมูลจำนวนมาก ดังนั้นการทำงานที่ต้องมีการแก้ไขหรือเปลี่ยนแปลงข้อมูลบ่อยและติดตามเอกสารที่เน้นความปลอดภัยของข้อมูล กรุ๊ปแวร์ก็จะเป็นทางเลือกเหมาะสมกว่า แม้ว่าอินทราเน็ตจะเป็นเครื่องมือสนับสนุนการทำงานแบบกลุ่มหรือทีมงานก็ตาม
การใช้อินทราเน็ตภายในองค์กร
ระบบงานความรู้
สำหรับสารสนเทศการดำเนินงานประกอบด้วยการสร้างสรรค์หรือกระบวนการทางสารสนเทศที่ถูกดำเนินการโดยบุคลากรด้านสารสนเทศซึ่งมีการใช้งานแตกต่างกันตามลักษณะงานที่รับผิดชอบ โดยบุคลากรสามารถแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่
โดยบุคลากรทั้งสองกลุ่มมีความต้องการใช้สารสนเทศต่างกัน ซึ่งบุคลากรทางความรู้ส่วนใหญ่ไม่เพียงแค่ใช้ระบบสำนักงานอัตโนมัติ อาทิ เวิร์ดโพรเซสซิ่งหรือระบบเสียงเท่านั้น แต่มีความต้องการระบบงานความรู้เฉพาะที่ถูกออกแบบเพื่อสนับสนุนการสร้างความรู้ใหม่ ทำให้ระบบงานความรู้ (Knowledge Work Systems) เป็นส่วนหนึ่งของงานสารสนเทศที่ช่วยสร้างความรู้ใหม่ ๆ เช่น บุคลากรทางความรู้ต้องการออกแบบสินค้าใหม่หรือการหาแนวทางปรับปรุงและพัฒนาวิธีทำงานแบบใหม่ โดยทั่วไประบบงานความรู้ถูกแบ่งออกเป็นสาขาเฉพาะต่าง ๆ มากมาย แต่ละสาขาจะรวบรวมและสร้างระบบงานความรู้เพื่อสนับสนุนข้อมูลให้บุคลากรแต่ละด้าน บุคลากรทางความรู้จะมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาองค์กร ได้แก่ การรวบรวมและอัปเดตความรู้ให้มีความทันสมัยต่อปัจจัยความเปลี่ยนแปลง รวมถึงการให้คำแนะนำต่อบุคลากรภายในองค์กรในสาขาความเชี่ยวชาญที่ตนเองรับผิดชอบและการเป็นตัวแทนหรือผู้ริเริ่มโครงการสนับสนุนความเปลี่ยนแปลงที่มีผลต่อการพัฒนาองค์กร
ดังนั้นระบบงานความรู้จะมีลักษณะเฉพาะที่สะท้อนถึงความต้องการเฉพาะของบุคลากรวิชาชีพ ระบบงานความรู้จะต้องมีเครื่องมือสนับสนุนการทำงานสำหรับ Knowledge Worker อาทิ เครื่องมือวิเคราะห์ การสื่อสาร การประมวลผลแบบกราฟิก และเครื่องมือจัดการระบบเอกสาร ซึ่งระบบสนับสนุนดังกล่าวมีความต้องการสมรรถนะการประมวลผลของระบบสูงเพื่อสามารถคำนวณหรือแสดงผลทางภาพที่มีความซับซ้อนและสามารถตอบสนองการใช้ข้อมูลต่อ Knowledge Worker ได้แก่ นักวิจัย วิศวกร นักออกแบบและนักวิเคราะห์การเงิน เพื่อการเข้าถึงฐานข้อมูลภายนอก ส่วนระบบการเชื่อมต่อกับผู้ใช้เพื่อสะดวกต่อการใช้งาน (User-Friendly) ก็มีความสำคัญไม่น้อยในการลดเวลาทำงาน ทำให้ประหยัดการจ่ายค่าจ้าง Knowledge Worker ที่มีค่าตอบแทนสูง
ลักษณะงานความรู้กับงานอุตสาหกรรม
ส่วนตัวอย่างการประยุกต์ใช้ระบบงานความรู้ ได้แก่ ระบบภาพเสมือนจริง (Virtual Reality System) ซึ่งมีความสามารถเหนือกว่าระบบ CAD โดยมีซอฟต์แวร์ที่สามารถปฏิสัมพันธ์แบบกราฟิกเพื่อสร้างรูปแบบการจำลองผ่านคอมพิวเตอร์ ทำให้มีลักษณะสมจริงและผู้ใช้งานรู้สึกเหมือนมีส่วนร่วมในเหตุการณ์จริง ซึ่งมีประโยชน์ต่อการศึกษาทางวิทยาศาสตร์และการบริหารธุรกิจ ดังกรณีอุตสาหกรรมรถยนต์ได้นำให้ลูกค้าใช้ทดสอบระบบการทำงานก่อนที่จะตัดสินใจสั่งซื้อ ปัจจุบันได้มีการพัฒนาระบบภาพเสมือนจริงสำหรับทำงานบนเว็บไซต์ โดยใช้มาตรฐาน Virtual Reality Modeling Language หรือ VRML เป็นข้อกำหนดในการปฏิสัมพันธ์รูปแบบสามมิติบนเว็บไซต์ที่แสดงผลด้วยรูปแบบเสียง ภาพอะนิเมชัน ทำให้ผู้ใช้งานรู้สึกเสมือนจริงและร่วมอยู่ในเหตุการณ์ ทั้งยังทำงานเป็นอิสระไม่ยึดติดกับแพลตฟอร์มใดและสามารถทำงานบนระบบพีซีทั่วไป โดยใช้ทรัพยากรหรือแบนด์วิดธ์เพียงเล็กน้อย ผู้ใช้สามารถดาวน์โหลดไฟล์ที่ถูกออกแบบโดยมาตรฐาน VRML จากเซิร์ฟเวอร์บนอินเตอร์เน็ตผ่านเว็บบราวเซอร์
ระบบคลังข้อมูล
ช่วงสองทศวรรษที่ผ่านมา ปริมาณการจัดเก็บข้อมูลเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ซึ่งมีผู้ประมาณการว่าปริมาณข้อมูลจะเพิ่มเป็นสองเท่าทุก 20 เดือน ทำให้ส่งผลต่อปริมาณการจัดเก็บในฐานข้อมูลและระบบประมวลผลที่เพิ่มขึ้นมาก โดยทั่วไปลักษณะประเภทระบบสารสนเทศสามารถจำแนกได้ ดังนี้
ระดับการใช้ข้อมูลเพื่อการตัดสินใจ
สำหรับระบบการประมวลผลข้อมูลแบบเดิม หรือเรียกว่า Online Transaction Processing Systems (OLTP) เป็นการประมวลผลส่วนกลางในระบบการปฏิบัติการที่ให้ความรวดเร็ว ปลอดภัย และมีประสิทธิภาพ แต่ไม่เหมาะกับการวิเคราะห์ข้อมูล ซึ่งการวิเคราะห์ข้อมูลจะให้สารสนเทศสำคัญต่อการตัดสินใจทางธุรกิจ ทำให้ทราบสภาพการแข่งขัน องค์กรที่ประสบผลสำเร็จจะต้องสามารถตอบสนองที่มีความยืดหยุ่นต่อความเปลี่ยนแปลงของตลาดที่เป็นปัจจัยหลักในการใช้สารสนเทศ ทำให้การประมวลผลเชิงวิเคราะห์ (Analytical Processing) เป็นสารสนเทศเชิงกลยุทธ์เพื่อใช้สนับสนุนต่อผู้ตัดสินใจ ข้อมูลที่เหมาะสมในการสนับสนุนต่อการตัดสินใจควรมีลักษณะที่สะดวกในการเข้าถึงโดยผู้ใช้งาน ความเที่ยงตรงเพื่อเกิดประสิทธิผลในการตัดสินใจ รวมถึงความรวดเร็วและยืดหยุ่นในการสนับสนุนการตัดสินใจ
ส่วนแนวทางสำหรับจัดการประมวลผลเชิงวิเคราะห์ คือ การใช้เครื่องมือทางซอฟต์แวร์ ซึ่งมีองค์ประกอบหลัก ได้แก่ Front-end Tools และ Middleware เหมาะสำหรับองค์กรที่มีผู้ใช้งานไม่มากหรืออาจใช้ระดับฝ่ายงานที่ผู้ใช้งานมีทักษะใช้เครื่องมือแบบ 4GL อาทิ สเปรดชีตและกราฟิก นับตั้งแต่กลางทศวรรษที่ 1990 เป็นต้นมา ได้มีเครื่องมือ Front-End ช่วยผู้ใช้งานสามารถดำเนินการเรียกค้นและรายงานโดยตรงต่อข้อมูลที่ถูกจัดเก็บในฐานข้อมูลปฏิบัติการ (Operational Databases) ถือว่าเป็นทางเลือกหนึ่ง แต่วิธีการดังกล่าวจะเหมาะกับผู้ใช้งานที่มีความเชี่ยวชาญด้านฐานข้อมูล ดังนั้นจึงเกิดแนวคิดการจัดการด้วยระบบคลังข้อมูล (Data Warehouse) เพื่อแก้ปัญหาดังกล่าว
โครงสร้างระบบคลังข้อมูล
โดยระบบคลังข้อมูล ถือเป็นการจัดเก็บข้อมูลเพื่อใช้สนับสนุนฝ่ายบริหารในการตัดสินใจ และช่วยให้ผู้บริหารสามารถทำรายงานหรือวิเคราะห์ข้อมูลที่มีปริมาณมากโดยระบบฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ (Relational Database) เพื่อใช้วางแผนอย่างมีประสิทธิผล แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าระบบคลังข้อมูลจะแทนที่การทำธุรกรรมบนฐานข้อมูลแบบเดิม (Transactional Database) ซึ่งมีการอัปเดตข้อมูลดำเนินงานประจำวัน อาทิ การขาย การเรียกเก็บเงิน และการคืนสินค้า คลังข้อมูลจะถูกออกแบบเพื่อบันทึกข้อมูลตามรอบเวลาเพื่อแสดงภาพความแตกต่างในมุมมองธุรกิจแต่ละรอบเวลา ส่วนข้อมูลจาก Transactional Database เป็นข้อมูลปัจจุบันที่ถูกผนวกกับคลังข้อมูลซึ่งสะท้อนถึงกิจกรรมธุรกิจตามรอบเวลา
การจำแนกประเภทข้อมูล
ดังนั้นเหตุผลหลักในการพัฒนาคลังข้อมูล คือ บูรณาการข้อมูลดำเนินงานประจำวัน (Operational Data) จากแหล่งข้อมูลต่าง ๆ ให้อยู่แหล่งเดียวกันเพื่อใช้วิเคราะห์และสนับสนุนการตัดสินใจภายในองค์กร ตามที่ Bill Inmon กูรูด้านคลังข้อมูลได้บรรยายลักษณะสำคัญระบบคลังข้อมูล ดังนี้
กระบวนการระบบคลังข้อมูล
สำหรับโครงสร้างคลังข้อมูล ประกอบด้วย
- ใช้งบประมาณดำเนินการติดตั้งต่ำกว่าการจัดทำระบบคลังข้อมูล
- ระยะเวลาการติดตั้งเร็วกว่า โดยปกติจะไม่เกินกว่า 90 วัน
- ปริมาณข้อมูลที่จำเป็นน้อยกว่าระบบคลังข้อมูล ทำให้ตอบสนองการใช้งานที่รวดเร็วกว่าและสะดวกกว่า
- หน่วยธุรกิจสามารถสร้างระบบสนับสนุนการตัดสินใจด้วยตนเอง โดยไม่จำเป็นต้องขึ้นกับหน่วยงานระบบสารสนเทศส่วนกลาง
โดยข้อมูลการดำเนินงานประจำวันจะถูกจัดเก็บในฐานข้อมูลเพื่อประมวลผลข้อมูลธุรกรรมที่ใช้สนับสนุนการตัดสินใจระยะสั้นมากกว่าการตัดสินใจแผนงานระยะยาว ซึ่งการตัดสินใจขึ้นกับปริมาณข้อมูล เช่น ธนาคารต้องการทราบข้อมูลเกี่ยวกับลูกค้าที่โทรศัพท์เข้ามา ข้อมูลที่ถูกจัดเก็บสามารถดูได้จากระบบจัดเก็บข้อมูลทั่วไป (Legacy System) และระบบคลังข้อมูล สำหรับกระบวนการแยกหรือสืบค้นเพื่อเจาะลึกข้อมูลทางความรู้ในฐานข้อมูลมักใช้เครื่องมือสนับสนุนอย่าง เหมืองข้อมูล (Data Mining) สามารถดึงข้อมูลที่ซ่อนเร้นในคลังข้อมูลเพื่อสนับสนุนผู้บริหารในการวิเคราะห์รูปแบบ (Pattern) และแนวโน้มที่ใช้ประกอบการตัดสินใจปรับเปลี่ยนกลยุทธ์ ปัจจุบันเหมืองข้อมูลถูกประยุกต์ใช้ในธุรกิจอย่างกว้างขวาง โดยมีเครื่องมือสนับสนุน ได้แก่
การเชื่อมโยงระบบข้อมูล
- สามารถเข้าถึงข้อมูลปริมาณมาก เช่น ข้อมูลการขายในรอบหลายปี
- สามารถเปรียบเทียบข้อมูลแต่ละรอบเวลา เช่น เดือน ไตรมาส รายปี
- แสดงข้อมูลแบบหลายมิติ (Multidimensional View) เช่น ยอดขายตามภูมิภาค ยอดขายตามผลิตภัณฑ์หรือผลิตภัณฑ์แต่ละภูมิภาค โดยสามารถมองข้อมูลหลายด้าน (Slice and Dice) เช่น ดูยอดขายต่อเดือน หมายถึง การดูยอดขายสินค้ารวมต่อเดือน และอาจเปลี่ยนมาดูยอดขายต่อภาคต่อไตรมาสแสดงในรูปแบบ Data Visualization
- ความสามารถคำนวณที่ซับซ้อนขององค์ประกอบข้อมูล เช่น กำไรที่คาดหวังโดยคำนวณรายได้จากการขายแต่ละช่องทางการจำหน่าย
- สามารถแปลงข้อมูลจากคลังข้อมูลเป็นรูปแบบสารสนเทศเชิงกลยุทธ์
การวิเคราะห์ข้อมูลแบบหลายมิติ
สำหรับแบบจำลองเหมืองข้อมูล ทางไอบีเอ็มแบ่งตามรูปแบบการปฏิบัติการ ดังนี้
กระบวนการทางเหมืองข้อมูล
ทางด้าน Usama Fayyad & Evangelos Simoudis เสนอขั้นตอนและกระบวนการดึงความรู้จากคลังข้อมูลโดยเหมืองข้อมูลและการสืบค้นความรู้ในฐานข้อมูล (Knowledge Discovery in Database) หรือ KDD ดังนี้
ขั้นตอนดึงความรู้ด้วยเหมืองข้อมูล
การสร้างทีมงานการจัดการความรู้
กระบวนการพัฒนาระบบการจัดการความรู้จะต้องมีการจัดตั้งทีมงาน โดยผู้มีบทบาทสำคัญช่วงต้น คือ Chief Knowledge Officer (CKO) เป็นเจ้าหน้าที่บริหารอาวุโส ซึ่งชี้นำการจัดตั้งทีมและแนวทางดำเนินการ โดยมีบทบาทหน้าทีหลัก ดังนี้
การดำเนินการจะมีเจ้าหน้าที่ปฏิบัติการแบบเต็มเวลาเพื่อสนับสนุนและประสานงานกับบุคลากรฝ่ายต่าง ๆ เพื่อดำเนินการให้เกิดประสิทธิผล ซึ่งสมาชิกในองค์กรที่มีความสนใจถ่ายทอดหรือใช้ความรู้จะต้องถูกระบุเพื่อจัดตั้งกลุ่ม เรียกว่า ชุมชนนักปฏิบัติ (Community of Practice) สมาชิกกลุ่มดังกล่าวจะมีความรู้สึกความเป็นเจ้าของระบบการจัดการความรู้องค์กร ทั้งยังต้องมีความพยายามจากทีมงานทุกคนในการบรรลุเป้าหมายเพื่อให้เกิดวัฒนธรรมความมีส่วนร่วม นอกจากนี้การตรวจสอบความรู้ถือว่ามีความจำเป็นซึ่งแสดงความเปลี่ยนแปลงขององค์กร ได้แก่ พฤติกรรมบุคลากร กระบวนการธุรกิจและเทคโนโลยี รวมถึงการตรวจสอบลักษณะความรู้ที่มีอยู่ในองค์กร บุคลากรทางความรู้และการเชื่อมโยงความรู้องค์กรอย่างไรเพื่อนำความรู้ประยุกต์ในการยกระดับความสามารถการแข่งขันและสร้างคุณค่าสูงสุดให้องค์กร
เอกสารอ้างอิง
สงวนลิขสิทธิ์ ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2539 www.thailandindustry.com
Copyright (C) 2009 www.thailandindustry.com All rights reserved.
ขอสงวนสิทธิ์ ข้อมูล เนื้อหา บทความ และรูปภาพ (ในส่วนที่ทำขึ้นเอง) ทั้งหมดที่ปรากฎอยู่ในเว็บไซต์ www.thailandindustry.com ห้ามมิให้บุคคลใด คัดลอก หรือ ทำสำเนา หรือ ดัดแปลง ข้อความหรือบทความใดๆ ของเว็บไซต์ หากผู้ใดละเมิด ไม่ว่าการลอกเลียน หรือนำส่วนหนึ่งส่วนใดของบทความนี้ไปใช้ ดัดแปลง โดยไม่ได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษร จะถูกดำเนินคดี ตามที่กฏหมายบัญญัติไว้สูงสุด
Thailandindustrycom_official
